Omdat scheiden niet mag, trouwen jonge Filippijnse vrouwen dan maar liever niet

“Ik wist dat hij iets slechts van plan was. Hij had zijn machete al dagen bij zich,” vertelt Angeline Periola (43). Ze leeft in angst sinds haar man haar en haar kinderen vijftien jaar geleden probeerde te vermoorden. “Toen hij voelde dat ik hem ging verlaten, sloot hij mij en de kinderen op in de slaapkamer,” vertelt ze op een actiedag voor het recht op echtscheiding in een winkelcentrum in Manilla. Ze overwoog om met de kinderen uit het raam te springen, maar ze woonden te hoog. “Ik zei: doe je ogen dicht en ga slapen.” En toen verscheen haar man plotseling in de slaapkamer.

Tranen stromen over haar wangen, na al die jaren staat ze in een flits weer in diezelfde kamer. “Pas toen ik hem recht in het gezicht keek, liet hij zijn mes zakken.”

Haar man liet haar gaan. Jarenlang vreesde Periola dat hij terug zou komen en dan de moed zou hebben om haar te vermoorden. Hij kon ook elk moment aanspraak maken op de voogdij over de kinderen. En hij heeft recht op haar spaargeld. Want in de Filipijnen – het enige land ter wereld, met uitzondering van het Vaticaan – is scheiden niet mogelijk.

De meeste Filipino’s zijn vrome katholieken. De kerk is fel tegen echtscheiding, omdat het huwelijk wordt gezien als een heilig sacrament dat niet verbroken kan worden. Hoewel meer dan de helft van de Filipino’s allang niet meer tegen echtscheiding is, geeft de kerk niet toe en heeft ze jarenlang geen wetsvoorstel ingediend dat echtscheiding zou toestaan.

“Het is een heilig verbond”, zei bisschop Broderick Pabilo in een Zoom-interview. “Gesloten voor de ogen van God. Een verbond tot de dood. Niet totdat je denkt: ‘Ik wil dit niet meer doen.'”

Periola zit dus met haar man opgescheept. Hij loopt nog wel eens rond in haar huis, zegt ze. Dan komt de paniek terug, maar haar familie wordt gedomineerd door schaamte over een mislukt huwelijk. Haar moeder wil niet dat de politie zich ermee bemoeit.

Wat zou een scheiding voor Periola betekenen? “Vrijheid! Ik haat mijn achternaam. Alles wat ik teken, heeft het erin.”

Foto’s: Lisa Marie David

Tegenwoordig vindt Periola steun bij medeactivisten die zich hebben verenigd in Divorce Advocates of the Philippines (DAP), een burgercoalitie van 21 organisaties met een half miljoen leden die strijden voor het recht op echtscheiding. Ongeveer honderd leden luisteren naar elkaars ervaringen voor een winkelpui. Ze zitten allemaal vast in een ongewenst huwelijk.

Er zijn informatiestands waar mensen financieel en juridisch advies kunnen krijgen. Posters tonen slogans. “Echtscheiding is een mensenrecht!” De tekst op een banner is gericht aan de Filipijnse senatoren die de echtscheidingswet al bijna tien jaar blokkeren.

Het Filipijnse Huis van Afgevaardigden heeft vorige week het wetsvoorstel voor de scheiding goedgekeurd. Nu moet de Senaat, die momenteel conservatiever is dan het Huis, nog akkoord gaan. De kans dat dat gebeurt, is klein, zegt DAP-voorzitter Maviv Milliora (53).

Gevulde boodschappentas

De loterijtrekking begint. De voorzitter van de Philippine Association of Solo Parents geeft voor elk winnend lot een goed gevulde boodschappentas weg. De winnaars nemen hun tassen met plezier in ontvangst.

Maviv Millora is het gezicht van de activistische Filipijnse Echtscheidingsadvocaten.

Het verbod op echtscheiding heeft vaak ook grote financiële gevolgen. Vooral vrouwen die door hun man in de steek zijn gelaten of hem hebben verlaten om aan geweld te ontkomen, zijn de dupe. Er is geen alimentatieregeling en alle bezittingen blijven gemeenschappelijk bezit. Maviv Milliora is al meer dan tien jaar weg bij haar man, maar als ze een huis zou kopen, zou haar man mede-eigenaar zijn en zou hij zijn deel kunnen opeisen. Daarnaast blijft de vrouw achter met het stigma. “De Filipijnen zijn conservatief”, zegt Milliora. “De vrouwen krijgen de schuld van het mislukte huwelijk.”

Redd Deguzman, voorzitter van de National Commission for Solo Parents, werd opgevoed door een alleenstaande ouder. Zijn moeder had moeite om rond te komen. “Er zijn 15 tot 17 miljoen Filipijnse alleenstaande ouders, en nog veel meer kinderen, die in erbarmelijke omstandigheden leven vanwege de verwaarlozing van hun echtgenoot”, zegt hij.

Vroeger waren de meeste alleenstaanden weduwen, maar nu zijn de meeste alleenstaande ouders vrouwen die door hun partner in de steek zijn gelaten. Deguzman wil de senatoren oproepen om de mensenrechten te respecteren die op het spel staan ​​door het verbod op echtscheiding. Net als Milliora ziet Deguzman, ook een fervent katholiek, de invloed van de kerk als het grootste obstakel. Mensen moeten zelf kunnen beslissen over hun privéleven, vindt hij. Bovendien is geloof wat hem betreft prima verenigbaar met het wetsvoorstel. “Ik ging naar de zondagsschool. Daar leerde ik dat God iedereen twee gaven heeft gegeven: Liefde en Vrije Wil. Die kun je niet afdwingen.”

Heiligschennis

Vader Flavie Villanueva werkt in sloppenwijken en organiseert gaarkeukens. Hij kent de problemen van arme alleenstaande ouders maar al te goed. Toch ziet hij echtscheiding ook als heiligschennis. Als man van God kan hij het wetsvoorstel onder geen enkele omstandigheid steunen. “Een huwelijk dat in de kerk wordt gesloten, is een heilige band. Het kan niet zo zijn dat mensen hun huwelijkscontract beschouwen als een eenvoudig stuk papier dat je bij de eerste tegenslag kunt verscheuren.” Villanueva erkent dat er schrijnende gevallen zijn en wijst op de mogelijkheid van nietigverklaring, het enige pad dat de katholieke kerk niet blokkeert. “Er is geen snelle uitweg. Maar als je kunt aantonen dat het sacrament van het huwelijk niet op de juiste manier is gesloten, was er geen heilige band die verbroken zal worden.”

Maar deze optie is duur en kan jaren duren. Het kan alleen onder strikte voorwaarden. “Bijvoorbeeld via een medische verklaring dat je partner psychisch niet in orde is”, vertelt advocaat Rhina Seco (45) via Zoom. Vijf jaar geleden verliet Seco haar man. Pas nu heeft ze de nietigverklaring bijna afgerond. “Ik heb geluk. Ik heb weinig kosten, omdat ik zelf mijn zaak bepleit.”

Omdat de echtscheidingswetten al jaren achterlopen op de sociale realiteit, kiest een groeiend aantal Filipino’s ervoor om samen te leven zonder getrouwd te zijn. Of helemaal niet trouwen.

De Filipijnen zijn conservatief. Vrouwen krijgen de schuld van mislukte huwelijken.

In een cocktailbar in het centrum van Manilla praten drie single vriendinnen, in de vijftig, veertig en twintig, over hun visie op huwelijk en echtscheiding. Elena Aben is presentatrice voor een internationaal televisiekanaal, Joyce Rocamora werkt voor een Filipijns online mediabedrijf en Karen Ow-Yong is in dienst bij een advocatenkantoor. Aben is een zelfverzekerde vrouw, gewend om haar verhaal voor de camera te vertellen. Rocamora staat nog aan het begin van haar carrière en Ow-Yong, in de veertig, heeft vrede met haar situatie als werkende single.

