[ad_1]
Derk kende Utrecht. En Utrecht kende Derk. De invloed van zelfverklaarde ‘kunstmongoloïde’ Derk Wessels verbaast zijn familie nog elke dag.
Aan de telefoon vertelt moeder Trees Wessels over de vele kaarten en brieven die sinds het overlijden van haar middelste kind eind juli in de brievenbus zijn beland. Hij was 51 jaar oud. “Volstrekt onbekenden lieten me weten dat ze Derk kennen van de stadsbus waar hij regelmatig mee reed. Een dame schreef dat hij altijd een stoel voor haar vrijhield. En een ander vertelde dat iedereen meteen vrolijk werd als Derk in de bus stapte, omdat hij dan hardop vertelde over al het moois dat hij op straat zag. Ik had geen idee dat zijn bereik zo groot was. Veel groter dan wat ik zag of wist.”
“Zijn kunst heeft een heel vrolijke uitstraling”
Derk Wessels is een bekende naam in de wereld van art brut – kunst van autodidacten met een beperking – en in het expressionistische kunstcircuit. Zijn kleurrijke tekeningen, linosneden en schilderijen van fantasiedieren, bloemen en landschappen bevinden zich in collecties in binnen- en buitenland. Zijn werk is te zien in het Museum van de Geest in Haarlem, het H’Art Museum Amsterdam en op verschillende plekken in Japan en het Verenigd Koninkrijk.
In zijn geboortestad Utrecht zijn drie van zijn werken vergroot tot muurschilderingendoor graffitikunstenaar JanIsDeMan: “Ik vind het echt cool als mensen een glimlach op hun gezicht krijgen van mijn werk. Dus ik ben dankbaar dat ik de kans heb gekregen om muurschilderingen te maken van Derks werk. Zijn kunst heeft een hele vrolijke uitstraling.”
Reguliere basisschool
Derk Wessels werd in 1972 geboren met het syndroom van Down en ernstige hartproblemen. “Mijn broer was drie van de vier weken ziek toen hij klein was”, vertelt zijn oudere broer Maarten Wessels. “Als hij geen bronchitis had, was het een longontsteking.”
In 1976 werd hij geopereerd door de beroemde Zuid-Afrikaanse hartchirurg Francis Hitchcock in het Wilhelmina Kinderziekenhuis in Utrecht. “Derk is sindsdien nooit meer ziek geweest.”
Als peuter ging Derk naar een kinderdagverblijf voor kinderen met een beperking. Maar hij kwam elke dag gehavend uit de taxibus, want er zat ook een vrij agressieve jongen in de bus. Toen zijn moeder zag dat Derk ook veel meer leerde van zijn twee jaar jongere zusje Marieke dan op het kinderdagverblijf, regelde ze dat Derk met zijn zusje naar de kleuterschool ging. “Dat ging geweldig”, vertelt ze.
Toen Marieke naar de basisschool ging, zochten zijn ouders een nieuwe plek voor Derk. Uiteindelijk vroegen ze een onderwijsinspecteur uit Utrecht om advies en die stuurde het gezin door naar de Dr. Bosschool, die “niet bang was voor een experiment”, zegt Trees Wessels. “En zo mocht Derk op achtjarige leeftijd naar de eerste klas; nu groep drie. Voor zover ik weet was hij het eerste kind met het syndroom van Down in Nederland dat naar een reguliere basisschool ging. Derk kreeg zijn eigen lesstof en leerde lezen en schrijven. De school was fantastisch. Derk ging naar feestjes van kinderen uit zijn klas en mocht buitenlandse nieuwkomers Nederlandse woordjes leren uit prentenboeken. Echt geweldig.”
Wandelen in de bergen
Bij de familie Wessels werd Derk net zo behandeld als zijn broer en zus. En dus zwierf hij ook tijdens de vakanties urenlang rond in de Italiaanse Dolomieten. Broeder Maarten lacht hard: “Op zo’n wandeling kwamen we bij een berghut en een dame ging ervan uit dat we alleen de laatste paar honderd meter vanaf de parkeerplaats hadden gelopen. Dus we vertelden haar dat we uit het dal kwamen en vijf uur hadden gelopen. De dame prikte haar vinger vlak onder Derks neus en zei: ‘Niet met hem, hè?’ Derk stak toen zijn tong uit, keek zo scheel mogelijk en stak zijn middelvinger op. De vrouw deinsde achteruit. Mijn ouders waren boos: want van wie had hij dat gebaar geleerd? ‘Van broertje,’ zei Derk. Waarna ik een flinke uitbrander kreeg en Derk een ijsje kreeg.”
Na de basisschool ging Derk naar het voortgezet speciaal onderwijs. Toen hij bijna achttien was, vroeg zijn moeder aan zijn juf wat de mogelijkheden waren voor haar zoon. Zelf dacht ze aan een beschutte werkplaats of een baan bij de gemeentelijke plantsoenendienst – destijds de standaardwerkbaan voor jongeren met het syndroom van Down. Dat vond de juf te ambitieus. “Ik was woest. Derk was een heel sociaal kind en kon prachtig tekenen.”
Zij en haar man Peter lieten het daar niet bij zitten. Toen ze hoorden dat Reinaerde, een zorgorganisatie voor mensen met een beperking, een studio ging opzetten, regelden ze dat Derk een dagje kwam kijken.
“Hij bleef meteen”, zegt beeldend kunstenaar en begeleider Bert de Groot. “Hij leerde met nieuwe materialen werken en ontdekte nieuwe technieken.” De Groot prijst Wessels eigenheid. “Derk had een heel eigen manier om naar de wereld te kijken. Een manier die ik niet altijd begreep. Hij had bijvoorbeeld iets gezien Goede tijden, slechte tijden en dat leidde tot een kunstwerk. Derk creëerde zijn eigen parallelle wereld. In het begin tekende hij veel vrouwen; hij was gek op blonde vrouwen met blauwe ogen. Vlak naast de studio was een schapenweide en we daagden hem uit om schapen te tekenen. Hij kwam terug met iets dat helemaal niet op een schaap leek. Toen hij ermee geconfronteerd werd, keek hij heel zielig en zei toen heel zelfverzekerd: ‘het zijn schaapsvogels’.” Lachend: “De gedrukte exemplaren van die linosneden zijn allemaal uitverkocht.”
Geridderd
Het werk van Wessels nam snel een vlucht. In 2006 kreeg hij een overzichtstentoonstelling in het Centraal Museum in Utrecht. De toenmalige artistiek leider Pauline Terreehorst noemde zijn werk ‘heel degelijk en origineel’. Twaalf jaar later werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. “Derk was een zelfverzekerde persoonlijkheid met een heel bijzondere gave”, herinnert oud-burgemeester van Utrecht Jan van Zanen zich. “De burgemeester repte met geen woord over Derks handicap tijdens de prijsuitreiking”, vertelt broeder Maarten. “Hij werd geprezen om zijn werk. En zijn internationale bekendheid. Fantastisch.”
Derk Wessels is twee jaar geleden gestopt met tekenen en schilderen. Zoals veel mensen met het syndroom van Down kreeg hij op jonge leeftijd de diagnose Alzheimer.
[ad_2]
