[ad_1]
In een verzameling grijze dozen langs een doodlopende straat in een industriegebied ten zuiden van de Cypriotische hoofdstad Nicosia, staat het kantoor van Aylo Freesites, de Europese tak van de multinational achter populaire pornosites als Pornhub en Redtube. De dichtstbijzijnde buren zijn een anoniem distributiecentrum, een vestiging van sanitairfabrikant Grohe en een kantoor van Unilever.
Eind vorig jaar deed de Cypriotische privacywaakhond een inval in Aylo. De inval was onderdeel van een lopend onderzoek naar hoe het bedrijf omgaat met gevoelige gegevens van Pornhub-bezoekers, bevestigde de waakhond per e-mail. Het bedrijf zelf reageerde niet op vragen van NRC.
Het onopvallende kantoor is een van de weinige fysieke bewijzen van de aanwezigheid van de porno-industrie op het eiland. Anders onttrekt het zich aan het zicht. De content van de pornosites is bijna volledig gescheiden van de bedrijfsvoering. Deze is bijna niet te onderscheiden van andere techbedrijven: bezoekers lokken met vrij toegankelijke content, vervolgens geld verdienen met advertenties en bezoekers verleiden om verder te kijken op een betaalde site. Alles draait om de data van bezoekers en hun kijkgedrag. Op het mediterrane eiland aan de rand van de Europese Unie ligt de focus niet op het maken van video’s. Hier zijn vooral veel softwareontwikkelaars en specialisten in online marketing actief.
Gratis porno voor iedereen
De porno-industrie is permanent veranderd door de opkomst van internet. Waar producenten voorheen veel geld verdienden met de verkoop van videobanden en dvd’s, werden hun seksvideo’s plotseling gratis gedeeld – vaak zonder toestemming – op sites als Pornhub. Iedereen kon zijn amateurvideo’s uploaden naar pornosites, met weinig tot geen preventie van piraterij van professionele video’s. Als gevolg hiervan kwamen productiebedrijven in financiële problemen.
De conglomeraten achter de gratis sites kochten de producenten op en kregen zo een machtspositie. Ze kunnen precies zien wat voor soort video’s er nodig zijn aan de hand van bezoekersgegevens. Die laten ze maken door hun eigen studio’s. Er wordt dan een gratis versie van de films weggegeven, een soort trailer, terwijl de volledige versie voor liefhebbers achter een betaalmuur te vinden is.
De functie waarmee iedereen iets kan uploaden, bleek ook een zwakte te zijn. Het maakt de verspreiding van zogenaamde wraakporno mogelijk. Bijvoorbeeld, een Canadese vrouw een klacht tegen Pornhub omdat haar ex-vriend een seksvideo van haar had geüpload zonder haar toestemming. Het platform controleerde destijds niet wie iets had gepost en of het met toestemming van de mensen op de foto was gedaan.
Volgens het bedrijf zijn deze procedures inmiddels aangescherpt. Iedereen die een pornofilmpje wil uploaden, moet zich voortaan identificeren bij Pornhub. Hierdoor weten de pornogiganten veel over hun bezoekers en de makers van de filmpjes, terwijl er over de bedrijven zelf weinig bekend is.
Europa is een knooppunt voor de pornowereld – al is het maar op papier
Uit de beschikbare informatie blijkt dat Europa een hub is voor de pornowereld – al is het maar op papier. Concurrent WebGroup CZ, die XVideos exploiteert, is gevestigd in Tsjechië. En naast Aylo heeft ook Wisebits, de eigenaar van Xhamster en Stripchat, een winkel geopend in Cyprus. Dit zijn allemaal grote online platforms met miljoenen video’s en honderden miljoenen bezoekers per maand.
De populariteit van Cyprus als vestigingsplaats blijkt uit documenten van zes financiële dienstverleners en een bedrijfsregister uit Cyprus die in het bezit zijn gekomen van het Duitse onderzoeksplatform Papieren spoormedia en het internationale journalistenconsortium ICIJ, waartoe ook behoren NRC is verbonden. Onder de naam ‘Cyprus Confidential’ werkten meer dan tweehonderd journalisten uit 55 landen samen om de 3,6 miljoen gelekte documenten te onderzoeken en te verifiëren.
