Wat willen politieke partijen met het klimaat?

Klimaatbeleid is inmiddels een speerpunt van vrijwel alle politieke partijen. De doelstellingen worden breed onderschreven, al gaan sommige partijen niet snel genoeg of te snel. Bij de centrumrechtse partijen valt op dat VVD en CDA het volledig met elkaar eens zijn, maar dat BBB en NSC een stuk kritischer zijn.

Niels Markus13 oktober 202311:19

De VVD is nu ook groen

De gewraakte term ‘haalbaar en betaalbaar’ is verdwenen uit het VVD-verkiezingsprogramma. De steeds merkbaarder wordende klimaatverandering en de oorlog in Oekraïne hebben de liberalen ervan overtuigd dat de energietransitie noodzakelijk is en dat de klimaatdoelstellingen gehaald moeten worden. Tijdens het vorige kabinet verzekerde de VVD al de bouw van nieuwe kerncentrales. De bouw van windturbines is geen taboe, de partij wil ze gebruiken om waterstof te produceren.

De VVD is ervan overtuigd dat economische groei en vergroening samen kunnen gaan. De laatste jaren, zo stelt de partij, is de economie ook gegroeid en is de hoeveelheid uitgestoten broeikasgassen afgenomen. Innovatie zal auto’s, vliegtuigen en schepen schoner maken.

Voor de sector gelooft de VVD niet meer dat de markt alles oplost. De partij wil via een ‘groen industriebeleid’ afspraken maken met grote bedrijven. Bedrijven die groen willen, kunnen steun krijgen, op voorwaarde dat ze ook beloven in Nederland te blijven en niet naar het buitenland te verhuizen. Een CO₂De heffing moet ervoor zorgen dat bedrijven ook hun doelstellingen bereiken. Het is de taak van de overheid ervoor te zorgen dat noodzakelijke zaken zoals een versterkte energie-infrastructuur op tijd klaar zijn.

Het CDA spreekt de samenleving aan over het klimaat

Met Henri Bontenbal heeft het CDA een partijleider die het klimaatbeleid van binnen en van buiten kent. En die als voormalig energieadviseur niet overtuigd hoeft te worden van de noodzaak ervan.

De VVD en het CDA kunnen het goed met elkaar vinden als het om klimaatvraagstukken gaat. Beiden gebruiken de term ‘ambitieus en realistisch’. En het ‘groene industriebeleid’, waarover we lezen onder de liberalen, keert ook terug onder de christen-democraten. Bontenbal bedacht het concept in de Tweede Kamer samen met zijn VVD-collega Silvio Erkens. Ook over kerncentrales en de ondergrondse opslag van CO₂beide partijen zijn het daar volledig mee eens.

Een verschil is dat het CDA benadrukt dat de energietransitie vooral ‘rechtvaardig’ moet zijn. Duurzaam beleid, zo stelt het programma, moet ‘hand in hand gaan met het vergroten van de sociale zekerheid van mensen met een krap budget’. Kortom: mensen moeten isolatie of zonnepanelen op het dak meteen weerspiegeld zien in hun eigen portemonnee.

En het CDA zou het CDA niet zijn als het niet ook een beroep zou doen op de samenleving om het klimaatprobleem op te lossen. De partij pleit voor energiecoöperaties om gezamenlijk energie op te wekken in een wijk, of om een ​​wijkbatterij te financieren om overtollige (zonne)energie op te slaan.

BBB wil klimaatbeleid ‘met gezond verstand’

Bij BBB zijn er defensieve teksten: het hoofdstuk over klimaat heeft als titel ‘wie rood staat, kan niet groen handelen’. Over het klimaatprobleem en de wetenschappelijke onderbouwing daarvan doet de partij een soortgelijke uitspraak als over stikstof: ja, het klimaat verandert en dat komt deels door menselijk handelen, maar hoe groot die invloed precies is weten we niet en de Nederlanders aandeel in de totale uitstoot van broeikasgassen is verwaarloosbaar.

BBB vindt dat Nederland zich zoveel mogelijk moet inspannen om de klimaatdoelen te halen, maar dan wel ‘met gezond verstand’. Er moet een Deltaplan klimaat komen, waarmee de samenleving energieneutraal moet worden. Voor BBB is het allerbelangrijkste dat burgers het allemaal kunnen betalen. Als plannen te duur blijken te zijn, bijvoorbeeld als bedrijven de kosten die ze maken doorberekenen aan burgers, dan moeten we, zo stelt BBB, misschien niet te streng zijn met die doelstellingen.

BBB is van mening dat het klimaatbeleid op sommige terreinen beter zou kunnen presteren. De CO₂heffing die tijdens Rutte III werd ingevoerd moet worden afgeschaft. Wel wil de partij een heffing op producten die de EU van buitenaf importeert. BBB vindt ook dat de laatste twee overgebleven kolencentrales in Nederland open moeten blijven zolang er ‘geen betrouwbare alternatieven’ zijn. Voor BBB zijn kerncentrales het alternatief voor een stabiele energievoorziening. De partij wil dat er geen windturbines meer op land worden gebouwd.

NSC ziet klimaat niet los van sociale zekerheid

De partij van Pieter Omtzigt heeft nog geen verkiezingsprogramma, maar uit stemmen en uitspraken van het Kamerlid krijgen we een redelijk beeld van de klimaatstandpunten. Omtzigt is sceptisch over onderdelen van het klimaatbeleid. In een recent interview in Trouw hij zei dat het nastreven van CO₂– Sparen neemt soms ‘religieuze vormen’ aan.

