Steeds vaker schenden Russische drones het NAVO-luchtruim. Zijn het incidenten, of test Moskou de westerse reactie?

Terwijl een drone kilometers door het Roemeense luchtruim vliegt, stort een andere neer in een veld in Letland, meer dan achthonderd mijl noordelijker. Elders in Europa, eerder dit jaar, een straaljager schendt het Zweedse luchtruim en een kruisraket scheert over het Poolse platteland, op weg naar Oekraïne. Het aantal ‘incidenten’ dat bewoners langs de randen van NAVO-grondgebied alarmeert, groeit gestaag. Ze hebben één ding gemeen: de inbreuken op NAVO-grondgebied dragen allemaal de handtekening van het Kremlin.

Maar 31 maanden na de massale Russische invasie van Oekraïne heeft de NAVO nog steeds niet adequaat gereageerd op deze overtredingen. Het NAVO-hoofdkwartier stelt simpelweg dat er geen informatie is “die zou duiden op een opzettelijke aanval van Rusland op bondgenoten”, hoewel een woordvoerder erkent dat de acties “onverantwoordelijk” en “potentieel gevaarlijk” zijn. Er groeit echter onrust langs de buitengrenzen van de alliantie, in landen als Litouwen, Letland, Polen en Roemenië, waar politieke leiders en militaire experts steeds vaker oproepen tot interventie.

De belangrijke vraag voor hen is of dit nog steeds incidenten zijn. Achtergelaten drones? Kruisraketten die richting Oekraïne buigen? Of test Moskou de rode lijnen van de NAVO en brengt het de westerse reacties zorgvuldig in kaart? En past dit misschien in een breder patroon van Russische sabotage en cyberaanvallen op cruciale Europese infrastructuur, of de verstoring van het Europese luchtverkeer door GPS-jamming in het luchtruim boven de Baltische staten?

“Dit zijn geen incidenten meer”, is de overtuiging van oud-luchtmachtkolonel Patrick Bolder, defensiedeskundige en strategisch analist bij het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS). “Het is een dikke middelvinger naar de NAVO. Met dit soort acties probeert Moskou gewoon te kijken hoe ver het kan gaan. Zolang de NAVO-landen niet reageren, bevestigen ze het beeld van zwakte dat Poetin van het Westen heeft. Het enige wat Poetin begrijpt, is de taal van de macht. Die taal spreekt het Westen op dit moment niet. Wij zeggen tegen Moskou: dat moet je niet meer doen. Maar elke keer dat het Westen niets doet, lok je de volgende stap uit.”

Artikel 5 van de NAVO

Twee jaar geleden hield de wereld de adem in toen een vermoedelijke Russische raket de Poolse grensstad Przewodów raakte, waarbij twee mensen omkwamen. Hoe zou de NAVO reageren? Opeens was het actueel toen Artikel 5 van de NAVO-verdrag treedt in werking; waarin staat dat een gewapende aanval op een of meer NAVO-landen wordt beschouwd als een aanval op alle landen. Secretaris-generaal Jens Stoltenberg klaarde uiteindelijk de lucht door te stellen dat het waarschijnlijk een luchtafweerraket uit Oekraïne was, en dat er “geen indicatie” was dat het een opzettelijke aanval was.

Ondertussen hebben de meeste landen langs de noordelijke, oostelijke en zuidelijke flanken van de NAVO soortgelijke incidenten geregistreerd – en de lijst groeit. Niettemin is de kant van de NAVO bij waarschuwingen aan het Kremlin gebleven – anders dan de manier waarop Turkije in 2015 reageerde: toen schoot de Turkse luchtmacht een Russische straaljager neer die zeventien seconden lang het Turkse luchtruim was binnengevlogen en tien waarschuwingen negeerde. Het leidde tot een grote verstoring van de betrekkingen tussen de presidenten Poetin en Erdogan, maar een half jaar later, na de excuses van ErdoganDe twee spraken weer met elkaar.

Afgelopen weekend werd Letland geschokt door een extreem incident. Zaterdag stortte een Russische Shahed-drone met een explosieve lading neer in een open veld bij de stad Rezekne, negentig kilometer van de grens met Wit-Rusland en meer dan vijfhonderd kilometer van de dichtstbijzijnde Oekraïense grens. Volgens luitenant-generaal Leonids Kalninscommandant van de Letse strijdkrachten, de kamikaze drone kwam het luchtruim binnen vanuit Wit-Rusland, op weg naar een doel in Oekraïne. Voor de volledigheid, Letland ligt ten noorden van Wit-Rusland, dat in de zuiden grenst aan Oekraïne.

