LIVE | Grondoffensief Israël nabij: ‘1,1 miljoen inwoners moeten Gaza binnen 24 uur verlaten’ | Israël en Hamas in oorlog

Noord-Korea heeft vrijdag ontkend dat Hamas wapens van Noord-Koreaanse makelij heeft gebruikt bij de aanval op Israël. De Noord-Koreaanse staatszender KCNA noemde de bewering ‘ongegrond en een vals gerucht’.

Militaire experts zeiden deze week dat op foto’s Hamasstrijders te zien zijn met mogelijk Noord-Koreaanse wapens, waaronder draagbare granaatwerpers. Volgens professor Bruce Bechtol van de Angelo State University in Texas, zijn er al jaren berichten dat Hamas dit type granaatwerper gebruikt. Bechtol deed onderzoek naar de Noord-Koreaanse wapenhandel.

,,Dit kunnen nieuwe voorraden zijn of afkomstig uit oudere ladingen die zover teruggaan als 2009″, zei hij. De wapens zouden waarschijnlijk via een indirecte route bij Hamas terechtgekomen zijn, via Iran of Syrië.

Een 77-jarige Nederlander die al 23 jaar in Israël woont, heeft donderdag een familielid verloren in de oorlog met Hamas. Bij een vuurgevecht in het zuiden van Israël kwam de 22-jarige kleinzoon van zijn zwager om het leven. Een ‘goeie jongen’ die net een jaar getrouwd was en zich als reservist aansloot bij het leger. ,,Ik heb vanochtend huilend aan de telefoon gezeten met mijn zwager. Het is niet te bevatten.” Lees hier het hele verhaal. 

Het Israëlische leger heeft de Verenigde Naties donderdag geïnformeerd dat de 1,1 miljoen Palestijnen in Gaza binnen de komende 24 uur naar het zuiden van de enclave moeten verhuizen, zei een woordvoerder van de VN. De Palestijnen vrezen dat dit een voorbode kan zijn van een gepland Israëlische grondoffensief.

,,Het is volgens de Verenigde Naties onmogelijk dat zulke bewegingen plaatsvinden zonder verwoestende humanitaire gevolgen“, zei een woordvoerder van de VN in een verklaring.

,,Als het wordt bevestigd, doen de VN een dringend beroep om zo’n bevel in te trekken om wat toch al een tragedie is niet in een rampzalige situatie te laten veranderen”, zei hij.

Het Israëlische leger gaf niet onmiddellijk commentaar over de waarschuwing, ook de Israëlische VN-afvaardiging reageerde niet onmiddellijk op een verzoek om commentaar.

Volgens de VN-woordvoerder was het bevel ook van toepassing op alle VN-personeel en mensen die onderdak kregen in VN-faciliteiten, waaronder scholen, gezondheidscentra en klinieken.

Israël en het Witte Huis hebben de opmerkingen van oud-president Donald Trump veroordeeld waarin hij de door Iran gesteunde organisatie Hezbollah prees en de Israëlische premier Benjamin Netanyahu bekritiseerde, naar aanleiding van de aanval van Hamas waarbij meer dan 1300 mensen in Israël het leven lieten.

Trump noemde de Libanese Hezbollah ,,heel slim” en beschuldigde Netanyahu ervan ,,niet voorbereid” te zijn geweest op de aanval van Hamas, waarbij ook 22 Amerikanen omkwamen. De Israëlische minister van Communicatie zei dat de opmerkingen van Trump tegenover zijn aanhangers en in een televisie-interview woensdagavond aantoonden dat hij niet vertrouwd kon worden.

Regeringswoordvoerder Andrew Bates noemde Trumps opmerkingen ,,gevaarlijk en losgeslagen. Het ontgaat ons volkomen waarom een Amerikaan ooit een door Iran gesteunde terroristische organisatie als ‘slim’ zou prijzen”, zei Bates.

Ook de Republikeinse presidentskandidaten gouverneur Ron DeSantis en voormalig gouverneur Asa Hutchinson veroordeelden Trumps uitspraken. Zo schreef Hutchinson op X, voorheen Twitter, dat Trump ,,buiten zinnen is als hij denkt dat een kandidaat voor het presidentschap van de Verenigde Staten terroristen kan prijzen die een van onze belangrijkste bondgenoten aanvallen.”

In een verklaring die Trump donderdag vrijgaf, zei hij dat er ,,geen betere vriend of bondgenoot van Israël” was dan toen hij president was van de Verenigde Staten.