Doordat deze grote spelers zich op Cyprus hebben gevestigd, zijn er ook talloze toeleveringsbedrijven gevestigd, bijvoorbeeld voor marketing, financiële dienstverlening en reclame, waaronder het grote marketingbedrijf CrakRevenue.
Het voordeel van Cyprus
Voor bedrijven is het voldoende om in één EU-lidstaat geregistreerd te staan om vervolgens in de hele EU te mogen opereren. De EU-lidstaat waarin een bedrijf formeel is gevestigd, is over het algemeen ook verantwoordelijk voor toezicht onder de AVG-privacywetgeving.
Naast lage belastingen bieden kleinere rechtsgebieden nog een ander voordeel voor bedrijven: minder capaciteit om wetten te handhaven. Het kantoor van de privacywaakhond in Cyprus heeft slechts 22 werknemers, naast de commissaris. Ter vergelijking: in Ierland, het eiland dat in de smaak valt bij meer doorsnee techgiganten als Meta en Google, heeft de datawaakhond 260 mensen in dienst. De Nederlandse Autoriteit Persoonsgegevens heeft er 293.
De pornoplatformen zijn een industrie die op zichzelf staat. Deels omdat ze gedwongen worden om in een parallelle wereld te opereren. Reguliere adverteerders, investeerders en financiële dienstverleners mijden ze uit angst voor reputatieschade. Maar het is ook een zelfgekozen isolement. Toen ambtenaren van de Europese Commissie wilden weten hoeveel bezoekers de sites maandelijks krijgen, hadden ze soms moeite om het adres van de bedrijven te vinden. Interviewverzoeken, ook die van NRC, worden afgewezen of genegeerd.
Lees ook
Pornoplatforms dagen de Europese Commissie voor de rechter. Het argument: we zijn groot, maar niet zo groot
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data112653030-69be4a.jpg)
De bedrijven zijn ook vaak, verrassend genoeg, ontoegankelijk voor de mensen van wie je zou verwachten dat ze het middelpunt van alles zijn: de sekswerkers. Ook zij hebben grote moeite om in contact te komen met de platforms, zegt Yigit Aydin van de European Sexworkers Alliance (ESWA).
En dat terwijl sekswerkers sterk afhankelijk zijn van online inkomsten, legt Aydin uit. “De platforms zijn in essentie online workshops. Ze hebben een verantwoordelijkheid om hun gebruikers te beschermen, maar ook de makers van de content.” Dit houdt bijvoorbeeld in dat mensen bezwaar kunnen maken tegen beslissingen van die platforms, als content plotseling wordt verwijderd. Of als het algoritme discrimineert. “Maar dat werkt niet als je niet weet hoe het werkt.”
Het is een van de redenen waarom ESWA zich heeft aangesloten bij een telefoongesprek van een aantal digitale mensenrechtenorganisaties tot de Europese Commissie om de grote online pornoplatforms op dezelfde manier te behandelen als andere invloedrijke onlineplatforms zoals X, Google, Apple en TikTok. Een van de wettelijke vereisten voor dergelijke bedrijven is dat ze transparant zijn over hoe ze omgaan met gebruikersgegevens, hoe adverteerders gebruikers volgen en hoe hun algoritme, dat bijvoorbeeld aanbevelingen voor content doet, werkt.
Meer handhaving
Aan die uitzonderingspositie, waarin de porno-industrie zich weet te onttrekken aan toezicht, lijkt langzaam een einde te komen. Dat komt door twee Europese wetten: de privacywet AVG uit 2018 en de Digital Services Act (DSA), die vorig jaar in werking trad.
Een belangrijke les uit de AVG was dat toezicht door lidstaten niet altijd goed werkt, vooral niet als bedrijven formeel gevestigd zijn in kleine landen zoals Cyprus. Daarom heeft de Europese Commissie het toezicht op de grootste spelers onder de DSA overgenomen en kan ze forse boetes opleggen. En dankzij de campagne waar ESWA zich bij aansloot, vallen pornobedrijven ook in die categorie.
