LIVE | Vrouw die kritiek uitte op Poetin sterft onder verdachte omstandigheden: ‘Kreeg te horen dat ze uit boom viel’ | Buitenland

,,Een vrouw die geen angst kende.” Zo wordt Olga Nazarenko (48) omgeschreven, een Russische onderwijzeres die haar kritiek op president Vladimir Poetin en zijn oorlog in Oekraïne niet spaarde. Ook niet toen ze erdoor in aanvaring kwam met de Russische autoriteiten. Op de ochtend van 7 oktober – nota bene de verjaardag van Poetin – werd ze zwaar toegetakeld gevonden in haar woonplaats Ivanovo, 250 kilometer ten noordoosten van Moskou. Ze zou het niet overleven.

Nazarenko werd nog naar een ziekenhuis gebracht. Twee weken lang probeerden artsen haar leven te redden, maar tevergeefs. Ze kwam nooit meer bij bewustzijn en stierf vorige week.

Wat haar verwondingen precies veroorzaakte, is nog altijd niet duidelijk. ,,Ik kreeg te horen dat Olga een spandoek wilde ophangen naar aanleiding van de verjaardag van Poetin en daarbij uit een boom viel”, vertelt een vriendin aan de onafhankelijke krant Novaya Gazeta Europe’ ,,Ik weet niet wat er op het spandoek stond, maar het zal zeker niet ‘gelukkige verjaardag’ geweest zijn.”

Andere vrienden zeggen dat de vrouw aangepakt werd door de autoriteiten, die vermoedden dat ze iets van plan was op de verjaardag van de president. ,,Ze werd naar het ziekenhuis gebracht met meerdere verwondingen en stierf op de afdeling intensieve zorg”, aldus vriendin Galina Zimina. ,,Artsen zeggen dat haar verwondingen doen vermoeden dat ze hevig geslagen is en vanop een grote hoogte naar beneden viel, maar niet uit een boom. Ik denk dat ze in de gaten werd gehouden, terwijl ze een nieuw anti-oorlogsprotest voorbereidde.”

Nazarenko was één van de beklaagden in het allereerste Russische proces tegen hardleerse activisten die maar bleven protesteren tegen de oorlog in Oekraïne. Er liepen ook meerdere burgerlijke procedures tegen haar. Omdat ze niet van stoppen wist, werd ook een strafzaak tegen haar aangespannen. Die leidde tot haar ontslag op de medische academie waar ze 22 jaar les had gegeven.

,,Ik ben niet bang”, zei ze eerder dit jaar nog in een interview met ‘Novaya Gazeta Europe’. ,,Wat er nu in Rusland en Oekraïne gebeurt, is veel erger dan wat er met mij gebeurt. Ik kan niet zwijgen. Anders zou ik mezelf niet meer in de spiegel kunnen aankijken.”

De Russische wetenschapper Anatoli Goebanov is veroordeeld tot twaalf jaar in een strafkolonie voor verraad. Volgens onder meer het Belarussische oppositiekanaal Nexta en de Russische nieuwssite Russian Free Press wordt de natuurkundige ervan beschuldigd geheime informatie naar Nederland te hebben gelekt. Het Russische staatspersbureau TASS spreekt van een niet-gespecificeerd Europees land.

De 66-jarige Goebanov werd in 2020 opgepakt voor het doorspelen van vertrouwelijke documenten over de Russische luchtvaartindustrie. Hij werkte aan een natuurkundig instituut in Moskou en is gespecialiseerd in de aerodynamica van vliegtuigen. TASS schrijft dat Goebanov gedeeltelijk zijn schuld zou hebben toegegeven tijdens de zaak, maar dat hij dat later weer introk omdat zijn advocaat vond dat hij misleid was tijdens het verhoor.

In juni kreeg Goebanovs collega Valeri Goloebkin ook al twaalf jaar strafkolonie opgelegd voor hetzelfde vergrijp. Volgens Goloebkin had hij opdracht gekregen van Goebanov om informatie te delen met collega-wetenschappers in het kader van het internationale project HEXAFLY-int, schreef Russian Free Press in juni. Dat project wordt gecoördineerd door het European Space Research and Technology Centre (ESTEC), een onderzoekscentrum van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA dat gevestigd is in Noordwijk.

