Barbara van Erp over de vijftigplusvrouw: ‘Laat jezelf niet zo gáán’

Vrouwen boven de vijftig worden altijd uitgelachen, zegt Barbara van Erp (54). Ze worden op één hoop gegooid met mensen van in de zestig, zeventig en tachtig. En dus is volgens haar het beeld van vijftigplussers: krakende knieën, pijnlijke gewrichten, menopauze, incontinentie. “Niemand zegt: oh ja, fijn, eindelijk weer vrijheid! De kinderen het huis uit! Festivals, dansen! Nieuwe liefdes, je eigen beginnen.”

Die reacties kreeg ze ook toen ze elkaar in 2016 ontmoette Sara Tijdschrift begon. Dit was aanvankelijk een online magazine voor vijftigplussers, maar verscheen al snel in een papieren editie (oplage 22.500). Korte, cynische lach. “Hahaha, waarschijnlijk over de menopauze en zo?” Afgelopen voorjaar volgde de wekelijkse Saar-podcast, met gemiddeld 25.000 luisteraars per aflevering. Ondertitel: ’50+ maar verre van dood’.

We zitten in restaurant Morgan & Mees in Amsterdam, vlakbij haar kantoor. Ze komt op tijd maar heeft haast. Dat haar partner Femke Sterken thuis zit met een burn-out wist ik al, hier had ze het over in de podcast. Barbara van Erp: “We runnen met z’n vieren het bedrijf en inmiddels is er een bijna fulltime medewerker verdwenen. Een andere collega is ook ziek, griep. Het is gewoon te veel.” Ze heeft de opname van morgen geannuleerd. “Ik kan mezelf er niet toe brengen grappig te zijn.”

Ze maakte vanochtend een minipodcast om dat aan luisteraars uit te leggen. Daarin vertelt ze dat ze die ochtend tijdens het sporten in huilen uitbarstte. Omdat ze ‘het gewoon niet meer wist’. Ook zegt ze: “Ik moet even voor mezelf zorgen.”

Deze gemoedstoestand bepaalt, denk ik, ook ons ​​gesprek. Ze had er zin in, vertelde ze eerder aan de telefoon, maar blijft ook een beetje zakelijk.

Ze heeft ADHD en die klachten verergerden toen ze in de menopauze kwam. “Ik heb een heel druk hoofd en het werd echt te druk. Ik werd chaotisch en soms een beetje paniekerig.” Sinds kort brengt ze elke dag een oestrogeengel op haar huid aan. “Een wolk heeft mijn gedachten verlaten.”

Grote projecten zullen doorgaan. Zoals de presentatie van de eerste volgende week Saarboek, en een online cursus voor vrouwen die een eigen bedrijf willen starten. Ze heeft de cursus zelf bedacht, samen met een ondernemerscoach, en gaat deze zes weken achter elkaar zelf geven. “Ik vind eigenlijk dat iedereen boven de vijftig een eigen bedrijf moet beginnen.” Ze bestelt gemberthee en bekijkt even de menukaart. “Oh geweldig, ze hebben een nieuw menu. Salade van geroosterde aubergines, die wil ik meteen hebben.”

Er zijn zeker mensen met een hele leuke baan, zegt ze, maar dat spel van omgaan met managers en mensen onder je en jezelf moeten opwerken binnen een organisatie – ‘dat vind ik allemaal verschrikkelijk.’ Ze ziet dat vrienden van haar leeftijd het beu zijn. “Het is me gelukt om termen als ‘steek je hoofden bij elkaar’ uit mijn leven te verwijderen. Wij werken gewoon.”

Ik zeg dat ik nu haar werkgeschiedenis begin te begrijpen. Ze heeft met veel bazen gewerkt voordat ze haar eigen bedrijf startte. Ze werkte onder andere Vrij Nederland, Volkskrant Magazine, Zin, Linda, Marie Claire En Libel. Meestal voor één of twee jaar. Er zit iemand tegenover mij met een uitgesproken mening en een zekere onrust. Ze zegt dat ze nooit goed heeft gefunctioneerd binnen een organisatie en voortdurend in botsing kwam met de mensen boven haar. “En toen moest ik weer weg. Dus ging ik van pagina naar pagina naar pagina.” Op een gegeven moment realiseerde ze zich, zegt ze, dat het misschien ook ‘een beetje’ haar schuld was.