De Palestijnse beweging Hamas heeft opgeroepen tot protesten van moslims als steunbetuiging aan de Palestijnen in de bezette gebieden en de Gazastrook. Via een zegsman in Qatar heeft Hamas vrijdag de dag van de al-Aqsa Vloed genoemd, in een verwijzing naar de al-Aqsa moskee in Oost-Jeruzalem en de bloedige bestorming van die moskee door de Israëlische politie in mei 2021. Dat zou volgens Arabische mediaberichten een militaire leider van Hamas hebben aangezet te beginnen met het voorbereiden van de aanslagen en beschietingen die Israël vanaf afgelopen zaterdag hebben getroffen.

De oproep richt zich speciaal op Arabische Israëli’s en Palestijnen uit Oost-Jeruzalem die naar de al-Aqsa moskee zouden moeten komen. Maar ook op mensen in landen met ‘een speciale rol’ ten aanzien van Palestina, zoals Egypte, Jordanië, Libanon en Syrië. In Jordanië is de meerderheid van de bevolking Palestijns of van Palestijnse komaf. Volgens de ex-chef van Hamas, Khaled Meshaal zouden die landen mee moeten strijden tegen Israël.

Maar de beweging rekent op protesten in de hele wereld, zeker nu de bevolking van de belegerde Gazastrook voortdurend wordt gebombardeerd. Duitsland en Frankrijk hebben de demonstraties bij voorbaat verboden, maar er worden elders in Europa tal van pro-Palestijnse betogingen verwacht, net als bijvoorbeeld in Australië, Bangladesh, Canada, Indonesië, Maleisië, Pakistan en de VS.

De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken heeft gezegd dat de acties tegen de Palestijnen een antwoord van ,,de rest van de as” zullen krijgen en dat Israël verantwoordelijk is voor de gevolgen. Volgens de Iraanse minister zijn het verplaatsen van Palestijnen en het afsluiten van elektriciteit en water oorlogsmisdaden.

,,Sommige westerse functionarissen vragen of er een plan is om een nieuw front te openen tegen de Zionistische entiteit. Natuurlijk, in het licht van het voortduren van deze oorlogsmisdaden”, zei hij op televisie bij zijn aankomst in Beiroet. Hij trad verder niet in detail.

Zionistische entiteit is een negatieve term waarmee de staat Israël wordt aangeduid. De as van verzet verwijst naar een alliantie tussen Iran, Palestijnse militante groepen, Syrië, Hezbollah en andere fracties.

Strijders van Hamas die vanuit Gaza het zuiden van Israël binnenvielen, hadden gedetailleerde plattegronden bij zich van de steden en de militaire bases die ze aanvielen, schrijft The Wall Street Journal. Sommige strijders hadden ook tactische gidsen met informatie over zwakke plekken van pantserwagens van het Israëlische leger.

De documenten waren geschreven in het Arabisch en werden door burgers, militairen en hulpdiensten gevonden op plekken die door Hamas waren aangevallen of op de lichamen van gedode strijders, schrijft de Amerikaanse krant, die de documenten ook inzag.

De documenten worden nu bestudeerd door de Israëlische autoriteiten. Volgens The Wall Street Journal bewijzen de papieren dat Hamas vanaf het begin eropuit was om niet alleen militaire installaties aan te vallen, maar ook doelen waar burgers woonden om gijzelaars te nemen.

Zo beschrijft één document een gedetailleerd plan om een kibboets in de buurt van Gaza aan te vallen waar duizend burgers woonden om de inwoners te gijzelen ,,voor onderhandelingen”.

Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken gaat vanaf vrijdag chartervluchten naar Europa aanbieden aan Amerikanen die Israël willen verlaten. Dit heeft het Witte Huis gezegd na uitgebreide gesprekken met Amerikaanse luchtvaartmaatschappen en druk vanuit het Congres.

Witte Huis-woordvoerder John Kirby zei dat de regering ,,nog steeds de details aan het uitwerken is” zoals het aantal vluchten en hun eindbestemmingen.

,,We onderzoeken ook andere opties, of het mogelijk is om Amerikanen te laten vertrekken over land of over zee”, zei hij verder. Hij had geen ,,harde cijfers” over hoeveel Amerikanen Israël willen verlaten. Hij voegde eraan toe dat Amerikanen uit Israël halen een uitdaging is door het grote aantal Amerikaanse burgers dat in het land verblijft.

Volgens Kirby was er geen mogelijkheid om Amerikanen uit Gaza te halen door de Israëlische blokkade, maar zou de Amerikaanse regering Amerikanen helpen als ze eenmaal Gaza hadden verlaten, schrijft de nieuwssite Politico.