Goloebkin zei ook dat er geen staatsgeheimen in de documenten stonden, een bewering die volgens Russian Free Press gedeeld wordt door mensenrechtenactivisten.

Het Russische parlement stemde er in april mee in om de straffen voor verraad te verhogen. Veroordeelden kunnen nu levenslang krijgen. Er lopen nog zaken tegen drie andere raketgeleerden van een instituut uit Siberië. Ook zij zijn aangeklaagd voor verraad.

Rusland heeft de lichamen van vijftig gesneuvelde Oekraïense soldaten teruggegeven aan Oekraïne, zo meldde het coördinatiecentrum voor de behandeling van krijgsgevangenen van het ministerie van Defensie in Kyiv vrijdag. Het Rode Kruis hielp volgens haar bij de bemiddeling voor de overdracht.

‘De strijdkrachten van Oekraïne zullen zorgen voor een goed en veilig transport van de gerepatrieerden voor overdracht aan medische experts voor forensisch onderzoek‘, luidde het in een verklaring. 

Er is geen informatie bevestigd over de mogelijkheid dat Oekraïne ook lichamen van Russische soldaten naar Moskou zal terugsturen.

Sinds de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022 hebben er tussen de twee partijen verschillende uitwisselingen van stoffelijke overschotten van militairen plaatsgevonden. Sindsdien zijn tienduizenden soldaten van beide kanten gedood tijdens gevechten.

De Russische binnenlandse veiligheidsdienst (FSB) heeft vrijdag naar eigen zeggen een netwerk van Oekraïense ‘agenten’ ontmanteld die actief waren in de bezette regio Zaporizja in het zuiden van Oekraïne. Daarbij kwam één van hen om het leven, luidt het in een verklaring. 

Volgens de FSB ging het om ‘drie grote groepen agenten’ die werden ‘gecoördineerd’ door de Oekraïense militaire inlichtingendienst om ‘informatie te verzamelen en psychologische invloed uit te oefenen op de inwoners van de regio‘. 

De ‘agenten’ worden ervan beschuldigd dat ze via een mediakanaal en een kanaal op Telegram lokale bewoners hebben aangezet tot het verzamelen en doorgeven van informatie over de locaties en bewegingen van Russisch militair personeel, militair materieel en andere informatie.

‘Oekraïense en Russische burgers die betrokken waren bij deze illegale activiteiten werden gearresteerd door veiligheidsagenten’, vervolgde de FSB, die specificeerde dat een van de verdachten ‘zich met wapens verzette en in een reactie daarop werd doodgeschoten‘.

De Oekraïense oud-parlementariër met pro-Russische standpunten Oleg Tsarjov is neergeschoten en ligt op de intensive care, melden Russische persbureaus vrijdag. Ze baseren zich op een door Rusland geïnstalleerde functionaris in de deels bezette regio Zaporizja. ,,Zijn toestand is zeer ernstig”, verklaarde hij.

Volgens medewerkers werd Tsarjov neergeschoten bij zijn huis op de door Rusland geannexeerde Krim. ‘Hij werd rond middernacht tweemaal beschoten op het terrein van het sanatorium waar hij woont’ meldden ze volgens The Moscow Times op het persoonlijke Telegram-kanaal van de voormalige parlementariër. 

‘Oleg was bewusteloos en had veel bloedverlies toen de ambulance arriveerde”, citeerde de onafhankelijke Russische krant die vanuit het buitenland bericht. 

Het Kremlin zei vrijdag dat het niet op de hoogte was van een moordaanslag op Tsarjov.

Diverse media schreven eerder op basis van bronnen dat Rusland Tsarjov na de invasie van Oekraïne als hoofd van een marionettenregering in Kyiv wilde. Zelf wees hij dat in gesprek met de krant Financial Times van de hand. Hij zei het ‘behoorlijk grappig’ te vinden, omdat hij naar eigen zeggen een wellnessbedrijf runde en ‘niet belangrijk genoeg was’.