Rocamora ziet in haar omgeving ook dat steeds meer koppels er de voorkeur aan geven om eerst een tijdje samen te wonen. “Dat is nu meer geaccepteerd dan tien jaar geleden. Ik sta daar zelf ook voor open. Het geeft je de kans om meer zekerheid te krijgen voordat je met iemand trouwt.”

Alle drie zijn ze vrome katholieken en benadrukken dat het huwelijk ook voor hen een heilig sacrament is. “Ik hoop te trouwen,” zegt Rocamora. “Maar omdat het een heilig verbond is dat je voor de eeuwigheid aangaat, wil ik er zeker van zijn dat ik de juiste partner heb.” De vrouwen zijn niet tegen echtscheiding, maar ze vinden dat deze beslissing niet lichtvaardig genomen moet worden.

Voor vrouwen pakt het vaak slechter uit dan voor mannen als een huwelijk niet werkt, zeggen de vrouwen. Aben: “De vrouw is vaak de enige die verantwoordelijk is voor de opvoeding van de kinderen. En alleenstaande moeders hebben te maken met mannen die denken dat ze seksueel beschikbaar zijn, omdat haar eer al geschonden is.”

Vrijheid

Voor Aben en Ow-Yong is het huwelijk niet het belangrijkste doel in het leven. Ze zijn trots op hun carrière en genieten van hun vrijheid, en vinden dat deze prestaties onverenigbaar zijn met het huwelijk. “Als journalist is mijn schema onregelmatig,” zegt Aben. “Ik kan ergens twee maanden op reportage zijn.” Die vrijheid wil ze niet opgeven. “Ik verdien mijn eigen geld en bepaal zelf hoe ik mijn leven inricht. Mijn moeder was financieel afhankelijk van mijn vader en moest zijn toestemming vragen als ze iets wilde kopen.”

Ze duwt haar top opzij en laat een getatoeëerde tekst op haar sleutelbeen zien: Leef vrij. “Ik leef voor mezelf. Het klinkt misschien een beetje egoïstisch, maar ik vind het een winst dat vrouwen tegenwoordig hun eigen keuzes kunnen maken.”

De vrouwen hebben geen kinderen. “Dat is nu eenmaal zo,” zegt Ow-Yong. “Maar dat is oké, want ik denk niet dat ik ze als werkende vrouw de aandacht kan geven die ze nodig hebben. Ik heb mijn neefjes en nichtjes, dat is genoeg.”

Geen van de vrouwen heeft het huwelijk opgegeven, hoewel daten een uitdaging is. “Veel mannen vinden onafhankelijke vrouwen intimiderend”, zegt Aben. Ow-Yong heeft dezelfde ervaring gehad. “Ik denk dat veel Filipijnse mannen erg traditioneel zijn. Ze willen een jongere vrouw. Niet te intelligent, in ieder geval niet slimmer dan zijzelf en niet te koppig.”

Weet je nog waar we waren op Valentijnsdag? Hier! Een groepsdate met elkaar

De vrouwen zijn het erover eens: de meeste mannen willen een huisvrouw. “Het verandert, weet je,” zegt Rocamora. “Onze maatschappij is nog steeds erg patriarchaal, maar in mijn generatie is de relatie wat gelijkwaardiger. Na een date delen we bijvoorbeeld de rekening.”

Ze daten niet veel. “Als we uitgaan, is het meestal een meidenavond,” zegt Aben. Ow-Yong heft haar glas. “Weet je nog waar we waren op Valentijnsdag? Hier! Een groepsdate met elkaar!”

Omdat de Senaat de komende weken over het wetsvoorstel gaat debatteren, heeft DAP-voorzitter Milliora haar lobbyactiviteiten in de hoogste versnelling gezet. Ze wil met zoveel mogelijk senatoren spreken in de hoop dat ze hen kan laten inzien dat de situatie onhoudbaar is. Ze vreest dat politici geen progressieve keuzes durven te maken, omdat er volgend jaar verkiezingen zijn. “Als we pech hebben, gaat het wetsvoorstel dit jaar niet door en moeten we volgend jaar de procedures weer opnieuw beginnen.”

Delen





Stuur een e-mail naar de redactie