[ad_1]
De Rutte-jaren in de politieke polder duwden kiezers naar de flanken. Een rechtse coalitie kan de politiek weer kleur geven.
Dat is waar het bij stemmen om draait: het gevoel dat er iets is om uit te kiezen. Na twee landelijke verkiezingen met vrijwel stilstaand water koos de kiezer opnieuw. Niet voor wat er al was, maar voor wat nog moet komen. De stem voor de PVV is een schikking met de politieke polder.
Woensdag heeft de kiezer het politieke centrum uitgehold, waar Den Haag zo lang om draaide. Na de mislukte opmars van VVD en CDA bij de PVV in 2010 was pragmatisme volgens Mark Rutte de remedie tegen het groeiende verzet tegen de politiek. Rutte danste vijf jaar bij de PvdA en daarna zes jaar bij CDA, D66 en ChristenUnie – een tijdperk van ideologische erosie.
Kleur op de wangen
Kiezers zijn al een tijdje klaar met ‘vrienden zijn van iedereen’, zoals hoogleraar politieke wetenschappen Tom van der Meer van de Universiteit van Amsterdam het vaak noemt. Dit verklaart de score van BBB dit voorjaar, evenals de opkomst van andere protestpartijen eerder.
In de polder waar elke partij een deel van haar idealen prijsgeeft, verdwijnt de kleur van de wangen. Inherent aan de politiek, zeggen ze in Den Haag. De kiezer gaf aan weer kleur te willen, geen ‘waterige compromissen’ meer, waarmee Dilan Yesilgöz tevergeefs haar VVD-campagne voerde. Haar voorganger leefde van compromissen.
Een centrumrechtse coalitie, zoals Geert Wilders het woensdagavond noemde, ligt nu in het verschiet. Het valt nog te bezien hoe haalbaar een dergelijke coalitie is en hoe radicaal rechts de toon zal worden. Maar door weg te blijven van het midden wordt feitelijk het hele politieke landschap versterkt. Met een klassieke links-rechts verdeeldheid in het parlement keren ideologische verschillen terug in het debat.
Dat de PVV nu steun zoekt bij NSC en BBB is een logische reflex. Voor de VVD voelt de relatie met de PVV inmiddels anders. Niet zij maar hij is de grootste, Wilders kan Rutte opvolgen als premier. De VVD doet de deur nog niet dicht voor de PVV en reageert daarom op een meerderheid van de eigen achterban: zij zijn geïnteresseerd in een samenwerking met Wilders, zo blijkt uit kiezersonderzoek van Eén vandaag begin deze maand.
Opvallend is dan ook dat de verliezende partij de wens uitsprak om een meerderheid buiten de PVV te zoeken. D66-fractieleider Rob Jetten wilde ook ‘andere partijen peilen’ voor een coalitie, zei hij donderdagochtend tegen zijn fractie, al past het ons nu om bescheiden te zijn.
De gedachtegang van Jetten, die ook binnen GL-PvdA wordt gedeeld en die de flanken omzeilt, bracht precies dit resultaat. Het feit dat Mark Rutte tijdens zijn premierschap de PVV van Geert Wilders uitsloot en niet Rutte’s opvolger Yesilgöz, gaf de kiezers een extra zetje richting de PVV. Niet om de VVD weer aan een middenkabinet te helpen.
Rover gevecht
Hoe rechts de coalitie nu wordt, hangt af van de partijen die zich meer naar het midden profileren. De BBB is het meest enthousiast en Van der Plas heeft zich de afgelopen periode vaak als bondgenoot van de PVV getoond. Met 16 zetels in de Senaat beschikt ze over een extra machtsfactor.
NSC en VVD zullen met Wilders de strijd aangaan over zijn visie op de grondwet, de uitsluiting van bevolkingsgroepen en anti-Europa standpunt. Hoewel Wilders hoopt dat Pieter Omtzigt en Yesilgöz over hun schaduw heen springen, zal hij dat zelf moeten doen. Het partijprogramma botst op fundamentele fronten met dat van NSC en VVD – beide noodzakelijk voor een meerderheid in de Tweede Kamer.
Als je partijen opsplitst in links en rechts, stemde tweederde van alle kiezers op een rechtse partij – een record in de parlementaire geschiedenis. Er is geen middenkabinet in dat machtsevenwicht. De kiezer die zich zo lang uitgesloten heeft gevoeld, moet bij elkaar worden gebracht. Alle rechtse partijen dragen die verantwoordelijkheid.
[ad_2]