Ook in Cyprus begint de toezichthouder nu strenger te handhaven, zij het schoorvoetend en pas na flinke druk van NGO’s. Dat begon in Italië, waar onderzoekers begin 2022 ontdekten dat Pornhub gevoelige profielen samenstelt met de seksuele voorkeuren van haar bezoekers op basis van kijkgedrag. Op basis daarvan worden dan video’s aanbevolen.
Na het onderzoek dienden activisten een klacht in onder de naam #StopDataPorn, waarin ze vooral meer transparantie eisten. De Italiaanse toezichthouder verwees de zaak door naar Cyprus, omdat het bedrijf daar is geregistreerd, zegt Alessandro Polidoro, een advocaat en activist voor digitale mensenrechten die al jaren betrokken is bij het onderzoek naar de praktijken van Pornhub en de daaruit voortvloeiende aanklachten tegen het bedrijf.
Biometrische gegevens
Aanvankelijk leek de zaak in Cyprus te zijn opgeschort. Twee nieuwe aanklachten (één in Italië en één in Cyprus) en veel publiciteit later is dat veranderd. Naast de verwerking van persoonsgegevens onderzoekt de toezichthouder ook het gebruik van biometrische gegevens voor leeftijdsverificatie, zoals gezichtsherkenning, bevestigt Andreas Hadjigeorgiou, werkzaam bij de gegevensbeschermingsautoriteit. De toezichthouder wil geen verdere details verstrekken totdat het onderzoek is afgerond.
In steeds meer landen moeten bedrijven voorkomen dat minderjarigen pornosites bezoeken. Daarom controleren platformen de leeftijd van bezoekers. Aylo gebruikt hiervoor in sommige regio’s software van het Britse bedrijf Yoti, dat op basis van een selfie inschat of een bezoeker oud genoeg is. Ook hebben de sites steeds strengere verplichtingen om te verifiëren of de personen op de afbeeldingen uit vrije wil hebben meegewerkt en op de hoogte zijn van de publicatie. Pornhub gebruikt hiervoor een uitgebreidere versie van het Yoti-systeem.
Lees ook
Het ‘hoofdpijndossier’ van de porno-industrie: controleren hoe oud uw bezoekers zijn
/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/04/19130401/data114427534-15d3a9.jpg)
De selfiemethode is een geweldig alternatief voor het controleren met een ID, zegt Robin Tombs, CEO van Yoti. Hij vergelijkt het met fysieke winkels. “Als je daar als kind binnenloopt en alcohol probeert te kopen, zal de medewerker je leeftijd raden. Als ze denken dat je jonger bent dan 25, zullen ze je om bewijs vragen dat je niet minderjarig bent.” Niets nieuws dus, denkt hij. “We maken de gok nu alleen met machines die het veel nauwkeuriger kunnen.”
Bij twijfel kan Yoti gebruikers vragen hun ID te scannen. De pornosite krijgt dan alleen de gegevens terug die strikt noodzakelijk zijn, zegt Yoti. Een checkbox voor ‘oud genoeg’ zonder precieze leeftijd, of een leeftijd maar geen precieze geboortedatum. Dat zou het systeem privacyvriendelijk maken.
Advocaat Polidoro hoopt dat het onderzoek van de Cypriotische toezichthouder relevante jurisprudentie oplevert over de omgang met gevoelige persoonlijke informatie. “Iemands seksuele voorkeur is extreem gevoelige informatie. Net als iemands religie. Het zou ook zo behandeld moeten worden,” betoogt hij.
Een tweede aspect is de werking van het algoritme dat bepaalt welke suggesties mensen voorgeschoteld krijgen. Zo’n algoritme moet transparant en twijfelachtig zijn, zegt Polidoro. “Dat geldt bijvoorbeeld ook voor datingapps. Een algoritme bepaalt welke mensen je waarschijnlijk leuk vindt en met wie je wilt daten. Dat heeft invloed op je kansen om een partner te vinden en je seksuele ontwikkeling. De toezichthouders moeten duidelijk maken hoe zij hier tegenaan kijken en welke bescherming er geldt voor deze gegevensverwerking.”
Om het duidelijk te maken, Polidoro zegt via de telefoon: “We zijn niet tegen porno. Maar we zijn tegen Big Porn.” Hij doelt op grote pornotechnologiebedrijven. “Ze verpesten het feestje voor iedereen.”
[ad_2]
