Vrachtwagens, bestelauto’s en tractoren zijn steeds vaker betrokken bij ongevallen op overwegen, constateert ProRail, en dit leidt tot onevenredig veel schade. De spoorbeheerder start dinsdag een campagne om automobilisten te stimuleren tot veiliger rijgedrag en hen bewuster te maken van de gevaren.
David Briem
Terwijl het aantal botsingen op overwegen al jaren afneemt, neemt het aantal botsingen met het beroepsvervoer niet af. Bij een kwart van alle aanrijdingen op overwegen in de afgelopen vijf jaar waren vrachtwagens, bestelauto’s, tractoren en taxibusjes betrokken. Vorig jaar was er zelfs een piek van 42 procent.
De gevolgen van iedere botsing zijn groot. In totaal hebben 75 aanrijdingen de afgelopen tien jaar zes mensen het leven gekost. 50 slachtoffers raakten ernstig en lichtgewond. Deze botsingen vormen het topje van de ijsberg. Vaak gaat het gewoon goed, zoals vorige week, 5 oktober een vrachtwagen kwam tot stilstand op een spoorwegovergang in Nuenen. De chauffeur kreeg de slagboom op de cabine en zag een intercity uit Eindhoven centimeters voor zich voorbij gaan. Vorig jaar vonden er 224 van dergelijke bijna-botsingen plaats op overwegen. En dat zijn nog maar de meldingen.
Alert verkeersgedrag
Voor de spoorbeheerder is de limiet dus vol. Aanrijdingen zijn levensbedreigend, zegt CEO John Voppen. Zowel voor de machinist zelf, maar ook voor de machinist, het treinpersoneel, de passagiers en het overige wegverkeer. “Vooral van beroepschauffeurs die met zwaar materieel werken, verwacht je alert verkeersgedrag”, zegt Voppen. “Daarom luiden wij nu de noodklok en willen wij deze chauffeurs bewuster maken van de risico’s.”
Ook de materiële schade bij elke aanrijding is groot, benadrukt ProRail. Zowel op het spoor, overweginstallaties als treinen. Het treinverkeer staat vaak dagenlang stil. Jaarlijks worden gemiddeld 50.000 minuten of ruim 833 uur treinvertragingen veroorzaakt door spoorwegongevallen. Dit komt overeen met de annulering van 1600 treinen. Dan is er sprake van emotionele schade bij de betrokkenen bij een aanrijding.
In een nieuwe bewustwordingscampagne krijgen chauffeurs daarom in verschillende video’s te zien hoe een tractor, vrachtwagen of dieplader een overweg probeert over te steken. “Rijdt u in een zwaar voertuig? Zorg ervoor dat je binnen 12 seconden van de baan bent”, krijgen kijkers onder meer advies.
De campagne past in het streven van ProRail om het aantal doden en gewonden op overwegen terug te dringen. De afgelopen vijf jaar veel gevaarlijke NABO’s (niet actief gecontroleerde overwegen) zijn verwijderd. Van de 180 onbewaakte overwegen in 2018 waren er al 112 verdwenen. Het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat (IenW) trok hier enkele jaren geleden 180 miljoen euro voor uit. Waar verwijderen niet mogelijk blijkt, maakt ProRail in overleg met lokale overheden overwegen veiliger. Bijvoorbeeld door de zichtbaarheid van weggebruikers te verbeteren.
De aanpak blijkt succesvol, zo blijkt uit cijfers: het aantal sterfgevallen op overwegen vertoont al enige tijd een dalende trend. Waren er begin deze eeuw nog vaak 30 tot soms meer dan 40 doden per jaar te betreuren door aanrijdingen op overwegen, de afgelopen zeven jaar ligt het aantal doden boven de tien, alleen in 2018.
Tegelijkertijd neemt het aantal botsingen met beroepschauffeurs niet af, waardoor hun aandeel procentueel stijgt. Waren beroepschauffeurs in 2013 slechts bij vijf van de 38 aanrijdingen betrokken, vorig jaar ging het om 11 van de 26 aanrijdingen. Dat was een uitschieter.
Iedereen is tegenwoordig zo ongeduldig en gehaast
Emiel Jansen, Incident Response Officer bij ProRail
Emiel Jansen is incidentresponder bij ProRail. Hij en zijn team zien regelmatig de gevolgen van gevaarlijk rijgedrag. Zo was zijn team eind februari 2020 ter plaatse na de botsing tussen een trein en een vrachtwagen in Udenhout, op het traject Den Bosch – Tilburg. Zowel de machinist als de vrachtwagenchauffeur kwamen met de schrik vrij, maar er was geen sprake van treinverkeer voor een dag. “Vrachtwagens zijn vaak zo lang dat chauffeurs de situatie op een overweg verkeerd inschatten, zeker als ze uit het buitenland komen. Dan verlaten ze de overweg te laat.”
Risico factor
Regelmatig gaat het mis met taxi’s en bestelauto’s, omdat ze in de file willen sluiten. Zij blokkeren dan de overweg en kunnen niet weg. “Als de rode lichten beginnen te knipperen, raken ze in paniek.” Ook tractoren die spullen uit het veld verzamelen vormen een risicofactor, zegt Jansen, gestationeerd in Eindhoven en teamleider. “Ze beschadigen regelmatig de barrières.”
Omdat Jansen tevens buitengewoon opsporingsambtenaar is, doet hij vaak onderzoek naar de oorzaak van aanrijdingen of gevaarlijke situaties, bijvoorbeeld door het lezen van videobeelden. “Vaak zijn het niet de overwegen die zo onveilig zijn, maar de mensen zelf”, besluit hij. “Iedereen is tegenwoordig zo ongeduldig en gehaast. Wees geduldig en wacht tot de rode lichten uitgaan.”
In zijn werk probeert hij altijd het gesprek aan te gaan met chauffeurs. “Dat vind ik belangrijker dan het uitdelen van een boete, wat we ook mogen doen.”
De frustratie onder treinreizigers over vertragingen en overvolle treinen is groot. Hoe kan de NS dit oplossen?:
Bekijk onze populairste nieuwsvideo’s in de onderstaande afspeellijst:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Welke kan!
Log in of maak een account aan en mis nooit meer iets van de sterren.