Janis Sarts, de Letse directeur van het Strategisch Communicatiecentrum van de NAVO, zei deze week op de Letse radio dat Rusland zijn “hybride operaties” tegen het Westen dit jaar aanzienlijk heeft uitgebreid, inclusief sabotage en inmenging in nationale verkiezingen in verschillende landen. Sarts: “Dit buurland is bereid om verschillende soorten hybride operaties uit te voeren tegen het Westen, terwijl (Rusland) tegelijkertijd nog niet klaar is om een ​​oorlog met de NAVO te beginnen.” Rusland “wil dus wel escaleren,” maar “nog geen grootschalige confrontatie.”

In Letland en de buurlanden gingen alle alarmbellen af ​​na het drone-incident. Letse president Edgars Rinkevics schreef op X dat hij een toename van incidenten langs de oostelijke flank van de NAVO ziet, wat hem ertoe bracht op te roepen tot een “collectieve reactie”. In Litouwen ging minister van Defensie Laurynas Kasciunas nog een paar stappen verder: hij pleitte woensdag voor snellere besluitvorming bij de patrouilles die NAVO-vliegtuigen uitvoeren boven de Baltische Staten, “zodat ze onmiddellijk kunnen opstijgen en de drones kunnen vernietigen”.

Roemeense rivierdorpen

Aan de zuidelijke flank van de NAVO heeft Roemenië al maanden last van Russische luchtruimschendingen. Veel droneaanvallen op Oekraïense havens langs de Donau, die de grens vormt tussen Oekraïne en Roemenië, zijn te horen en te voelen in Roemeense dorpen aan de rivier.

Maar ook hier worden de indringers steeds brutaler. Afgelopen zondag, midden in de nacht, om 02:25 uur, stegen twee Roemeense F-16’s op van de luchtmachtbasis Borcea toen een Russische kamikazedrone het Roemeense luchtruim binnenkwam vanuit de richting van de Zwarte Zee. Inwoners van Tulcea en Constanta werden gewaarschuwd dekking te zoeken, terwijl straaljagers het projectiel bleven volgen: de drone kwam Roemenië binnen op dertig kilometer, een record, en vloog meer dan een half uur door het luchtruim, meldde het militaire platform Defensie RoemeniëVervolgens werd het aanvalswapen in de richting van Oekraïne gestuurd.

Toch wilde Roemenië, dat een grens van 650 kilometer met Oekraïne deelt, de zaak niet overdrijven. “Op de grond waren er geen ernstige gevolgen”, bagatelliseerde premier Marcel Ciolacu het incident zondag. “De aanvallen zullen doorgaan. Dat is alles. We hebben een oorlog aan onze grens.” Het Roemeense Ministerie van Defensie Kort daarna werd gemeld dat er brokstukken van een andere Russische drone waren gevonden nabij Periprava aan de Donau.

Negatieve spiraal

Volgens sommige veiligheidsexperts lijkt de aanhoudende terughoudendheid van de NAVO begrijpelijk om escalatie te voorkomen, maar het zou ook tegen NAVO-landen kunnen werken. HCSS-analist Bolder noemt het huidige beleid van waken “zelfafschrikking”. “We zijn er bang voor, dus doen we niets. Dat leidt tot een negatieve spiraal.”

De Russen, zo betoogt Bolder, leren ook wijze lessen elke keer dat hun drones het NAVO-luchtruim binnenkomen. “Ze leren waar de vaste en mobiele radarsystemen zijn, welke luchthavens worden gewaarschuwd, welke vliegtuigen opstijgen, welke frequenties worden gebruikt voor communicatie en hoe de Russen ze potentieel kunnen blokkeren.”

Net als Bolder denkt ook onderzoeker Fredrik Wesslau van het Stockholm Centre for Eastern European Studies dat pogingen om escalatie te voorkomen eerder averechts zullen werken. “Het echte risico is dat Rusland de westerse besluitvorming blijft testen en dat het Kremlin gelooft dat er geen weerstand zal zijn als er verdere escalatie is,” schreef -Wesslau deze week in Buitenlands beleid.

Net als Litouwen wil de Poolse regering ook meer doen om het Europese luchtruim te beschermen tegen raketten en drones uit Rusland – meer dan de NAVO van plan is te doen. De Poolse minister van Buitenlandse Zaken Radoslaw Sikorski gelooft zelfs dat zijn land een “plicht” heeft om Russische projectielen neer te schieten voordat ze het luchtruim bereiken, ondanks de angst van de NAVO dat de oorlog zal escaleren. hij vertelde onlangs aan de Financiële Tijden“Het NAVO-lidmaatschap overschrijdt niet de verantwoordelijkheid van elk land om zijn eigen luchtruim te beschermen – dat is onze eigen grondwettelijke plicht.”

Polen en Oekraïne eerder deze zomer overeengekomen om te onderzoeken of Polen Russische raketten en drones in het Oekraïense luchtruim zou kunnen neerschieten als ze richting Pools grondgebied zouden bewegen. Secretaris-generaal Stoltenberg verzette zich tegen het idee en zei dat het het risico zou opleveren dat de alliantie “bij het conflict betrokken zou raken.”

Delen





Stuur een e-mail naar de redactie