Tsarjov was voorheen lid van het Oekraïense parlement en deed ook een poging president te worden. Nadat Rusland de Krim had geannexeerd en separatisten in delen van Oost-Oekraïne een pro-Moskou-regering hadden gevormd, leidde Tsarjov tussen 2014 en 2015 het parlement van een kortstondige confederatie genaamd Novorossiya. Daarna beëindigde hij zijn politieke carrière om drie wellnessklinieken in Sovjetstijl te runnen aan de Zwarte Zee op de Krim.

De Oekraïense politie probeert Tsarjov al sinds 2014 te arresteren op beschuldiging van separatisme.

De zware bommenwerpers van de langeafstandsvloot van de Russische luchtmacht hebben al ruim een maand geen aanvallen met kruisraketten uitgevoerd op Oekraïne. Dat zegt het Britse ministerie van Defensie in haar dagelijkse oorlogsupdate op basis van inlichtingenrapporten. 

Het is de langste ‘pauze’ bij dit soort aanvallen sinds het begin van het conflict, concludeert het ministerie. Hoewel Rusland nog steeds andere aanvalscapaciteiten kan inzetten, is deze langeafstandsvloot volgens haar de belangrijkste speler bij het veilig uitvoeren van precisieaanvallen op lange afstand.

,,Het is vrijwel zeker dat Rusland de frequentie van zijn aanvallen moet verminderen om zijn slinkende voorraad AS-23a KODIAK-kruisraketten aan te vullen”, aldus het ministerie. 

Volgens Londen zal Rusland waarschijnlijk recent geproduceerde munitie voor de vloot gebruiken om de energie-infrastructuur van Oekraïne van de de winter aan te vallen. Daarbij zullen de Russen waarschijnlijk ook gevechtsdrones van Iraanse makelij inzetten.

De oorlog in Oekraïne is veel minder in het nieuws, nu vrijwel alle aandacht uitgaat naar Israël en Gaza. Dat merken de overgebleven verslaggevers aan het front als geen ander. Het is bovendien slecht nieuws voor Oekraïne, waar al 610 dagen lang hevig wordt gevochten. ,,Een oorlog die uit beeld raakt is het droomscenario voor Vladimir Poetin. Hij heeft alle tijd’’, zegt Arnaud De Decker, die in Oekraïne verslag doet.

De Belgische verslaggever verblijft al twee maanden in de provincie Donetsk, vlakbij het front in het oosten van Oekraïne. De eerste maand had hij in dit gebied nog een netwerk van collega-journalisten, maar ze zijn bijna allemaal vertrokken.

,,Hun nieuwe werkplek is het Midden-Oosten, waar de oorlog tussen Israël en Hamas vrijwel alle aandacht opslokt. Zeker freelancers krijgen amper nog opdrachten om verhalen te maken in Oekraïne. Het is heel cru, maar hier valt nu minder te verdienen dan in het Midden-Oosten, de nieuwste brandhaard. Dus gaan ze weg, één voor één. Het mediacircus is na 7 oktober overduidelijk naar een nieuwe locatie verhuisd.’’ Lees hier het volledige artikel. 

De strategie van de Europese Unie met betrekking tot de oorlog in Oekraïne ‘is mislukt’ en het landenblok zou een plan B moeten creëren, aangezien de Oekraïners aan de frontlinie niet zullen winnen. Dat zei premier Viktor Orbán vrijdag tegen de Hongaarse staatsradio.

Volgens Orban is er een ‘grote strijd‘ gaande, vooral over de steun aan Oekraïne. Hij ziet geen reden voor Hongarije om belastinggeld naar het land te sturen, zei de premier in Brussel in de marge van een EU-top.

De EU zal in december beslissen over een herziening van haar begroting voor 2021-2027 ter waarde van 1,1 biljoen euro. Die staat al onder druk door de nooduitgaven voor  de coronapandemie en de Russische invasie van Oekraïne.

De Europese Commissie stelde voor dat de lidstaten meer zouden bijdragen aan de gedeelde schatkist om 50 miljard euro aan Oekraïne te verstrekken en nog eens 15 miljard euro aan migratie te besteden. Een ander voorstel zou 20 miljard euro aan militaire hulp aan Oekraïne toewijzen.

