Met de Franse topman Fouquet krijgt ASML een nieuw gezicht, geen nieuwe strategie

Chipmachinefabrikant ASML krijgt na ruim tien jaar leiding van een Nederlands duo opnieuw een Franse topman. Vanaf april 2024 is Christophe Fouquet de baas van Europa’s meest waardevolle chipbedrijf, met een marktwaarde van ruim 250 miljard euro.

ASML maakte donderdag bekend bekend dat Fouquet de huidige covoorzitters, Peter Wennink en technisch directeur Martin van den Brink, zal opvolgen. In 2013 namen zij gezamenlijk het leiderschap over van de Franse CEO Eric Meurice.

Achter de schermen drukte Van den Brink decennialang zijn stempel op de technologische ontwikkeling van ASML, terwijl Wennink het bedrijf extern vertegenwoordigde. Onder hun leiding groeide ASML uit tot een absolute marktleider in lithografiemachines, de belangrijkste apparatuur in een chipfabriek.

Van den Brink en Wennink komen uit dezelfde generatie, geboren in mei 1957, en met hun pensionering volgend jaar komt er voorlopig een einde aan het Nederlandse tijdperk bij ASML.

De keuze voor Fouquet is gemaakt door de raad van toezicht, sinds begin dit jaar voorgezeten door de Deen Nils Anderssen. ASML is bijvoorbeeld een multinational met een Europees gezicht, die centraal staat in de geopolitieke strijd tussen grootmachten de VS en China.

Frankrijk beseft, misschien nog wel meer dan de Nederlandse beleidsmakers, de rol die ASML speelt in de wereldeconomie, die grotendeels draait om halfgeleiders. Niet voor niets was de Franse eurocommissaris Thierry Breton (Interne Markt) in Veldhoven druk bezig met de voorbereiding van de EU Chips Act, het miljardenstimuleringsprogramma voor de Europese chipindustrie. De Franse president Macron ziet ASML als de spil in een soeverein Europa met zijn eigen krachtige hightechindustrie. Ook de Amerikaanse bemoeienis met de export van EU-landen is de Fransen een doorn in het oog.

Getrouwd met een Nederlandse vrouw

De benoeming van Fouquet moet nog worden goedgekeurd door de aandeelhouders. ASML, in 1984 opgericht als joint venture tussen Philips en ASM International, had voorheen buitenlandse leidinggevenden, zoals de Brit Doug Dunn en de Fransman Eric Meurice. Ze kwamen van buiten, maar Fouquet werkt sinds 2008 bij het bedrijf, is getrouwd met een Nederlandse vrouw en woont in de buurt van Veldhoven.

“We maken onderling natuurlijk grapjes over het eten of het weer, maar ik voelde me vanaf mijn eerste dag bij ASML op mijn gemak in de Nederlandse cultuur”, zei Fouquet vandaag tijdens een persconferentie in Veldhoven.

Voordat hij bij ASML begon, werkte Fouquet, geboren in 1975, bij de Amerikaanse chipmachinefabrikanten Applied Materials en KLA. Hij heeft een technische achtergrond en was bij ASML lange tijd verantwoordelijk voor de industrie die EUV-machines maakt, het complexe apparaat waarmee chips worden gemaakt met een nauwkeurigheid van minder dan 2 of 3 miljoensten van een millimeter.

ASML is het enige bedrijf dat deze ingewikkelde technologie beheerst, waardoor het bedrijf uit Veldhoven een monopolist is in de chipindustrie. Fouquet zal niet veel aan de strategie hoeven te veranderen. Dit jaar verwacht ASML een verbeterde versie van de EUV-machine, genaamd High NA, aan Intel te leveren. Die machine kan nog fijnerkorrelige structuren in beeld brengen, voor nog geavanceerdere chips.

Lees ook
Het Pentagon zette Nederland onder druk: ASML moest voorkomen dat kennis over chips in Chinese handen zou vallen

Ondanks een dip in de chipindustrie verwacht ASML dit jaar een omzetstijging van 30 procent, naar ruim 27 miljard euro. De verwachting is dat de groei volgend jaar zal stabiliseren, maar vanaf 2025 zal de vraag naar chips en dus naar chipmachines weer explosief toenemen. Dit betekent dat ASML met ons mee moet groeien. Het bedrijf heeft inmiddels 42.500 medewerkers, waarvan ongeveer de helft in Nederland werkt en de rest in Duitsland, de VS en Azië. Door de krappe arbeidsmarkt en ruimtegebrek rondom de ASML-campus zal het lastig zijn om in Brabant verder te groeien.

Expansie wordt er niet makkelijker op als er, zoals NSC-fractieleider Pieter Omtzigt suggereerde, een rem wordt gezet op het aantal kennismigranten. Vanaf januari 2024 beperkt Nederland ook de belastingvoordelen voor internationale werknemers. Over 30 procent van hun loon hoeven ze geen belasting te betalen. Deze regeling duurt momenteel vijf jaar, maar wordt teruggeschroefd naar drie jaar.

Uitbreiding van de chipindustrie

“Christophe is de perfecte kandidaat”, zegt Peter Wennink in een video over de opvolging op de site van ASML. Hoewel Fouquet een andere leider is qua stijl en karakter, verwacht je de toekomstige Fransen directeur niet dat hij de strategie van ASML zal aanpassen. Zijn uitdaging zal zijn om ASML te laten groeien met de uitbreiding van de chipindustrie en het bedrijf door de geopolitieke storm te loodsen. De technologieoorlog tussen de VS en China leidt ertoe dat Washington steeds strengere exportbeperkingen oplegt. In de laatste jaren van zijn leiderschap besteedde Wennink een groot deel van zijn tijd aan gesprekken met politici en beleidsmakers.

Het vertrek van Martin van den Brink laat een groot gat achter binnen ASML. Hij werkt sinds 1984 bij de lithografiemachinefabrikant – hij solliciteerde daar officieel in 1983, toen het bedrijf nog niet was afgescheiden van moederbedrijf Philips – en zal volgend jaar na precies veertig jaar de deur achter zich sluiten. Omdat Van den Brink zo lang bij ASML heeft gewerkt, zijn de belangrijkste rollen naar hem toe gegroeid: hij houdt toezicht op alle onderzoeken, intellectueel eigendom en voert gesprekken met chipfabrikanten over hun toekomstige producten. Zijn positie valt nu in handen van verschillende mensen; ASML zal daarom voorlopig geen nieuwe technisch directeur benoemen.

De temperamentvolle werkwijze van Van den Brink – privé kan hij soms wel zijn best doen om mensen te ‘stimuleren’ – zat in het DNA van het bedrijf. Hier heerst een confronterende cultuur, om fouten uit ingewikkelde machineontwerpen zo snel mogelijk te verwijderen.

De Amerikaan Jim Koonmen wordt toegevoegd aan de raad van bestuur en neemt de rol op zich van hoofd klant. Deze nieuwe functie moet er onder meer voor zorgen dat de klanten van ASML, de chipfabrikanten, hun machines op tijd ontvangen en dat deze goed worden onderhouden. Het bedrijf is de afgelopen jaren zo snel gegroeid dat het regelmatig over zijn eigen voeten struikelt en in de problemen komt met logistieke processen. Hierdoor liep de levering van machines of onderdelen onnodig vertraging op. Om deze reden benoemde ASML in 2022 een Amerikaans bestuurslid, Wayne Allan, die de samenwerking met leveranciers moet verbeteren.