Docu ‘The Waste Land’ onderzoekt T.S. Eliots beroemdste gedicht in tijden van ‘information overload’

‘April is de wreedste maand’: veel mensen zullen zich het beroemde openingsvers van TS Eliot herinneren De Woestenij weten. Het 102 jaar oude gedicht is een van de hoogtepunten van de modernistische poëzie. Er zijn talloze onderzoeken gedaan, met evenveel interpretaties.

Er worden een aantal mogelijke betekenissen besproken De Woestenij van Chris Teerink. Zijn film bestaat voor 99 procent uit foto’s gemaakt op verschillende delen van de wereld, twee sequenties bevatten bewegende beelden. De coronapandemie zorgde voor vertraging, waardoor de film van Teerink feitelijk anderhalf jaar te laat klaar was; Het beroemde gedicht van Eliot was in oktober 2022 honderd jaar oud. Toen werd de BBC uitgezonden TS Eliot: In ‘The Waste Land’ die voor een klein deel overlapt met deze fotofilm. De BBC concentreerde zich op de autobiografische aspecten van Eliots magnum opus, Teerink maakt het universeler: wat zegt Eliot over de toestand van de wereld? En waar staan ​​we een eeuw later?

Net als de BBC-documentaire presenteert Teerink experts, kenners en liefhebbers. We zien ze ook op foto’s, terwijl we op de geluidsband horen wat ze zeggen. Ook dragen zij een deel van het 434 regels tellende gedicht voor, aangevuld met een knetterende opname (uit 1946) van Eliot, die op karakteristieke wijze zijn eigen gedicht voordraagt.

Zo wordt Teerinks film net zo polyfonisch als het gedicht, wat leidt tot wat cognitief psychologen ‘informatie-overload’ noemen. In tegenstelling tot (de meeste) speelfilms is het verband tussen foto’s en teksten niet altijd duidelijk, waardoor je extra goed moet opletten. Tegelijkertijd moet de kijker luisteren naar zowel het gedicht als de interpretaties ervan, aangevuld met soundscapes van Blaudzun en een gelaagd geluidsontwerp dat ook de aandacht vraagt. Dat is dus niet mogelijk. Alsof Teerink hiervan op de hoogte is, ontvangt de bioscoopbezoeker bij aankoop van een kaartje een boekje met daarin het gedicht van Eliot, een toelichting van Teerink en een bonusgedicht van Ilja Leonard Pfeijffer, een van de geïnterviewden.

De keuze om ook mensen te interviewen die Teerink toevallig tegenkomt, pakt niet altijd gunstig uit: niet iedereen heeft iets interessants te zeggen over Eliot of zijn gedicht. Dat geldt wel voor de deskundigen en liefhebbers die Teerink spreekt. Zij zijn ook degenen die het ruim honderd jaar oude gedicht naar het heden brengen.

Zo brengt een jonge vrouw een passage over verkrachting in verband met de #MeToo-beweging, spreekt econoom Guy Standing over onveiligheid en vertelt de Indiase ecofeminist Vandana Shina over alternatieven voor het kapitalisme – via haar verwijst Teerink ook naar de invloed van het hindoeïsme op Eliot. wiens gedicht ook verwijst naar Dante, Wagner, het boeddhisme, maar ook naar populaire liederen.

Eliots De Woestenijdoordrongen van sterfelijkheid (“Ik had niet gedacht dat de dood er zoveel ongedaan had gemaakt”), biedt een sombere visie op de westerse beschaving, vertaald door Teerink via een bezoek aan de grens tussen Wit-Rusland en Oekraïne met journalist Chris Keulemans en het filmen van Syrische migranten in Calais die ervan dromen om naar Engeland over te steken, het land waar de in Amerika geboren Eliot in 1914 naartoe ging en het Britse staatsburgerschap ontving.

Delen





E-mail de redacteur