Een tweede vliegtuig van Defensie met Nederlanders uit Israël is rond 01.30 uur geland op vliegbasis Eindhoven. De vlucht was donderdag rond 12.45 uur vertrokken vanuit het Duitse Keulen richting Tel Aviv. Aan boord van deze tweede repatriëringsvlucht zaten ruim tweehonderd Nederlanders en ongeveer twintig inwoners van andere Europese landen, meldt het ministerie van Buitenlandse Zaken.

In het toestel waren mannen, vrouwen, kinderen en ouderen aanwezig, meldt een fotograaf van het ANP die ter plaatse is. Na aankomst werden hun papieren gecontroleerd en daarna werden ze begeleid richting de ontvangsthal waar familieleden en vrienden hen opwachtten. Op de vliegbasis stonden touringcars en taxi’s te wachten om hen naar huis te brengen.

Woensdag hadden zich ongeveer vijfhonderd gestrande reizigers gemeld die terug naar Nederland wilden. 

Morgen zouden nog twee repatriëringsvluchten worden uitgevoerd. De tweede vlucht lukt echter niet. Dat heeft alles te maken met onder meer de ,,operationele planning”, aldus het ministerie. Nederland heeft toegezegd dit soort repatriëringsvluchten vanuit Israël te blijven uitvoeren ,,zolang als nodig is en zolang de veiligheidssituatie in Israël dit toestaat“.

Woensdagavond kwam op de militaire vliegbasis in Eindhoven al een eerste vlucht aan met Nederlanders uit Israël. In het legertoestel zaten 199 mensen. Aanvankelijk zou KLM de vlucht verzorgen. De maatschappij zag hier vanaf om veiligheidsredenen.

Het Israëlische leger heeft witte fosfor gebruikt tijdens militaire operaties in Libanon en Gaza op 10 en 11 oktober, heeft Human Rights Watch (HRW) vrijdag gezegd. Dit werd vastgesteld aan de hand van videobeelden en ooggetuigenverslagen, meldt HRW. Op de videobeelden is volgens de mensenrechtenorganisatie artillerievuur met witte fosfor te zien bij de haven van Gaza-stad en op twee locaties op het platteland langs de Israëlisch-Libanese grens.

Witte fosfor kan als rookgordijn ingezet worden of als wapen. Het kan burgers ernstig verwonden door ernstige brandwonden die het veroorzaakt, zegt HRW.

Het gebruik ervan in een dichtbevolkt gebied als Gaza schendt de voorwaarden van internationaal oorlogsrecht waarbij alles op alles gezet moet worden om gewonden en doden onder burgers te voorkomen, schrijft HRW verder.

Witte fosfor is een chemische substantie die in artilleriegranaten, bommen en raketten verspreid wordt en ontploft als het in aanraking komt met zuurstof. De chemische reactie veroorzaakt een intense hitte van 815 graden Celsius.

De voorzitters van de Europese Commissie en van het Europees Parlement reizen vrijdag naar Israël om hun steun te betuigen na de aanval van Hamas van afgelopen weekend. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en parlementsvoorzitter Roberta Metsola gaan ook langs bij de Israëlische regering.

Ook de Duitse, Italiaanse en Canadese ministers van Buitenlandse Zaken doen vrijdag Israël aan, melden Israëlische media. Dat geldt ook voor de Amerikaanse defensieminister.

De drie in Amsterdam gevestigde Joodse scholen Rosj Pina, Maimonides en het Cheider ‘gaan ervan uit’ dat ze maandag ‘gewoon open gaan’, zo meldt het Centraal Joods Overleg (CJO).

Eerder op donderdag maakten de scholen bekend vrijdag de deuren gesloten te houden. Dit besluit werd genomen in samenspraak met het CJO. Aanleiding is de oproep van de militante Palestijnse beweging Hamas aan moslims om vrijdag te demonstreren als steunbetuiging aan de Palestijnen in de bezette gebieden en de Gazastrook.

De oproep heeft bij kinderen, ouders en docenten gezorgd voor ‘grote onrust’, stelt het CJO. ,,Er heeft intensief overleg plaatsgevonden tussen de scholen, de gemeente en de relevante overheidsinstellingen. Hoewel onze zorg werd gedeeld, bleek het niet mogelijk om tijdig duidelijkheid te krijgen over het opschalen van de beveiliging. Er was daarom geen andere keus om tot dit betreurenswaardige besluit te komen”, legt CJO-voorzitter Chanan Hertzberger uit.