,,We vonden dat dit voorstel niet goed was uitgewerkt en niet geschikt was als basis voor serieuze onderhandelingen, dus hebben we het verworpen”, zei Orbán. ,,Het was een grote strijd, vooral over de Oekraïense kwestie.”

Het grootste probleem is volgens hem dat de Brusselse strategie om geld en militaire hulp naar Oekraïne te sturen ter ondersteuning van de strijd tegen Rusland is mislukt. 

,,Vandaag weet iedereen dat deze strategie heeft gefaald maar ze durven het niet hardop te zeggen. Het is duidelijk dat dit niet zal werken. De Oekraïners zullen niet winnen aan de frontlinie”, zei hij, eraan toevoegend dat er een plan B nodig is en een kostenraming daarvoor. ,,Als we eenmaal weten hoeveel dat kost, kunnen we die last onder elkaar verdelen.”

Bij een Russische raketaanval op de stad Izjoem in de noordelijke regio Charkiv zijn vrijdag minstens acht reddingswerkers gewond geraakten, meldde de Oekraïense minister van Binnenlandse Zaken.

De aanval was volgens hem gericht op een brandweergebouw. ‘Het gebouw zelf en dertien apparaten raakten ook beschadigd’, schreef Ihor Klymenko op Telegram bij afbeeldingen van het vernielde gebouw en brandweerwagens. Hij gaf geen details over het type raket.

Het zuidelijke militaire commando meldde vrijdagochtend dat luchtverdediging afgelopen nacht vijf van zes door Rusland gelanceerde gevechtsdrones had neergehaald boven de regio’s Mykolajiv en Cherson. Het ging volgens woordvoerder Natalia Humeniuk om Shaed-drones van Iraanse makelij die in twee golven werden afgevuurd.  

,,Helaas was er een inslag op een infrastructuurobject, waarna brand uitbrak”, zei ze in een commentaar op televisie. ,,Er vielen geen slachtoffers.”

Reuters kon de rapporten niet onafhankelijk verifiëren.

Oekraïense piloten volgen in de Verenigde Staten een training in het vliegen met F-16 gevechtsvliegtuigen. Dat heeft de Amerikaanse ambassadeur in Oekraïne gemeld. Het is een sleutelelement op het verlanglijstje van Kyiv om de wapens veilig te stellen die het nodig heeft in de oorlog tegen Rusland. 

‘Oekraïense piloten trainen nu bij de Arizona Air National Guard op F-16’s’, schreef ambassadeur Bridget Brink op X, voorheen Twitter. ‘Dit is een essentieel onderdeel van de opbouw van de luchtverdediging van Oekraïne. De Verenigde Staten zijn er trots op samen te werken met Europese partners om Oekraïne te steunen tegen de brutale agressie van Rusland.”

De VS gaven in augustus toestemming gegeven om F-16-straaljagers vanuit Nederland en Denemarken naar Oekraïne te sturen zodra de pilotenopleiding is voltooid.

Oekraïne lanceerde afgelopen juni een tegenoffensief in de twintig maanden durende oorlog en heeft een aantal dorpen in de oostelijke en zuidelijke gebieden heroverd, maar in een veel langzamer tempo dan een snelle opmars door het bezette noordoosten van Oekraïne een jaar geleden.

Het land is nog steeds onderhevig aan raket- en drone-aanvallen op de infrastructuur, inclusief het energieopwekkingsnetwerk, en op andere doelen.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft beloofd een ‘F-16-coalitie‘ op te bouwen en Nederland en Denemarken behoorden tot degenen die het voortouw namen bij het aanbieden van de strijders. De Oekraïense luchtmacht bestaat grotendeels uit vliegtuigen uit het Sovjettijdperk

De donderdag gekozen Amerikaanse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, de Republikein Mike Johnson, wil dat de financiering ter ondersteuning van Oekraïne en Israël afzonderlijk wordt behandeld. Dat zei hij in een interview met Fox News.

Johnson suggereerde daarmee dat hij het door president Joe Biden voorgestelde hulppakket van 106 miljard dollar voor beide landen niet zal steunen. De Republikeinen hebben een meerderheid in het Huis en kunnen, mits verenigd, het voorstel van Biden afwijzen.

