[ad_1]
Een Golfstroom brengt warm water van het Caribisch gebied naar de Noorse kust, en dat al duizenden jaren. Wat er precies gebeurt als deze stroom – bekend als de Amoc – stopt, is onderwerp van discussie. Maar alle mogelijkheden die zijn geopperd, hebben één ding gemeen: een grote klap voor het huidige leven op aarde. Wanneer deze stroom kan stoppen, is daarom iets dat de mensheid in het bijzonder interesseert.
Maar wat kun je daar nu redelijkerwijs over zeggen? Op dit moment nog niet zoveel, concluderen onderzoekers van het ClimTip-onderzoeksprogramma, dat specifiek is opgezet om zulke klimaatkantelpunten in kaart te brengen. Ze keken naar wat er gebeurt als je rekening houdt met de onzekerheden in een klimaatmodel dat is gebouwd voor zulke voorspellingen. De uitkomst was dat de Amoc waarschijnlijk ergens tussen het jaar 2050 en het jaar 8065 stil zal vallen.
Gaten in de data
Volgens de onderzoekers zijn dergelijke nutteloze voorspellingen niet inherent aan de Amoc. een artikel in een wetenschappelijk tijdschrift Wetenschappelijke vooruitgangDe onzekerheden gelden overal waar je op basis van gegevens uit het verleden iets wilt zeggen over het moment waarop grote ‘aardsystemen’ zo’n verandering zullen doormaken, zoals de Amoc, het regenwoud of het ijs rond de polen.
Dat er een dreigende opwarming op aarde ontstaat door CO2-uitstoot, is goed te meten en te voorspellen. Het zijn de desastreuse effecten, waarbij ecosystemen onomkeerbaar instorten, die lastiger in modellen te vangen zijn.
Het komt grotendeels door de hiaten in de historische data die we hebben, zegt Niklas Boers, coördinator van ClimTip en een van de auteurs van deze studie. Maar ook de aannames waarop het model is gebaseerd, zorgen voor grote onzekerheid. Net als de relatie tussen zo’n aardsysteem en de waarden waarmee we dat systeem meten. We ‘zien’ de Amoc door bijvoorbeeld de verschillen in watertemperatuur te meten, maar dat wil nog niet zeggen dat die metingen het systeem ook goed beschrijven.
Kleine verschillen leiden tot totaal verschillende uitkomsten
Een omslagpunt is van nature extreem moeilijk te voorspellen, omdat het niet geleidelijk gebeurt. Vergelijk het met een kraan die je steeds opendraait. Op een gegeven moment verandert de stromende waterstraal in een straal. Die voorspelling kun je doen vanuit ervaring. Maar hoe ver de kraan precies open moet om dat omslagpunt te bereiken, is ongelooflijk moeilijk te voorspellen.
Dat geldt natuurlijk nog meer als de ‘waterkraan’ in kwestie een aardsysteem is dat zich over duizenden kilometers uitstrekt. Er spelen zoveel factoren mee, en minieme verschillen kunnen leiden tot compleet verschillende voorspellingen van het omslagpunt. En precisie over al die factoren is nog ver weg, concludeert Boers.
Neem de historische data, die gebruikt wordt om een trend te extrapoleren. “We hebben nu goede satellietmetingen, maar die zijn pas sinds de jaren 80 beschikbaar. Als we satellietdata hebben van de afgelopen 250 jaar, ben ik er helemaal voor, maar dan moeten we nog heel lang wachten. Dat is een vrij fundamenteel probleem.”
We begrijpen het niet, wat vraagt om nog meer voorzichtigheid
Zulke onzekerheden stapelen zich op en versterken elkaar, wat in de studie van de Amoc leidde tot een onbruikbare onzekerheidsmarge van zesduizend jaar. Boers is zeker niet de eerste die waarschuwt voor de enorme onzekerheid in huidige voorspellingsmodellen. Het is een veelgebruikte ‘insert’ in dergelijke studies, hoewel het niet altijd even duidelijk wordt gecommuniceerd. Boers ziet hierin een risico: “Als we zeggen dat we zulke omslagpunten kunnen voorspellen, wekken we de indruk dat we deze systemen begrijpen, wat duidelijk nog niet het geval is. En als je het niet goed begrijpt, moet je des te voorzichtiger zijn.”
Tegelijkertijd blijft de vraag wanneer zo’n kantelpunt bereikt wordt, absoluut relevant, benadrukt Boers. De beste manier om nauwkeuriger te worden in zo’n voorspelling is volgens hem om te focussen op betere modellen. “We moeten eraan werken om alle kennis over zo’n systeem te vertalen naar computercode, zodat we tot een benadering komen van hoe het werkt. Daar gaan we zeker vooruitgang in boeken, maar dat kost ook tijd.”
Wat we intussen met zekerheid kunnen zeggen is dat het risico toeneemt: “De kans dat vitale delen van de aardsystemen een omslagpunt bereiken, neemt toe met elke tiende graad opwarming.”
Lees ook:
‘Een klimaatmodel is geen neutrale visie op de toekomst, het bevat aannames’
Klimaatmodellen zijn leidend in de discussie over opwarming van de aarde. Maar we kijken niet naar hoe ze tot stand zijn gekomen. Dat is slecht, zegt Lisette van Beek, die vrijdag promoveerde op het onderwerp.
Zal de warme Golfstroom echt ‘instorten’, met een afkoeling van 5 tot 10 graden in Nederland tot gevolg?
Het is een radicaal klimaatscenario: dat de warme Golfstroom stopt, door steeds meer smeltwater. In Europa wordt het niet warmer, maar kouder. Nederlandse onderzoekers stellen dat het kan, maar er is ook kritiek.
[ad_2]