De Egyptische president Abdel Fattah al-Sisi zegt dat de Palestijnen in de Gazastrook ‘standvastig op hun land moeten blijven’. De Palestijnen lijken er dus niet op te kunnen rekenen dat Egypte de Rafah-grensovergang, de enige van Gaza die niet wordt gecontroleerd door Israël, zal openen.

Die overgang is al sinds 2007 niet meer open voor burgers, toen Hamas de macht overnam in Gaza. Sindsdien wordt Rafah bijna uitsluitend nog gebruikt voor humanitaire doeleinden. Sisi zegt dat zijn land wel vastbesloten is om die hulp door te laten gaan. Maar zelfs dat is lastig omdat die grensovergang zelf de afgelopen dagen al meerdere keren doelwit was van Israëlische aanvallen.

Sinds Hamas zaterdag de aanval opende op Israël wordt de Gazastrook veelvuldig gebombardeerd in de strijd tegen Hamas. De roep om een humanitaire corridor voor de bevolking wordt daarom steeds luider, zeker nu Israël ook een totale blokkade van de Gazastrook heeft ingevoerd. Dat betekent dat er geen voedsel, drinkwater, brandstoffen, en medicijnen meer die kant op komen. 

In de Gazastrook zijn zeker 1537 Palestijnen omgekomen door Israëlische luchtaanvallen, schrijft het ministerie van Gezondheid op Facebook. Er zijn 6612 gewonden in het gebied.

Volgens het ministerie zijn daarnaast op de Westelijke Jordaanoever 32 mensen gedood sinds de geweldsuitbarsting van zaterdag. Daar zouden zo’n 600 gewonden zijn.

Aan Israëlische zijde zijn zeker 1300 mensen gedood door de aanvallen van Hamas. Israël spreekt van zeker 3200 gewonden.

De Palestijnse belangenorganisatie Diensten- en Onderzoekscentrum Palestina (DocP) noemt de Israëlische vlaggen die gehesen zijn op stadhuizen in het hele land ‘pijnlijk’. DocP is een van de organisatoren van de pro-Palestina-mars door het Amsterdamse centrum aankomende zondag. ,,We betreuren uiteraard alle doden en gewonden die er momenteel aan beide zijden vallen. Maar in de media en bij de regering ontbreekt zo vaak de context. De Palestijnen stellen al jaren dat er sprake is van een apartheidsstaat in Israël. En wij hijsen hier de Israëlische vlag op het Amsterdamse stadhuis. Dat is zo pijnlijk. Dat is zo partij kiezen”, aldus Nicole Hollenberg, voorzitter van DocP.

Internationale mensenrechtenorganisaties, zoals Amnesty International en Human Rights Watch, hebben eerder onderschreven dat Israël zich schuldig maakt aan apartheid, het systeem waardoor een of meer raciale groepen systematisch onderdrukt worden. ,,De Nederlandse overheid gaat daar gewoon aan voorbij, bijna de hele internationale gemeenschap gaat daar aan voorbij. Politici buitelen nu over elkaar heen om het geweld te veroordelen en om wederom hun onvoorwaardelijke steun aan Israël te betuigen. Het is pijnlijk en verdrietig dat de hele internationale gemeenschap zo de steun uitspreekt voor een apartheidsstaat“, aldus Hollenberg.

DocP bestaat sinds 2012 om de beweging Boycot, Desinvestering en Sancties (BDS) in Nederland te ondersteunen. BDS is een in 2005 door Palestijnen opgerichte en geleide beweging die oproept tot een boycot van de Israëlische overheid en bedrijven. De boycotters stellen drie eisen: het einde van de bezetting van Palestijns gebied, gelijke rechten voor alle inwoners van Israël en erkenning van het recht op terugkeer van alle Palestijnse vluchtelingen. ,,Deze eisen zijn alle drie vervat in het internationaal recht. Bovendien zijn de eisen gericht aan de Israëlische overheid en stellen we niet het hele Joodse volk verantwoordelijk. Er is dan ook geen sprake van antisemitisme, terwijl we dat verwijt wel steeds om onze oren krijgen”, zegt Hollenberg.

Hollenberg hoopt zondag op een ‘waardige demonstratie’, waarbij de focus ligt op het internationale recht en de rol van de Nederlands overheid. ,,Wij willen aandacht voor een gebied zo groot als Texel, waar mensen nu als ratten in de val zitten en nergens heen kunnen. Op zondag staan wij samen voor Palestina. Voor een einde aan het geweld en de rechteloosheid, voor vrede en veiligheid.“

Vrijdag staan er niet langer twee vluchten gepland om Nederlanders op te halen in Israël. Het ministerie van Buitenlandse Zaken meldt dat er vrijdag één repatriëringsvlucht in de planning zit. De tweede vlucht lukt niet en dat heeft alles te maken met onder meer de ‘operationele planning’, aldus het ministerie.

