[ad_1]
Reizende pausen zijn een modern fenomeen. Paus Paulus VI begon ermee in de jaren 70, toen hij zich realiseerde dat hij een wereldwijde, groeiende gemeenschap van gelovigen leidde. Deze week, een halve eeuw en drie reizende pausen later, reisde paus Franciscus door Azië. Vroeger ging u naar de paus. Nu komt hij naar u.
Het was zijn langste reis ooit, met 30.000 tropische kilometers. Met rug- en knieproblemen zat hij grotendeels in een rolstoel. Het is moeilijk voor te stellen dat hij, op 87-jarige leeftijd, nog eens zo’n zware tocht zou maken. Vrijdag vloog hij vanuit Singapore terug naar Rome.
Opvallend was de mentale behendigheid van de fysiek verzwakte paus. Met ogenschijnlijk gemak bewoog hij zich niet alleen in het extreem katholieke Timor, maar ook in het land met de grootste islamitische bevolking ter wereld, Indonesië.
Interreligieus
Daar bezocht hij de grootste moskee ter wereld en ondertekende hij een verklaring van religieuze harmonie met de opperimam.
Francis belichaamt de wens dat religies oog in oog staan, wat hij in Singapore herhaalde. Sinds 2013, toen hij tot paus werd gekozen, heeft hij vaak het woord “dialoog” gebruikt en benadrukt dat gelovigen van alle rangen en standen meer gemeen hebben dan wat hen verdeelt.
Franciscus’ voorganger Benedictus XVI pleitte ook voor interreligieuze dialoog. Maar hij deed dat op een afstandelijke, prekende en intellectuele manier. Benedictus kuste nooit een imam, iets wat Franciscus wel deed in Jakarta.
De reis naar Azië past dan ook in zijn programma. Aan het begin van zijn pontificaat zei hij dat hij de kerk ‘in de periferie’ voorrang wilde geven boven het institutionele centrum van Rome. Daarmee bedoelde hij zowel ‘mensen ver van hun woonplaats’ als ‘kwetsbare mensen aan de rand’.
De reis door Zuidoost-Azië – in 2020 uitgesteld vanwege de coronacrisis – bracht de paus naar ‘de periferie van de periferie’, zoals hij het zelf noemde, de echte buitenwijken. Hij liet het zijn taal beïnvloeden. In Timor verwerkte hij de lokale fauna in zijn beeldspraak: “Pas op voor de krokodillen die je cultuur en geschiedenis willen veranderen”.
Multinationaal
Bij ontvangsten van regeringsleiders, in zijn halfopen auto tussen juichende menigten en tijdens openluchtmissen droeg hij altijd zijn witte soutane. Als het hem uitkwam, veranderde zijn outfit van kleur, afhankelijk van de plekken die hij bezocht. Zo liet hij in Papoea een pet met paradijsvogelveren op zijn hoofd zetten. Fotografen konden er geen genoeg van krijgen. De pet typeerde het karakter van het katholicisme, dat per cultuur verschilt.
De pet symboliseerde ook de veranderende rol van de multinational die de kerk is: het hoofdkantoor blijft in Europa, maar de hoofdactiviteiten van het bedrijf vinden nu elders plaats. Kerkleider Francis weet dat het katholicisme in het Westen afneemt, stagneert in Latijns-Amerika (hij is de eerste paus van dat continent), maar groeit in Azië en Afrika. Hij prees de geboortecijfers in Indonesië en bekritiseerde ze in andere delen van de wereld.
Dorpspastoor
Door medegelovigen in Azië te bezoeken, steunde de paus de katholieke minderheden in dat deel van de wereld. Net zoals hij eerder een handvol gelovigen in een halflege gymzaal in Mongolië had bezocht. Volgens kerkhistoricus Paul van Geest zou Johannes Paulus II, de paus van het grote publiek en het theatrale gebaar, dat afschuwelijk hebben gevonden.
Dorpspastor Paus Franciscus geniet van zulke huisbezoeken. Hij onderhoudt ook zeer trouw telefonisch contact met de kleine, oude christelijke gemeenschap in Gaza.
Het contrast met zijn voorganger Benedictus is ook groot. Hij gebruikte zijn reizen om lezingen te geven, waarbij hij vaak citeerde uit de kerk- en dogmageschiedenis om het pausschap te legitimeren.
Franciscus daarentegen gaat uit van het ‘concreet-relationele’, aldus Van Geest. “Hij praat niet over zijn pausschap, maar over de wisselwerking tussen economie, ecologie en christelijke waarden, over Jezus. En hij is heel tactiel, aanraakbaar. Echt Argentijns.”
Klimaat Paus
Ook in een ander opzicht is de reis door de Aziatische eilandstaten kenmerkend voor Franciscus’ pontificaat. Hij is, veel meer dan zijn voorgangers, een klimaatpaus. In 2015 publiceerde hij zijn ‘groene encycliek’ en sprak hij zich uit voor het klimaatakkoord van Parijs; vorig jaar volgde een pauselijke brief die zijn groene imago onderstreepte.
In Papoea-Nieuw-Guinea en Singapore riep hij op tot duurzaamheid en bezocht hij de inwoners van gebieden die het meest lijden onder de opwarming van de aarde door stijgende zeespiegels en extreme weersomstandigheden.
Lees ook:
Paus Franciscus spreekt zich uit tegen kindermisbruik in Oost-Timor.
Hij maakte geen melding van een affaire die pijnlijk was voor het Vaticaan en Timor.
[ad_2]