Biden wil dat het Congres, dus zowel de Senaat als het Huis, 106 miljard dollar aan aanvullende financiering goedkeurt. Het grootste deel van dat geld moet naar de verdediging van Oekraïne gaan, de rest moet worden verdeeld over Israël, de Indo-Pacific en de grensbewaking in eigen land.

De Verenigde Staten beschikken over informatie dat Rusland militairen executeert voor het niet opvolgen van orders. Dat zei woordvoerder John Kirby van de Nationale Veiligheidsraad, die ook stelde dat Russische commandanten hele eenheden bedreigen.

,,We hebben informatie dat de Russische strijdkrachten daadwerkelijk militairen executeren die weigeren om bevelen op te volgen”, zei Kirby tegen de pers. ,,We hebben ook informatie dat Russische commandanten soms dreigen met de executie van volledige eenheden als ze zich terugtrekken onder Oekraïens artillerievuur.”

Volgens Kirby is dit een symptoom van ‘hoe slecht de Russische militaire leiders weten waar ze mee bezig zijn, en hoe slecht ze dit aanpakken vanuit militair perspectief’. Rusland zou ‘menselijke golven’ van slecht voorbereide militairen naar het front sturen. Kirby sprak van barbaarse tactieken.

De Russisch-Amerikaanse journaliste Alsu Kurmasheva, die op 18 oktober in Rusland werd gearresteerd, is donderdag formeel in beschuldiging gesteld vanwege schendingen ten aanzien van het statuut van ‘buitenlandse agent’. Dat heeft haar werkgever, het Amerikaanse nieuwsmedium Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), gemeld.

Het is volgens haar werkgever ‘de eerste keer dat een journalist strafrechtelijk wordt vervolgd’ wegens overtredingen gelieerd aan dat statuut. Er hangt Kurmasheva, die alle beschuldigingen ontkent, een celstraf tot vijf jaar boven het hoofd.

De journaliste verblijft normaal gezien in Praag met haar man en twee tienerdochters maar was op 20 mei naar Rusland vertrokken vanwege een ‘familiekwestie’. Ze kon nadien het land echter niet meer uit, omdat haar Russische en Amerikaanse paspoorten in beslag waren genomen.

Volgens de website Tatar Inform werd ze op 11 oktober veroordeeld tot een boete omdat ze haar Amerikaans burgerschap niet zou hebben gemeld bij de Russische autoriteiten.

De Verenigde Staten hebben een nieuw steunpakket voor Oekraïne aangekondigd. Dat bestaat uit wapentuig met een geschatte waarde van 150 miljoen dollar, omgerekend 142 miljoen euro.

Het Pentagon maakte bekend dat extra munitie wordt geleverd voor luchtafweersystemen. Ook bestaat het pakket uit luchtdoelraketten van het type Stinger, antitankraketten van het type Javelin en munitie voor artilleriesystemen.

De Amerikaanse autoriteiten willen ook nog eens ruim 2 miljoen kogels leveren voor vuurwapens. Daarnaast wordt kleding gestuurd die in koud weer gedragen kan worden, nu de winter voor de deur staat.

De VS behoort internationaal tot de belangrijkste bondgenoten van Oekraïne, maar de dure wapenleveranties liggen politiek gevoelig. Vooral binnen de Republikeinse Partij bestaat verdeeldheid over de steun aan het Oost-Europese land.

Een van de Republikeinse critici is de nieuwe voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Mike Johnson. Hij schreef eerder dit jaar op berichtendienst X dat Amerikaanse belastingbetalers moeten weten of Oekraïne transparant is over hoe alle geleverde middelen worden gebruikt.

De Oekraïense autoriteiten hebben donderdag de evacuatie bevolen van kinderen uit tien plaatsen nabij de stad Koepjansk, in het noordoosten van het land. In dat gebied voeren de Russische troepen al maanden een offensief.

In totaal gaat het om ongeveer 275 minderjarigen, ook in Koepjansk zelf. Die stad telde ongeveer 25.000 inwoners voor de start van de oorlog. De Oekraïense autoriteiten gingen al over tot de eerste evacuaties van burgers rond Koepjansk in augustus, met het oog op de Russische opmars.