Nederlanders die mee willen op een repatriëringsvlucht moeten zich melden bij het informatiepunt van Buitenlandse Zaken. Het ministerie laat weten dat met vrijwel iedereen die zich sinds zaterdag heeft gemeld, contact is geweest. Maar er melden zich nog steeds nieuwe mensen aan, dus ‘het bellen door het ministerie gaat onverminderd door’.

Hulpverlener Antoinette Rommers uit Leusden (45) was vrijdag, één dag voor de brute aanval van Hamasstrijders in Israël, nog in de Gazastrook. Daarna zag ze met eigen ogen de vreselijke gevolgen van de oorlog tussen Israël en Hamas. ,,Ik wil mijn man en kinderen heel veel knuffelen.’’ 

De hulpverlener zou zaterdag weer naar Nederland vliegen. Maar dat loopt hélemaal anders. Nog geen dag nadat ze de Gazastrook achter zich laat, doen Hamasstrijders een brute inval in Israël en barst het geweld los. ,,Je wéét dat je naar een conflictgebied gaat. Maar dat het in korte tijd zo hevig uit de hand zou lopen had niemand kunnen bedenken.’’

Bij de aanval van Hamas zijn zeker dertien Fransen omgekomen. Dat heeft de Franse president Emmanuel Macron zojuist gezegd tijdens een toespraak op de televisie. Ook zouden nog zeventien Fransen vermist zijn. Macron verklaarde er alles aan te doen om hen terug te halen. 

De president noemt Hamas ‘een terroristische organisatie die de vernietiging en dood van het Israëlische volk nastreeft’. 

Franse aanklagers zijn een onderzoek begonnen naar terrorisme van de Palestijnse militante beweging Hamas. Het onderzoek draait om moord, poging tot moord en ontvoeringen van onder meer minderjarigen door de beweging die in de Europese Unie al is aangemerkt als terroristische organisatie. 

De Israëlische regering heeft de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken foto’s en video’s getoond van onder anderen een baby doorzeefd met kogels, onthoofde soldaten en levend verbrande jongeren in hun auto’s of schuilplaatsen.

,,Het is gewoonweg verdorvenheid op de ergst denkbare manier“, zei Blinken tijdens zijn bezoek aan Tel Aviv om solidariteit te betuigen met Israël, na de uiterst bloedige aanval van de radicale islamitische beweging Hamas. ,,Beelden zeggen meer dan duizend woorden. Deze beelden zijn misschien wel een miljoen waard.”

De Palestijnen kunnen voorlopig niet op extra humanitaire hulp van Nederland rekenen. Eerder deze week kondigde demissionair minister Liesje Schreinemacher (Ontwikkelingssamenwerking) aan dat alle bestaande hulp wordt voortgezet. Maar daar nog een bedrag bovenop doneren zit er volgens haar dit jaar niet in.

Een groot deel van mijn begroting gaat al naar asielopvang in Nederland, zegt ze in de marge van de jaarvergadering van de Wereldbank in Marrakech. ,,Ik heb vorige maand nog 5 miljoen euro kunnen vrijmaken voor humanitaire hulp aan Marokko. Verder is alles aan het begin van het jaar al verdeeld.”

De UNRWA, de VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen, riep de internationale gemeenschap deze week op om 104 miljoen dollar te doneren voor dringende hulp aan de Gazastrook. Gaza wordt gebombardeerd door Israël na de aanval van Hamas. Israël heeft ook een volledige blokkade van Gaza afgekondigd en wil die pas opheffen als Hamas Israëlische gijzelaars vrijlaat.

Met de hulp aan de Palestijnen is dit jaar niettemin al 51 miljoen euro gemoeid. Het geld gaat naar projecten van onder meer VN en hulporganisaties. Meer geld voor hulp heeft daar voorlopig ook weinig zin, voegt Schreinemacher toe. ,,Organisaties moeten het wel kunnen wegzetten. Spullen moeten daar wel terecht kunnen komen bij de mensen die het nodig hebben. Dat is nu heel lastig.”

Begin 2024 is het volgens de minister wel weer interessant om te kijken of er meer hulp geboden kan worden aan de Palestijnen. Ze benadrukt dat Nederlands veroordeling van de ‘terroristische aanval’ van Hamas op Israël de humanitaire hulp in het gebied niet in de weg staat.