Hoogzwanger van haar tweede zoon, “na veel IVF”, besloot ze op 42-jarige leeftijd ondernemer te worden. Ze heeft zichzelf alles aangeleerd. Websites bouwen, online strategie bedenken, marketing, adverteerders en investeerders aantrekken. De blog volgde eerst Ik tegen wij, waarmee ze zich richtte op jonge ouders. Het trok al snel 400.000 bezoekers per maand. Dit volgde een paar jaar later Saar. Ze ging rechtstreeks van luiers naar de vrouw van boven de vijftig. Een idee dat ze al lang voor ze zelf die leeftijd bereikte, in gedachten had. Het werd een missie, maar misschien nog wel meer een merk. Ze komt op voor deze vrouwen, maar is tegelijkertijd genadeloos kritisch op de vijftigplusser die niet voldoet aan de doelgroepomschrijving van Saar: glad, Randstad, midden in het leven. Daar zullen we later over praten.

Het beeld van de vijftigplusser is aan het veranderen, denkt ze. “Maar vrouwen boven de vijftig moeten nog steeds heel snel weg van de tv en alles en iedereen is bezig met verjongen terwijl half Nederland vijftigplussers is. Dat vind ik een belediging.”

Jij doet er ook aan mee, zeg ik. In de podcast legt ze uit wat ze doet om er jonger uit te zien. “Nou, ik wil er goed uit blijven zien. Gezond, uitgerust. Ik hoef niet…’ ze duwt de zijkanten van haar gezicht met haar handen naar achteren, ‘om alles strak te laten trekken. Ik wil me jong voelen. Ik hoor wel eens vrienden zeggen dat ze geen zin meer hebben om te werken. Dan denk ik altijd: whoehoe, ik ga een blokje om lopen. Het zijn allemaal vrouwen met die banen, in een kantoorgebouw.”

Ze corrigeert me als ik vraag of ze bang was om ouder te worden. “Of ik er nu bang voor ben, want het gaat natuurlijk maar door.” En dan: “Ik weet echt dat ik ouder ben, ik weet het echt, ik ben niet gek. Maar zo heb ik het niet.” Haar jongste zoon moet nog twaalf worden, hij zit in groep 8. “Iedereen op het schoolplein zal tien jaar jonger zijn dan ik, maar dat registreer ik nauwelijks.” Wel denkt ze na over het moment waarop haar kinderen het huis verlaten, dat ziet ze nu bij vriendinnen gebeuren. “Misschien wil ik een huis buiten, op hoger gelegen grond. Zodat de kinderen daarheen kunnen vluchten als de dijken breken. Als er iets misgaat, zoals corona, of zoals het drinkwatertekort dat nu dreigt, ben je liever op het platteland.”

Terwijl Saar zich richt op Randstadvrouwen. Waarom eigenlijk?

“Ik ben het, ik kan me niet concentreren op een boerin uit Drenthe. Ik weet niet hoe dat is.”

In Drenthe wonen ook vijftigplussers die geen boer zijn.

“En misschien luisteren ze ook naar de podcast. Het is ook een beetje ambitie. Wij richten ons op leuke, hippe vrouwen, vaak wijze vrouwen. Ja, als we maar kort en pittig uit Assen in het blad zetten…”

Associeer jij vrouwen van buiten de Randstad met kort haar?

Ze zucht. “Ja een klein beetje. Dat is echt erg. Ik heb wel een clichébeeld. Dat klopt niet.”

Je komt op voor vrouwen boven de 50, terwijl je ze ook aanvalt in de podcast, het tijdschrift en nu het boek.

“Ja, laat je niet zo gaan.”

Een artikel in het boek begint met de zin ‘hoe ouder de vrouw, hoe zuurder’.

“Ik kom veel zuurheid, zorgen en burn-out tegen bij vrouwen. En al die digitale mensen! We hebben lang geprobeerd om geen meisjes van twintig of dertig jaar bij ons te laten werken, iedereen moest vijftig zijn, maar het tempo van die mensen! Onmogelijk! Ik vind dat vrouwen boven de vijftig iets moeten doen man-upzeg niet de hele tijd: dat kan ik niet.”

Zie jij dat ook als de taak van Saar?