Tot op heden slaagde het Russische leger er nog niet in om door te breken in dat gebied. Rusland neemt wel het initiatief, zoals bij Avdijivka meer in het zuiden. De Russen proberen die stad al enkele weken te omsingelen, maar lijden daar volgens waarnemers hoge verliezen.

Het hoofd van het militaire bestuur in Avdijivka, Vitaly Barabasj, maakte donderdag gewag van een moeilijke situatie, met de onophoudelijke Russische aanvallen op de Oekraïense posities in de stad. Daarbij gebruiken de Russen veel artillerie, luchtafweerkanonnen en luchtaanvallen, klinkt het. Volgens hem bevinden zich 1.598 burgers nog in de stad ondanks de gevechten, van de oorspronkelijke 30.000. ,,Gisteren konden we slechts één iemand evacueren”, aldus Barabasj.

Het Oekraïense leger verzekerde donderdagochtend dat de soldaten hun defensie behouden en de vijand grote verliezen toebrengen in Avdijivka.

Russische parlementariërs steunen een recordstijging van de militaire uitgaven om de oorlog in Oekraïne te financieren. Het betreft een stijging van 68 procent naar omgerekend 109 miljard euro, ruim 6 procent van het bruto binnenlands product (bbp).

Het nieuwe budget voor Defensie is in eerste lezing goedgekeurd door de Doema, het lagerhuis van het parlement. Er moet hier nog twee keer over worden gestemd en ook het hogerhuis moet zich er nog over buigen. Vervolgens moet president Vladimir Poetin zijn handtekening onder het besluit zetten.

De regering wil volgend jaar in totaal ongeveer 370 miljard euro uitgeven, een stijging van meer dan 20 procent ten opzichte van dit jaar. Dat een groot deel naar Defensie gaat, komt volgens het Kremlin door de westerse steun voor Oekraïne. ,,Het is duidelijk dat een dergelijke stijging absoluut noodzakelijk is, omdat we met een hybride oorlog te maken hebben”, aldus een zegsman eerder in oktober.

Rusland heeft miljarden euro’s uitgegeven aan munitie, raketten, tanks, drones en salarissen sinds het land Oekraïne op 24 februari 2022 binnenviel. Het leger gebruikt volgens defensieminister Sergej Sjojgoe dagelijks tot 15.000 ton materiaal, waaronder munitie en brandstof, in het offensief tegen Oekraïne.

Nederland en Oekraïne overleggen komend weekend over wat Nederland kan doen om Oekraïne ook op de lange duur tegen Rusland te beschermen. Het overleg moet uitmonden in afspraken over bijvoorbeeld steun voor de luchtmacht en de luchtafweer. Nederland wil Oekraïne van F-16’s voorzien en stuurde onder meer Patriot-afweergeschut.

Oekraïne vraagt sinds de Russische invasie van anderhalf jaar geleden om het lidmaatschap van de Navo en de EU, maar dat zit er voorlopig nog niet in. Om de veiligheid van het land in de tussentijd te verzekeren, bieden bondgenoten ‘veiligheidsgaranties’ aan.

,,Dit weekend beginnen de gesprekken tussen de twee nationale veiligheidsadviseurs op Malta”, zei demissionair premier Mark Rutte bij aankomst op de EU-top in Brussel. ,,We kijken in de eerste plaats naar lucht, dus F-16’s, we kijken naar luchtafweer.” Zo wil Nederland ‘onze eigen bijdrage aan die veiligheidsgaranties vanuit de rest van de wereld voor Oekraïne’ leveren, al is die ‘natuurlijk bescheiden’.

Nederland wil de besprekingen zo gauw mogelijk afronden. De afgelopen maanden is er volgens Rutte achter de schermen al veel voorbereidend werk verzet.

De EU-leiders buigen zich donderdag onder meer over de vorderingen met de aangekondigde veiligheidstoezeggingen voor Oekraïne. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky spreekt hen via videoverbinding toe. Hij is ervoor beducht dat de aandacht voor zijn land verslapt, nu Israël en Hamas in oorlog zijn.

Dat mag ‘absoluut niet gebeuren’, aldus Rutte. Hij noemt het ‘vitaal’ voor de Nederlandse en Europese veiligheid dat Rusland niet zegeviert. ,,Want het stopt niet met Oekraïne als Poetin succesvol is, laten we dat niet vergeten.”

