Kan de megaraffinaderij van Afrika’s rijkste man de olievloek van Nigeria verbreken?

Ze waren er allemaal op dat moment. Op de eerste rij de president van Nigeria zelf, gezeten in een enorme fauteuil, met Nigeria’s grootste magnaat naast hem, weggezonken in een soortgelijk leren monster. De presidenten van Ghana, Niger, Senegal en Togo probeerden op hun beurt een pose aan te nemen in subtielere voorbeelden. Achter hen ministers, zakenlieden, traditionele leiders. Allemaal applaudisserend voor dit geweldige moment.

Suikerbaron en cementmagnaat Aliko Dangote.

Er was ook iets te vieren, eind mei vorig jaar, met de opening van een megaraffinaderij aan de rand van Nigeria’s economische hart Lagos. Eindelijk zou het land bevrijd zijn van zijn grootste vloek: een oliegigant zijn maar geen brandstof hebben. Nergens in Afrika wordt zoveel olie opgepompt als in Nigeria – zo’n 1,5 miljoen vaten per dag – maar zonder functionerende raffinaderijen van enige reputatie moet het land bijna al zijn benzine importeren.

Nigerianen staan ​​regelmatig uren, soms dagen, in de rij bij benzinestations vanwege tekorten. Maak kennis met Aliko Dangote, de rijkste man van Afrika, die zijn fortuin verdiende (volgens het zakenblad Forbes geschat op 10,6 miljard euro) door de cement- en suikerindustrieën van Nigeria te domineren via zijn Dangote Group. In 2013 kondigde hij plannen aan voor een olieraffinaderij die zo groot was dat Nigerianen nooit meer in de rij hoeven staan zou bij tankstations moeten zijn.

De megaraffinaderij liep jaren vertraging op en kostte 19 miljard dollar, 10 miljard dollar meer dan geraamd

Laatste wapenfeit

Na jaren van vertraging en een verdubbeling van de oorspronkelijk geraamde kosten van 9 naar 19 miljard dollar (17 miljard euro) was het megacomplex, waarvoor Dangote zelfs een eigen haven liet bouwen, bijna werkelijkheid. Dat de raffinaderij met veel aplomb werd geopend vóór de voltooiing, was vooral met het oog op president Muhammadu Buhari, met wie Dangote warme banden had. Buhari trad een week later af na twee termijnen als president – ​​met de feestelijke opening als laatste wapenfeit.

De raffinaderij, met een capaciteit van 650.000 vaten per dag, is nu echt af en deels operationeel. Vliegtuigbrandstof en diesel stromen sinds januari en onlangs stonden de vaten met de eerste miljoenen liters benzine klaar om de Nigeriaanse benzinestations te bevoorraden. Alleen: dat gebeurt niet. Vorige week beloofde de Dangote Group dat hun benzine “binnen 48 uur” op de markt zou verschijnen, maar inmiddels zijn er 240 uur verstreken. Dit terwijl Nigeria nu weer door een brandstofcrisis gaat. Door een schuld van een miljard dollar staatsoliemaatschappij Nigeria National Petrol Company (NNPC) kan nauwelijks benzine en diesel importeren.

Bewolkte realiteit

Waarom zou je dat gat niet opvullen met binnenlands geproduceerde benzine? Volgens de Dangote Group zou prijsafspraken nog erger zijn zijn niet voltooid. Maar de werkelijkheid is troebeler. En vooral politiek. Dangote heeft zich de afgelopen decennia kunnen ontwikkelen tot de magnaat die hij nu is, mede door (en volgens zijn critici dankzij) zijn goede relaties met opeenvolgende staatshoofden. Maar zijn relatie met de huidige president van Nigeria, Bola Tinubu, is naar verluidt aanzienlijk minder hartelijk. Dat lijkt nu zijn tol te eisen.

De miljardair ligt al maanden overhoop met de NNPC. Het staatsoliebedrijf – formeel geprivatiseerd in 2022, maar nog steeds in handen van de staat – kocht onder president Buhari een belang van 20 procent in zijn raffinaderij en zou deze van ruwe olie gaan voorzien. Maar volgens Dangote komen ze die afspraak niet na. Hij heeft onlangs hun belang teruggebracht tot 7,2 procent wegens “wanbetaling”, ook in olie.

En dan waren er nog de uitspraken die het hoofd van de olieautoriteit anderhalve maand geleden tegenover journalisten deed. Hij beschuldigde Dangote ervan de brandstofmarkt te verstoren. willen “monopoliseren”Volgens hem is de kwaliteit van de diesel van Dangote ook minder dan die van de geïmporteerde diesel.

Een boze Dangote beschuldigde de NNPC op zijn beurt ervan importeurs toe te staan ​​zwaar vervuilde diesel in Nigeria te ‘dumpen’ (verwacht in 2022). 80 miljoen liter uit Antwerpen werden van de markt gehaald toen bleek dat er zoveel methanol in zat dat er auto’s beschadigd raakten). Journalisten en parlementariërs werden uitgenodigd in het lab van zijn raffinaderij om met eigen ogen te zien dat “dit de schoonste diesel in Nigeria is”.

In andere sectoren is Dangote keer op keer geholpen

Oliemonopolie

De zakenman kan de beschuldiging van monopolie minder goed van zich afschudden. Eerder veroverde hij de Nigeriaanse cementsector, waar hij een marktaandeel van 60 procent heeft. In suiker is dat zelfs meer dan 70 procent.

