[ad_1]
Na 75 jaar op Terschelling staat de Folkshegeskoalle Skygeralân nog steeds bekend als Friese enclave. Maar de enige overgebleven volkshogeschool in Nederland is niet meer zo Fries, al ligt dat niet aan het sterke klusjesteam.
“Sa moai als wat”, zegt Aukje van Os (65). In de jaren zestig en zeventig nam haar vader elke zomervakantie het gezin van zes personen een week mee naar Terschelling. Daarna sliepen ze in “twa heel lytse bunkerkes”. ‘We zijn hier om de tijd met je door te brengen, hoor.’
Haar vader, wijlen Tsjeard van Os, werkte als technisch medewerker op de volkshogeschool in Allardsoog bij Bakkeveen. Als vrijwilliger kwam hij vanaf het begin in 1948 naar de Folkshegeskoalle in Hoorn op Terschelling, waar zijn dochter nu administratief medewerker is.
Volkshogescholen werden destijds naar Deens model opgericht om mensen die niet meer dan een basisschoolopleiding hadden genoten, de kans te geven zich te ontwikkelen, zegt stichtingsvoorzitter Jitske de Hoop bij de viering van het 75-jarig jubileum. Voor het jubileum zijn uitsluitend vrijwilligers, medewerkers en bestuursleden uitgenodigd.
Putsjeploech: jongste vrijwilliger is 70 jaar
Dat Terschelling nog een volkshogeschool heeft, komt doordat het instituut nooit afhankelijk is geweest van subsidies. Vrijwilligers bouwden het complex in 1948 op verlaten Duitse bunkers in het Hoornse bos. Ook het Grut Lyts Underhâld Kommisje bestaat al 75 jaar, vertelt Geart Bos (77) uit Scharnegoutum. Tegenwoordig de putjeploech genoemd.
De oudste van de 25 klussers, de 84-jarige Folkert Kuipers uit Deinum, is een van de weinigen die wegens ziekte verhinderd is. “Spitich. Hij komt hier al in mei 1948 met zijn broer”, zegt Bos. Hij kwam in 1981 voor het eerst op de Folkshegeskoalle en zit sinds 2011 in het putteam. Samen met Pieter Kamminga (79) uit Mitselwier coördineert hij alles wat er moet gebeuren. “De ideologie vertelt mij hetzelfde: dat is wat ik wil zeggen.”
De putbemanning komt in maart altijd een week naar het eiland. Dit jaar isoleerden ze het dak van de vergaderzaal, de Bopperomzaal. Een paar weken geleden zijn ze teruggekomen om een nieuwe vloer te leggen. “Soks kin beweren net en ien like.”
Het gehele onderhoudsteam bestaat uit Friezen van het vasteland en enkele nachtfriezen. De groep vergrijst, de jongste is 70 jaar. “Kinst dacht publiekelijk dat we grote fans zijn van architecten, installateurs en skidders. Fakminsken”, zegt medecoördinator Kamminga als eerste.
Een groeiend probleem is dat mensen steeds later met pensioen gaan, zegt Bos. “Vanaf 67 mei sterft het pension, dan heeft het ’s avonds wol en dan sterft het snel weer als vrijwilliger.” Een pensioengerechtigde leeftijd is geen vereiste, vult Kamminga aan. ,,Net, laat maar, we zijn fan van fjirtich, dat is mijn altijd nimme kin. Het blijft gebeuren op fansels.”
Het aanbod in de Folkshegeskoalle is door de jaren heen veranderd. Spartaanse omstandigheden met stromatrassen in de slaapzalen behoren tot het verleden en gemeenschappelijke taken zijn al zeker dertig jaar geleden afgeschaft. Er zijn nu 120 slaapplaatsen, waaronder appartementen met een eigen keuken.
Yoga, natuurwandelingen en pensioeninzichten
Studenten gaan nog regelmatig naar werkweken. Zomerkampen op het gebied van creativiteit, reflectie, natuur en (Friese) cultuur zijn nog steeds mogelijk, maar de focus is verschoven van kampen naar een breed aanbod aan cursussen, zoals yoga, natuurwandelingen, pensioeninzichten en schilderen. “Gek genoeg komen de minuten hier in Frysk niet op dezelfde plek”, zegt de nieuwe directeur Akkie Feenstra.
Dat de Folkshegeskoalle nog steeds bekend staat als Friese enclave, zoals raadslid Gea van Essen de zaal voorhoudt (“zoals het dorp Asterix en Obelix”), is voor een belangrijk deel te danken aan de vrijwilligers. Vroeger kwam 90 procent van de gasten uit Fryslân, nu komt 80 procent van buiten de provincie, zegt voorzitter De Hoop.
Als het aan directeur Feenstra ligt, komt daar weer verandering in. “Ik denk dat het prima zou zijn als we meer bekend zouden zijn met de Friese taal en onder andere met internationale minderheidstalen.” Maar de Folkshegeskoalle wil geen Friese enclave op Terschelling zijn, zegt voorzitter De Hoop, die voor het raadslid overschakelt naar het Nederlands. “De deuren staan open voor alle eilandbewoners. We gaan voor samen en ontmoeten elkaar.”
[ad_2]