Russische tegoeden die sinds de oorlog in Oekraïne door de Europese Unie zijn bevroren, hebben inmiddels een boekwinst van bijna drie miljard euro opgeleverd. Europese regeringsleiders gaan deze week overleggen wat ze moeten doen met het geld.

In de Europese Unie staan voor meer dan 200 miljard euro aan Russische tegoeden bevroren. Het gaat om bankrekeningen van Russen die op de Europese sanctielijst zijn komen te staan, omdat ze de inval in Oekraïne steunden. De meeste van deze tegoeden zijn ondergebracht bij Euroclear, een Belgische financiële dienstverlener die gespecialiseerd is in de afwikkeling van effectentransacties.

Inmiddels zijn de tegoeden 2,9 miljard euro meer waard geworden, blijkt uit cijfers die Euroclear donderdag bekendmaakte. In Brussel is al herhaaldelijk geopperd om de miljardenwinsten die Euroclear boekt op de tegoeden, af te romen. Dat geld zou dan gebruikt kunnen worden voor de wederopbouw van Oekraïne.

Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie beloofde deze zomer dat ze daarvoor een plan zou presenteren maar daar kwam het tot dusver niet van. De EU-leiders zijn van plan het onderwerp opnieuw te bespreken tijdens een tweedaagse top in Brussel. In een ontwerpverklaring die persbureau Bloomberg heeft ingezien, en die nog niet door alle Europese leiders is goedgekeurd, wordt erop aangedrongen haast te maken met de plannen.

Euroclear houdt de winst in totdat de situatie duidelijker wordt. Voor het beheer van de tegoeden heeft het bedrijf 34 miljoen euro in rekening gebracht. Diverse partijen in Rusland zijn juridische procedures gestart om vrijgave van de tegoeden. Met de juridische procedures die Euroclear hierover voert, is 18 miljoen euro gemoeid.

Kyiv schort het vervoer van graan over de Zwarte Zee tijdelijk op. In ieder geval donderdag zal het transport van en naar Oekraïense havens worden stilgezet vanwege dreigingen van Russische aanvallen, zegt een Oekraïens financieel adviesbureau in Kyiv.

De opschorting was feitelijk al twee dagen van kracht vanwege de toegenomen dreiging van Russische aanvallen, stelt het adviesbureau. De Oekraïense krijgsmacht zou opdracht hebben gegeven tot het stilleggen van transport over de Zwarte Zee. De Russische president Vladimir Poetin meldde vorige week dat hij Russische gevechtsvliegtuigen opdracht had gegeven boven de Zwarte Zee te patrouilleren.

De Zwarte Zee is een belangrijke verbinding met de rest van de wereld voor Oekraïne. Tot een paar maanden geleden was de zogeheten graandeal van kracht. Die verzekerde dat Oekraïense graantransporten over zee niet zouden worden aangevallen. Rusland liet de deal aflopen in juli, omdat die nadelig zou zijn voor Moskou. Russische export wordt door het westen deels geblokkeerd met sancties.

Slowakije stopt met het leveren van militaire hulp aan Oekraïne, maakte de nieuwe premier Robert Fico donderdag bekend. Daarmee komt de populistische Fico zijn verkiezingsbelofte na. Fico zei tegen het parlement dat zijn land ‘niet langer wapens levert aan Oekraïne’.  Wel zal het land nog steeds humanitaire hulp verlenen aan het door oorlog verscheurde buurland.

Het Kremlin zegt in een reactie dat het besluit van Slowakije niet veel invloed zal hebben op het verloop van de oorlog, omdat het land ‘geen groot aandeel’ zou hebben in de wapenleveranties. 

Fico werd woensdag voor de vierde keer geïnstalleerd als premier. De leider van de Smer-SSD voerde een eurosceptische campagne. Ook is hij kritisch op de EU-sancties tegen Rusland. Zijn partij vormt een coalitie met de pro-Russische en uiterst rechtse SNS en de linkse partij HLAS. Tussen 2006 en 2010 en tussen 2012 en 2018 was Fico ook premier van Slowakije. Toen stelde hij zich vaak pragmatisch op.