Dangote zelf spreekt over sabotagepogingen en wijst op een “oliemaffia” die wil voorkomen dat zijn raffinaderij hun bedrijf in gevaar brengt. “Het is waar dat er machtige mensen zijn die profiteren van de status quo,” schrijft Ayotunde Abiodun, analist bij SBM Intelligence, een adviesbureau in Lagos, in een e-mail. De olie-industrie is de meest corrupte van heel Nigeria. Dat Dangote zich ermee durfde te bemoeien, komt volgens de analist door de politieke steun die hij al jaren geniet. “Hij is keer op keer geholpen in andere sectoren,” zegt hij.

“Met belastingvoordelen, gunstig beleid, protectionistische maatregelen. Hij ging er waarschijnlijk van uit dat de staat ook prioriteit zou geven aan zijn raffinaderij.”

Met de wisseling van de wacht tussen president Buhari, onder wie Dangote het project lanceerde, en zijn opvolger en partijgenoot Tinubu, lijkt die tijd voorbij. Begin dit jaar gebeurde wat niemand voor mogelijk hield: het hoofdkantoor van de Dangote Group in Lagos werd binnengevallen door de Nigeriaanse waakhond voor corruptiebestrijding als onderdeel van een onderzoek naar wanbeheer onder de voormalige chef van de centrale bank.

Een waarschuwing, zeggen experts. Of een les in bescheidenheid. “Mensen rondom Tinubu vonden dat Dangote het vanzelfsprekend vond dat hij hun hulp zou krijgen,” zegt Amaka Anku. Volgens de Afrika-analist bij de Eurasia Group in Washington DC speelt een stukje oude pijn een rol: bij de presidentsverkiezingen van vorig jaar zou de magnaat de voorkeur hebben gegeven aan Tinubu’s rivaal, een noorderling zoals hij.

Anku: “In hun ogen is Dangote nu bang genoeg om te weten dat als hij iets krijgt, er ook van hem verwacht wordt dat hij er iets voor terugkrijgt.”

Deadlock doorbroken

Onlangs leek de impasse tussen de magnaat en het staatsoliebedrijf te zijn opgelost. dan ook gebrokenna een vergadering die door Tinubu werd georganiseerd en door de pers werd vastgelegd. De NNPC beloofde de raffinaderij te voorzien van een miljoen vaten ruwe olie (bovenop de miljoenen vaten die het al had geleverd). Dangote op zijn beurt bedankte de president aan journalisten voor het “mogelijk maken van deze monumentale taak.”

De afschuwelijke financiële status van het staatsoliebedrijf een extra zetje hebben gegeven. Afgelopen zomer onthulden lokale media dat de NNPC ruim zes miljard dollar (5,5 miljard euro) schuldig is aan brandstofleveranciers. Die schuld is zo hoog vanwege een subsidie ​​op brandstof die de regering van Tinubu net heeft afgeschaft.

Decennialang konden Nigerianen een liter brandstof kopen voor een paar cent, waarbij het prijsverschil tussen import en pomp door de staat werd betaald. Maar de kosten, die in 2022 waren gestegen tot $ 10 miljard, waren onhoudbaar, waarschuwden economen al lang. Op dag één van zijn presidentschap maakte Tinubu daar een einde aan. Niet alleen schoten de benzineprijzen omhoog, maar ook de inflatie.

Zozeer zelfs dat de overheid een paar maanden later weer in het geheim brandstof begon te subsidiëren – zonder het zo te noemen. Het staatsoliebedrijf (waarvan het prijsverschil nu verschuldigd is) zou alleen maar “gul zijn geweest, met de steun van een empathische president die de mensen niet wil zien lijden”, De woordvoerder van Tinubu zei.

Er is geen benzine, dus degenen die het wel hebben, verkopen het voor exorbitante bedragen

Protesten en stakingen

Voor Nigerianen, van wie de meesten van slechts een paar dollar per dag leven, was het verlies van subsidies een enorme klap. Voedsel werd onbetaalbaar, net als vervoer naar het werk of school. Er volgden protesten, meest recent onder de #EndBadGovernance (stop slecht bestuur) en vakbonden dreigden met en organiseerden massastakingen. Door de prijzen aan de pomp weer laag te houden, tot bijna de helft van de importwaarde, hoopte de overheid de situatie enigszins te temperen.

Dat bleek echter niet houdbaar. Vorige week verhoogde de NNPC de pompprijzen met bijna veertig procent tot 855 naira (0,50 euro) per liter. Bij particuliere pompen liggen ze nog hoger. “Er is geen benzine, dus degenen die het hebben, verkopen het voor exorbitante bedragen”, zuchtte Noelle Okwedy, analist bij onderzoeksbureau Stears, toen NRC belde haar vorige week in Lagos.

De doorbraak die NNPC en Dangote zojuist leken te hebben bereikt, was noodzakelijk, zei ze: “Beide partijen kunnen het zich niet veroorloven om op deze manier te blijven argumenteren. NNPC heeft brandstof nodig en Dangote moet zijn brandstof verkopen. Het is hier goedkoper dan wanneer hij het exporteert. Het is een win-winsituatie.”

Als Als NRC Okwedy haar een week later een berichtje stuurt met de vraag waarom er nog steeds niets lijkt te gebeuren, stuurt ze: “Ik snap het niet meer.” Ernaast staat een huilende emoticon.

Delen





Stuur een e-mail naar de redactie