Bovendien gaan subsidies vaak naar groepen die deze niet noodzakelijkerwijs nodig hebben. “Als iets het label ‘groen’ kreeg, werd er niet meer naar gekeken of het kosteneffectief was.” Zelfs als CDA-Kamerlid had hij kritiek op subsidies voor elektrische auto’s en zonnepanelen, omdat vooral welvarende Nederlanders daarvan profiteerden.

Net als het CDA legt Omtzigt de link tussen klimaat en sociale zekerheid. Volgens hem wordt dit laatste onderwerp te lang door de politiek verwaarloosd. Hij vindt het onmogelijk uit te leggen dat iemand die in een klein tochtig appartement woont wel energiebelasting moet betalen en de cruisemaatschappij niet, omdat die is vrijgesteld.

Om soortgelijke redenen wil NSC doorgaan met het oppompen van gas uit de Noordzee, uitsluitend voor binnenlands gebruik. Volgens Omtzigt hebben eerdere kabinetten de fout gemaakt het gewonnen gas rechtstreeks aan andere Europese landen te verkopen. En toen na de oorlog in Oekraïne de energiecrisis uitbrak, moest Nederland grote hoeveelheden gas inkopen op de wereldmarkt.

En de andere partijen:

D66

D66 wil in 2040 klimaatneutraal zijn, tien jaar eerder dan voorgeschreven in het Akkoord van Parijs. Ter compensatie van de extra kosten krijgt iedere Nederlander een ‘klimaatbonus’. Kerncentrales zijn niet langer taboe bij D66.

PVV

De PVV noemt klimaatverandering ‘schrik’. Al het klimaatbeleid moet daarom worden geschrapt. De partij wil de bouw van windturbines en zonneparken stopzetten, kolen- en gascentrales moeten open blijven en de gaswinning op de Noordzee moet worden opgevoerd.

SP

De SP wil een radicale CO₂heffing, die geldt voor alle bedrijven, zonder vrijstellingen. Subsidies voor vergroening worden afgeschaft. Energiebedrijven worden genationaliseerd of lokaal georganiseerd en het aantal windturbines en zonnepanelen moet flink groeien.

GroenLinks-PvdA

De linkse fusielijst wil een groot ‘isolatieoffensief’: Nederlandse huizen worden in versneld tempo verduurzaamd, eerst die van de lage en middeninkomens. De partijen willen fors investeren in het openbaar vervoer. Voor 49 euro per maand reist iedereen onbeperkt tijdens de daluren.

Dierenfeestje

Noblesse oblige: het groenste programma is wederom van de Partij voor de Dieren. De partij wil dat Nederland in 2030 klimaatneutraal is en de veestapel met 75 procent moet krimpen. De premier geeft maandelijks een persconferentie over klimaat.

Ja21

Volgens Ja21 zijn de klimaatmaatregelen voor de meeste Nederlanders onbetaalbaar. Daarom wil de partij doorgaan met het verbranden van fossiele brandstoffen, waaronder Groningengas. Volgens de partij zijn windturbines onrendabel, en kerncentrales niet.

SGP

Voor het SGP begint een beter milieu met het beperken van de consumptie. De partij wil zich echter niet op de CO richten₂doelen, bijvoorbeeld zolang het elektriciteitsnet niet op orde is. De luchtvaart moet worden ingeperkt en het openbaar vervoer goedkoper.

Denken

Denk heeft nog geen verkiezingsprogramma gepresenteerd. In eerdere programma’s wilde Denk hogere kosten voor bedrijven en lagere kosten voor burgers.

Forum voor Democratie

Volgens Forum voor Democratie is er geen sprake van een klimaatcrisis en is klimaatbeleid onnodig. De partij wil het Akkoord van Parijs opzeggen en het Nederlandse klimaatbeleid stopzetten. Forum wil wel de dijken en kustbescherming tegen stijgend water versterken.

Volt

Ook Volt wil in 2040 klimaatneutraal zijn. Korteafstandsvluchten en privéjets worden verboden en het Europese hogesnelheidsnetwerk wordt flink uitgebreid. Volt wil het geld dat nu naar fossiele subsidies gaat investeren in schone energie.

Bij 1

Als Bij1 zijn zin krijgt, moet de overheid per direct een klimaatcrisis uitroepen. Ook Bij1 wil in 2030 klimaatneutraal zijn. Vervuilende bedrijven als Tata Steel en Chemours worden genationaliseerd en vergroend.

BVNL

BVNL wil geen windturbines of zonneweiden, maar vindt isolatie van woningen prima. De partij wil de Europese Green Deal en het klimaatakkoord stopzetten. BVNL is van mening dat de gaswinning in Groningen veilig kan plaatsvinden als er stikstof of water in de velden wordt geïnjecteerd.

Lees ook:

Waarom is het klimaatbeleid niet langer controversieel, zelfs niet onder de meest rechtse VVD-leden?

Vrijwel alle grote politieke partijen steunen een ambitieus klimaatbeleid, waaronder de CO₂-doelen. Dit is een koerswijziging voor de VVD en het CDA. De woorden ‘realistisch’ en ‘betaalbaar’ zijn naar de achtergrond verdwenen. ‘Ambitie’ voert de boventoon. Waarom slaan deze partijen een andere toon aan?