Politiek worstelt met Israël: Rutte verrast met vlagvertoon, Kamerleden steggelen over elke komma | Politiek

De terreur van Hamas en de oorlog die daarop volgt vormen een nieuw pikzwart hoofdstuk in een geschiedenis vol geweld. En dat levert kopzorgen en wanhoop op bij politieke partijen en bestuurders in Nederland. Joodse gebouwen krijgen extra beveiliging, pro-Palestijnse demonstraties worden met argwaan bekeken. Als het in het Midden-Oosten regent, druppelt het in de grote steden.

Daarom ligt vrijwel alles nu politiek gevoelig. In Rotterdam verliet een groot aantal partijen donderdagavond de raadzaal toen werd gestemd over een steunmotie voor Israël. ze willen geen ‘partij kiezen’ in het conflict. En ook in de Tweede Kamer is er sprake van een compromis. Partijen omarmden deze week enerzijds en anderzijds een tamelijk vlakke motie van het CDA. Israël krijgt volledige steun in de strijd tegen barbaarse terreur, maar partijen roepen ook op tot opheffing van de blokkade van de Gazastrook.

Ieder woord wordt op een gouden weegschaal gewogen, het schrijven van zo’n voorstel is ook één grote evenwichtsoefening. In een eerdere versie luidde de formulering iets Israëlkritischer, wat aangepast is, bevestigt het CDA. De VVD, D66, NSC en Volt steunden de oproep wel. Maar GroenLinks-PvdA was het niet 100 procent eens met de tekst en tekende daarom niet. Dinsdag wordt er over gestemd.

Luister ook naar onze podcast Politiek Dichtbij. Je kunt al onze podcasts vinden op ad.nl/podcasts.

Grofweg zit de Tweede Kamer deze week grotendeels op één lijn: het parlement steunt Israël in de strijd tegen terreur, maar waarschuwt ook voor buitensporige wraakacties. Partijen links van het centrum eisen meer aandacht voor de Palestijnse slachtoffers. Een klein aantal fracties – Forum, Bij1, Denk – behandelt Israël nog kritischer. Denkleider Stephan van Baarle spreekt van een oorlogsmisdaad nu Gaza wordt gesloten. “Noem een ​​oorlogsmisdaad een oorlogsmisdaad.”

Zo ver zal de regering niet gaan. Volgens minister Hanke Bruins Slot (CDA) van Buitenlandse Zaken is de situatie ter plaatse inmiddels te ‘vloeibaar’ voor een dergelijk oordeel, maar de ministers zeggen wel dat de reactie van Israël proportioneel moet zijn. Volgens deskundigen is het niet toestaan ​​van hulp in strijd met het humanitair recht.

Traditioneel zijn rechtse partijen in Nederland uitgesproken pro-Israël, net als de christelijke facties. En in het verleden samen met de PvdA. Toenmalig partijleider Joop den Uyl liet in zijn kantoor drie foto’s inlijsten: een van zijn vrouw, een van zijn dochter en een van de Israëlische premier Golda Meïr, van de Arbeiderspartij.

De Tweede Kamer herdenkt woensdag de slachtoffers van de terroristische aanslag

“Het pro-Israël sentiment veranderde in Nederland vanaf eind jaren zeventig”, zegt Midden-Oostenexpert Peter Malcontent (Universiteit Utrecht). Malcontent deed onderzoek naar de publieke opinie over het conflict. “Kleine linkse partijen lieten steeds meer een pro-Palestijnse stem horen, waaronder uiteindelijk ook de PvdA. Dit kwam door het optreden van Israël in de oorlog in Libanon, maar ook door de veranderde politieke verhoudingen in Israël zelf. Voorheen zaten de Sociaal-Democraten in macht in Israël, maar daarna werd de conservatief-liberale Likud-partij vaak de grootste.”

Het thema is bepaald niet gemakkelijk voor de politiek. Partijen delen de afkeer van de ‘brute en barbaarse’ terreurdaad. Maar na die observatie begint het ongemak. In hoeverre zijn vergeldingsmaatregelen gerechtvaardigd en wanneer en hoe moeten ze Israël berispen?

Ook burgemeesters van grote steden maken zich zorgen over anti-joodse sentimenten in multiculturele wijken. Ze moeten de openbare orde en vrede waarborgen, moeten ze de Israëlische vlag hijsen? In Amsterdam en Vlaardingen gebeurde dat deze week wel, zij het van korte duur. In Rotterdam en Den Haag werd, mede na advies van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, gekozen voor een ander eerbetoon.

Het ministerie stuurde dit weekend de boodschap naar de gemeente Den Haag om ‘terughoudend’ te zijn met het uithangen van vlaggen omdat er veel onduidelijk was, zo onthulde burgemeester Jan van Zanen deze week in de gemeenteraad.

Maar toen premier Mark Rutte op zijn ministerie van Algemene Zaken de Israëlische vlag liet hijsen, werd het eerdere advies symbolisch aangenomen door de premier. Dat leidde tot chagrijnig op het Haagse stadhuis. Al kon Rutte zelf zijn frustratie over de vlaggendiscussie moeilijk verbergen: ‘Daar zijn mensen afgeslacht’, zei de premier in antwoord op vragen van de pers. ‘Is het hijsen van de vlag dan het minste wat we kunnen doen?’

Dat is niet overal de overtuiging. Het feit dat de terreur van Hamas niet de zoveelste uitbraak is in een decennialang conflict, wordt pas later deze week duidelijk. Ook in de Tweede Kamer lijkt het even te duren voordat het heftige nieuws doordringt. Op de eerste ontmoetingsdag na het weekend is er nog geen officiële herdenking georganiseerd. Er wordt echter over nagedacht en voorzitter Vera Bergkamp reflecteert in een toespraak op de terreur. PVV-leider Geert Wilders dringt aan op een formele herdenking tijdens het Vragenuur, waarna voorzitter Bergkamp ‘snel’ een ceremonie organiseert. Alle Kamerleden zijn aanwezig, behalve die van Denk en BIJ1.

En de verkiezingen van november wierpen hun schaduw over dit dossier. Partijen moeten nu hun kleur tonen op een thema dat vaak in de marge blijft. En alles wordt bekeken door een campagnebril. De politieke delegatie bij een herdenkingsdienst zondag van onder meer het CIDI in Amstelveen werd door partijen aan elkaar vastgepind, alsof het een wedstrijd was van ‘wie is de grootste vriend van Israël’. “De BBB kwam met vier man!” geluiden in de gangen. “En doet Dilan Yesilgöz nu mee aan die talkshows als VVD-lijsttrekker of minister van Justitie?” fluistert een CDA’er. De politici beseffen: dit vlampunt ver weg kan in een oogwenk ontbranden als een binnenlandse politieke kwestie.

En dus blijft het een politieke evenwichtsoefening. “Maar de politici zijn zelf verantwoordelijk voor dat ongemak”, zegt deskundige Malcontent. “Mensen mijden dit onderwerp liever, politici schreeuwen vooral tegen elkaar. Een echt gesprek is er niet meer. Iedereen die kritisch staat tegenover Israël wordt als antisemiet beschouwd. Niemand komt meer uit de loopgraaf voor de dialoog.”

Bekijk hier al onze video’s over politiek: