Indringende documentaire over Bassie en Adriaan, helden van Nederlandse kinder-tv

Regisseur Jelmer Hoekstra geeft het eerlijk toe: tijdens zijn jeugd in Enkhuizen was hij geen grote fan van Bassie en Adriaan, Nederlands bekendste clown en acrobaat. “Ik kende het duo natuurlijk omdat ik veel televisie keek. Mijn vader was daar destijds niet zo blij mee, maar nu ik er mijn werk van heb gemaakt, begrijpt hij het gelukkig wel, haha.”

Wat de regisseur, die momenteel in Haarlem woont, zich nog goed kan herinneren is dat Bassie en Adriaan voor avontuur stonden. ‘Dat escapisme, zoiets Floortje naar het einde van de wereld Bassie en Adriaan deden dat al in de jaren ’80. Ze gingen op reis naar Spanje. En tegelijk had het altijd iets leerzaams.”

De acrobaat is 81, de clown bijna 90. Ze hebben het moeilijk

Hoekstra maakt met zijn bedrijf Playback Images al jaren documentaires, zowel voor televisie- als filmmaatschappijen. “Mijn collega Bas Bakker kent Freek Haverman, de man die zo’n twaalf jaar geleden de laatste gezamenlijke interviews met Bassie en Adriaan maakte. Veel ervan is nooit gebruikt of uitgezonden. Ook hebben we nieuwe interviews opgenomen en is er uiteraard veel archiefmateriaal waaruit we konden putten.”

Zo bezocht Hoekstra de inmiddels 81-jarige Aad van Toor in Spanje en zit ook broer Bas van Toor (88) in de documentaire. ‘Een paar schoten maar, want het gaat niet goed met hem. Hij is erg ziek geweest en zit nu in een rolstoel.”

Ook zijn er interviews met Mart Hoogkamer, Paul de Leeuw, Gert Verhulst en Hans Beijer – die schurk B100 speelde in de serie – over hun samenwerking met het illustere duo.

Hoekstra heeft ook urenlang archiefmateriaal van de gebroeders Van Toor doorzocht. “Dank aan Martijn Passchier, die hun eigen archief beheert. We hoefden alleen maar iets te noemen en hij wist waar het was.”

Geboren in een havenarbeidersmilieu, vader stierf jong en kende armoede

Het resulteert in een meeslepende documentaire over de levens van deze ‘helden van de Nederlandse kindertelevisie’. “Het gaat ook over wat ze deden voordat ze die clown en die acrobaat werden. Geboren in een milieu van havenarbeiders, vader stierf jong, maakte armoede mee en wilde dat nooit meer meemaken.”

“Ze moesten echt hard werken om succesvol te worden. Wat veel mensen bijvoorbeeld niet weten, is dat ze vanaf 1955 als acrobatenact The Crocksons over de hele wereld optraden, tot in Rio de Janeiro aan toe.”

Toen ze in de jaren zeventig samen met Joop van den Ende de televisieserie maakte Bassie en Adriaan kwam met een nieuw succesvol tijdperk. “Het opvallende was: ze deden vrijwel alles zelf.”

“Zij schreven het script, speelden de hoofdrollen, Adriaan regisseerde en monteerde; ze deden alles zelf. Toen B100 in Schotland speciale schoenen nodig had om te voorkomen dat ze van een rots vielen, ging Bas mee winkelen. Zo betrokken waren ze. Ik heb tijdens het proces echt meer waardering voor ze gekregen”, zegt Hoekstra.

Broederlijke liefde schijnt niet langer door

Dat broederliefde de laatste jaren niet meer zichtbaar is, blijft door de documentaire niet onbesproken. “Maar uiteindelijk keren we terug naar Spanje, waar Aad een persoonlijke boodschap voor Bas heeft die alle negativiteit in perspectief plaatst. Uiteindelijk hebben ze jarenlang samen een bedrijf gehad en dat betekende veel voor hen.”

Zullen er nog meer geheimen uit hun verleden worden ontrafeld? “Haha, ze sliepen niet echt samen in die caravan, dat vroeg ik ze.”