“Ja, blijf jezelf vernieuwen. Je hoeft niet te stoppen met jezelf te ontwikkelen. Ook al doe ik zelf domme dingen, vertelde ik onlangs aan mijn zoon dat mijn telefoon al twee dagen buiten gebruik was. Hij veegde één keer met zijn vinger over mijn scherm en toen deed hij het opnieuw. Er is natuurlijk geen houden aan.”

Vindt u niet dat u wat milder moet zijn?

“Als je genoeg geld hebt en al die digitale ontwikkelingen niet hoeft bij te houden, laat ik je tuinieren. Maar als je nog vijftien jaar moet werken en je klaagt dat je het allemaal niet meer begrijpt, zorg dan dat je het wel begrijpt.”

En hou je van een kort kapsel?

“Dan krijg je een kort kapsel. Maar zorg ervoor dat je het een beetje kamt, zodat je geen kale plek aan de achterkant krijgt. En dat je een mooie lippenstift op hebt gezet. Nou, dat is aan jou. Misschien zijn vrouwen die de boel maar laten hangen veel gelukkiger. Ik sport de hele tijd omdat ik vind dat mijn buik plat moet zijn.”

Hoe vind je daarin balans?

“Balance en ik zijn niet echt een match.”

Ze begon de Saarpodcast met haar partner Femke en hoofdredacteur Els Rozenbroek. Vrijwel onmiddellijk werd duidelijk dat Els ongeneeslijk ziek was. Els wilde in de podcast niet over haar ziekte praten, maar dan wordt het zo’n olifant in de kamer. Daarom werd in elke podcast een ‘kankerminuut’ opgenomen. “Die kankerminuut duurde natuurlijk steeds langer.” Aan het einde van Els’ leven brachten ze de opnameapparatuur naar het hospice. Els wilde de toevoeging ’50+ en nog lang niet dood’ niet weglaten. “We kregen boze brieven van mensen die dachten dat het niet kon, maar ze zeiden: laat het met rust. Dat respecteerde ik meteen. Het blijft onze missie: we zijn nog lang niet dood en zo moet je niet leven.”

Na het overlijden van Els zei een vriendin van Barbara dat ze, om de luisteraars van de podcast te behouden, nu helemaal eerlijk moesten worden. “Wij verschuilden ons achter de openheid van Els. Dat kon niet meer.”

Ze “houdt sommige dingen natuurlijk onder de loep.” Ook vindt ze het moeilijk om over haar relatie te praten. “Dat is niet leuk voor hem.” Hij, dat is cabaretier Thomas van Luyn. “Femke vindt het grappig om heel hard over haar man te vloeken. Soms zegt ze: shit, ik hoop dat hij niet luistert. Wij zoeken wel de randen op. Ik denk eigenlijk bij elke podcast: ik hoop dat niemand luistert.”

Jij verlegt de grenzen minder dan Femke.

“Ja dat klopt. Femke is veel openhartiger. Ik heb ook een zoon van bijna achttien en ik wil niet dat er iets misgaat. Dat iemand op school naar de podcast luistert en iets oppikt. Maar mensen vinden je snel openhartig. En waarom zouden ze niet weten dat je chagrijnig was toen je in de menopauze zat? De behoefte aan echt is waar ons hele bedrijf op is gebouwd, dat is ons DNA. Het meest voorkomende en mooiste compliment dat ik krijg is dat naar onze podcast luisteren is als op een terras zitten en afluisteren naar grachtengordelachtige vrouwen die iets te luid met elkaar praten met wat bubbels witte wijn voor zich op tafel.”

Vind je dat leuk?

“Dat vind ik leuk!”

Vind je het niet erg om in de grachtengordelhoek geduwd te worden?

“Maakt me niet uit. Ik weet wie ik ben. Ik zou niets liever willen dan zo’n groep vrouwen afluisteren. We hebben altijd veel shit over ons heen gekregen. Van mensen die klagen over de luide lach van Femke of waarom we leuke, oudere KLM-stewardessen portretteren terwijl ik met Extinction Rebellion ga opscheppen over de A12. Of dat we in de grachtengordel zitten, of waar het perspectief van de provincie is. En dan denk ik: begin maar met het maken van je eigen podcast met het perspectief van de provincie Dit is wie we zijn en wat we kunnen doen.’