Opinie | Conflict Israël en Hamas: hou de nazi’s erbuiten

José Saramago, de Portugese Nobelprijswinnaar voor literatuur, bezocht in 2009 de stad Ramallah, op de Palestijnse Westelijke Jordaanoever. Bij die gelegenheid vergeleek hij de levensomstandigheden van de Palestijnen met het Joodse lot in Auschwitz. Toen deze opmerkelijke uitspraak voor opschudding zorgde, verklaarde Saramago dat het tot de taak van een intellectueel behoorde om ‘emotionele vergelijkingen te trekken, zodat de schok mensen tot nadenken aanzet’.

Saramago was niet de eerste, en zeker niet de laatste, die de Duitse poging om alle Joden uit te roeien omzette in kritiek op Israël. Onlangs werden beelden van Anne Frank in een keffiyeh gedragen tijdens een pro-Palestina-demonstratie in Milaan. In zijn beroemde boek Een studie van de geschiedenis (1961) schrijft de Britse historicus Arnold Toynbee: “In de zionistische beweging assimileerden de joden in het Westen de niet-joodse westerse beschaving op de meest verwerpelijke manier. Wat zij hebben overgenomen is het westerse nationalisme en kolonialisme. Wat zij de Palestijnen hebben aangedaan door hen van hun huizen, hun land en hun eigendommen te beroven, staat moreel gelijk aan de ergste misdaden die niet-joodse westerse veroveraars en kolonisten de afgelopen vier of vijf eeuwen in andere landen hebben begaan.”

Bijna alles in de verklaring van Toynbee is onzin. De meeste joden die hun toevlucht zochten in Israël waren geen kolonisten of nationalisten, maar slachtoffers van verdrijving en genocide die nergens anders mochten komen. Het feit dat de Palestijnen daardoor vaak van hun land werden beroofd is al erg genoeg, maar dit staat moreel gezien niet gelijk aan de ergste westerse misdaden van de afgelopen vijf eeuwen. Je kunt alleen maar hopen dat Toynbee de Holocaust hier buiten beeld heeft gelaten.

Onjuist, dom en schadelijk

Massamoorden zijn helaas vaak voorgekomen in de geschiedenis. Maar de Holocaust was veel meer dan een massamoord. Het was een poging van een staat om systematisch een volk uit te roeien op basis van een groteske ideologie. Het veel te vaak gebruikte woord uniek is hier op zijn plaats. Terloopse vergelijkingen met andere voorbeelden van geweld zijn daarom niet alleen onjuist, maar ook schadelijk. Wat er in de jaren veertig met de joden is gebeurd, wordt gebagatelliseerd, soms uit stomme onwetendheid, zoals in het geval van het Amerikaanse congreslid dat coronavaccinatie gelijkstelde met de Holocaust, maar vaker uit boosaardigheid. Het belemmert in ieder geval het helder nadenken over actuele problemen.

Lees ook
Wetenschappers: vergelijkingen met de Holocaust moeten mogelijk blijven

Israël en Gaza

Hamas is de ‘nieuwe nazi’s’, verklaarde Benjamin Netanyahu op een persconferentie. Wat de “barbaarse Hamas-moordenaars hebben begaan, zijn de ergste misdaden tegen de Joden sinds de Holocaust.” Netanyahu is niet langer geliefd in Israël, maar veel Israëli’s delen zijn gevoelens. Ik hoorde onlangs van een journalist, die zeer kritisch is over Netanyahu, dat de positie van Israël vandaag de dag dezelfde is als die van Engeland in 1940. Dit is “een oorlog tegen het kwaad.” Volgens hem is “alleen de totale vernietiging van onze vijand een aanvaardbaar resultaat.”

Het bloedbad van 7 oktober kan het beste worden vergeleken met een verschrikkelijke pogrom. Leden van Hamas zouden ook het liefst alle Joden de zee in drijven. Maar Hamas is een fanatieke terroristische groepering, en geen militaire wereldmacht zoals Hitlers Duitsland. Wat er in oktober gebeurde was verschrikkelijk, maar geen Holocaust.

Maar de schok die het in Israël heeft veroorzaakt is begrijpelijk. De belangrijkste reden voor de oprichting van Israël als Joodse staat was om eindelijk een veilig thuis te bieden aan een volk dat al eeuwenlang vervolgd werd. Het idee van Israël als bastion tegen een tweede Holocaust wordt al generaties lang door Israëlische leiders verkondigd. Het succes van Netanyahu was gebaseerd op zijn belofte dat hij de veiligheid van de Israëliërs zou kunnen garanderen.

Kwade trouw

Dat de Palestijnen het slachtoffer zijn geworden van het Joodse verlangen naar veiligheid is een tragedie die de Israëlische vader van de natie, David Ben-Gurion, in 1919 al had zien aankomen. Twee jaar eerder had de Britse premier Arthur Balfour een “nationale staat voor Israël” beloofd. het Joodse volk”. Maar Ben-Gurion zei het al: “Er is geen oplossing. Wij willen een eigen staat in Palestina, en de Arabieren willen dat ook. Ik kan me geen Arabier voorstellen die bereid is Palestina aan de Joden af ​​te staan.”

Wat volgde is een opeenstapeling van geweld, misrekeningen, desillusie en kwade trouw aan beide kanten. Volgens Ben-Gurion kon het probleem niet worden opgelost, maar alleen beheerd. Dat is ook wat Netanyahu had gehoopt. Hij dacht dat hij de Palestijnen kon controleren door hen politiek te verdelen, door de Westelijke Jordaanoever te bezetten met steeds meer Joodse nederzettingen, en door periodieke militaire acties om te laten zien wie de baas was. Dat beleid heeft jammerlijk gefaald. Maar het vergelijken van Israël met nazi-Duitsland, Ramallah met Auschwitz of Netanyahu met Hitler is nooit onschuldig. Menige antisemiet heeft zich getooid met het martelaarschap van de Palestijnen.

Praten over een existentiële oorlog tegen het ‘kwaad’ helpt niet

Maar de neiging van veel Israëli’s, waaronder Netanyahu zelf, om het huidige conflict met Hamas te zien als een soort heilige existentiële oorlog tegen het kwaad, zal de zaken waarschijnlijk alleen maar erger maken. Zoals Ben-Gurion zei: het Israëlisch-Palestijnse probleem gaat over land en soevereiniteit. Het is onmogelijk dit probleem voor altijd onder controle te houden, vooral wanneer praktische problemen overschaduwd worden door religieus fanatisme, zoals dat van Hamas, en van Israëli’s die de Bijbel aanroepen als rechtvaardiging voor grondbezit. Alleen politiek begrip kan uiteindelijk een oplossing bieden. Maar het kwaad is een metafysisch en geen politiek concept. De Holocaust is een symbool geworden van absoluut kwaad, en niet alleen voor Israëli’s. Zolang de Israëlische leiders de poorten van Auschwitz achter elke Palestijnse terreurdaad zien opdoemen, is er geen politieke oplossing. Hetzelfde geldt voor de Palestijnen. Zolang zij de Joodse Israëli’s blijven zien als kwaadaardige kolonisten of crypto-nazi’s die uit zijn op genocide, zullen bloedbaden zoals die van 7 oktober gezien worden als moedige verzetsdaden.

Zoals de zaken er nu voor staan, zal een politieke oplossing lang duren. Maar in een oorlog tegen het kwaad komt het nooit.

Lees ook
Maak onderscheid tussen gradaties van kwaad