[ad_1]
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data108667248-9d62a8.jpg)
Wat is popmuziek precies? Een moeilijkere vraag dan het lijkt, omdat maar weinig muziekgenres zo breed gedefinieerd zijn en openstaan voor interpretatie. Vraag het aan tien mensen en je krijgt elf verschillende verklaringen. Ook hoogleraar sociologie van de populaire muziek Pauwke Berkers (46) geeft geen duidelijk antwoord: “Popmuziek is wat mensen zeggen dat popmuziek is. Als socioloog leer je meer over de samenleving als je kijkt of er patronen zitten in die elf antwoorden van die tien mensen – in plaats van je eigen persoonlijke definitie uit te drukken.” Aanstaande vrijdag houdt Berkers zijn oratie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam over wat muziek betekent voor industrie en samenleving, waarmee hij officieel de enige hoogleraar op het gebied van popmuziek in Nederland is.
Enig idee wie er momenteel bovenaan de Top 40 staat?
“Ongetwijfeld Taylor Swift of Ed Sheeran?” zegt Berkers lachend. Dit was de vraag die zijn voorganger René Boomkens eind jaren negentig zeer serieus werd gesteld. “Kennisverwerving is naar mijn mening meer dan het kennen van feiten die je gewoon kunt opzoeken. Ik kijk nu, het is Tate McRae. Dat zegt mij niet zoveel, wat misschien maar goed ook is. Want popmuziek is verbonden aan een generatie.”
Wat doet een popprofessor eigenlijk? De hele dag naar muziek luisteren en in muziekwinkels snuffelen?
“Nee, dat klinkt meer als een musicoloog. Ik kijk naar de receptie van muziek, hoe de sector werkt en welke impact muziek kan hebben op een samenleving. Kan het maatschappelijke problemen helpen oplossen, of veroorzaakt het deze misschien ook? Muziek kan mensen zeker samenbrengen, maar kan onder bepaalde omstandigheden ook mensen uitsluiten. Denk bijvoorbeeld eens aan hoe verschillende mensen elkaar tegenkomen op popfestivals. Je weet niet hoe diep dat contact gaat, maar het feit dat ze elkaar zien, terwijl groepen elkaar in het dagelijks leven steeds minder tegenkomen, is belangrijk. Aan de andere kant is popmuziek ook belangrijk bij identiteitsvorming, het laten zien en horen dat je anders bent en tot een bepaalde groep behoort.
“Het interessante is dat als het gaat om muziek die mensen samenbrengt, die je in contact brengt met ‘de ander’, het al snel over ‘wereldmuziek’ gaat, enzovoort. Maar plekken waar praktisch geschoolde en wetenschappelijk geschoolde mensen elkaar ontmoeten en waar iedereen zich op zijn gemak voelt, zijn veel vaker hypercommerciële plekken als Starbucks of Ikea. Niet het trendy koffiehuis, waar sommige mensen zich goed voelen, maar anderen niet. Dus misschien is commerciële popmuziek, juist omdat het zo mainstream en breed gedeeld is, een betere manier om mensen bij elkaar te brengen dan muziek die sterk verbonden is met bepaalde gemeenschappen.”
Wat is popmuziek precies?
“Er moet een belangrijk onderscheid worden gemaakt tussen populaire muziek en popmuziek. Popmuziek is populaire muziek, maar andersom is dat niet noodzakelijk het geval. Ik lees vaak dat popmuziek meer gaat over wat er in de Top 40 staat, maar is dat de gemene deler? Je ziet dat er de afgelopen decennia een sterke toename is van popprogramma’s op conservatoria, ook in Nederland. We vroegen de managers van die cursussen hoe zij definiëren wat populaire muziek in die cursus is, en het interessante is dat ze vaak geen duidelijke definitie kunnen geven. Of ze hebben een definitie die negatief geformuleerd is, zoiets als: alles behalve jazz en klassiek.
“Ik vind het interessant, als socioloog, wie dat bepaalt. Wie heeft de macht om te classificeren en categoriseren? Dit kan grote gevolgen hebben, bijvoorbeeld voor subsidieaanvragen. Het wordt interessant als de minister een nieuwe popnota schrijft. Want welke definitie wordt daar gehanteerd, en wat zijn de gevolgen voor muzikanten?”
Hoe is dat gebeurt?
“Je zou kunnen zeggen dat het genre nog niet volledig geïnstitutionaliseerd is, dat is nog volop in ontwikkeling. Jazz bestaat al veel langer en heeft een gemeenschappelijke canon. Als je een jazzleraar vraagt wie de belangrijkste muzikanten zijn, zal hij of zij waarschijnlijk een paar namen noemen, Charlie Parker enzovoort. Bij pop is dat lastiger, maar misschien kun je over vijftig jaar wel zeggen dat popmuziek The Beatles, the Stones en Taylor Swift is. Ik kan de toekomst niet voorspellen. Het is zo ontzettend breed dat het heel anders kan uitpakken.”
Veel onderzoek naar popmuziek gaat over inclusiviteit, over ras, over gender. Zijn deze thema’s al volledig onderzocht of moet er nog meer worden gedaan?
“Wetenschappers zijn vaak heel goed in het beschrijven van het probleem, maar minder goed in het bedenken van oplossingen. Het probleem is complex en je kunt misschien maar een klein deel oplossen, wat confronterend is. Je ziet dat veel onderzoeken hetzelfde concluderen. Mannen lijken te zeggen: ‘Je speelt heel goed voor een vrouw’. Nou, dat weten we nu. Wij kijken liever naar wat een oplossing zou kunnen zijn.
“Wij werken samen met Keychange, een netwerk dat zich inzet voor gendergelijkheid in de muziekindustrie waaraan ruim zeshonderd organisaties zich hebben gecommitteerd (in Nederland onder meer Eurosonic/Noorderslag, Music Meeting en de Doelen, red.). Het is heel interessant om te onderzoeken welke impact zoiets heeft.
“Je ziet ook dat onderzoek en wetenschap op dit gebied steeds meer gewaardeerd wordt, waar voorheen op neergekeken werd, want serieus onderzoek ging niet over rock-‘n-roll. Ik denk dat de verklaring hiervoor is dat er deels een nieuwe generatie is, vaak goed opgeleid, die de waarde van onderzoek onderkent. En vooral ongelijkheid is geen nicheonderwerp meer in de sector. Het wordt niet meer gezien als activisme, het is bij veel organisaties core business. En dat zie je ook op andere terreinen, er wordt duidelijk meer nagedacht over de maatschappelijke rol, over inclusie, over duurzaamheid.”
[ad_2]
