Hoe vind je als vertrekkend Kamerlid een functie elders?

Maar liefst tachtig politici namen na de jongste verkiezingen afscheid van de Tweede Kamer. Ruim de helft was niet herkiesbaar. Voor 32 mensen die wel op herverkiezing hoopten, was de uitslag een domper. Van de ene op de andere dag moeten ze op zoek naar een nieuwe baan.

Hoe pak je dat aan als je al tientallen jaren actief bent in de politiek? Of als u uw carrière bij een advocatenkantoor of zorginstelling heeft opgegeven voor parlementair lidmaatschap? Wie wacht er eigenlijk op jou?

Het zijn vragen die Rutger Koopmans (65) de afgelopen jaren van tientallen ambtsdragers heeft gekregen. Als loopbaanadviseur staat hij vertrekkende Kamerleden – maar ook ministers en bedrijfsleiders – bij in hun zoektocht naar een nieuwe functie. Hij kan putten uit zijn eigen loopbaanontwikkeling. Als bankier bij ING gaf hij in 2008 zijn contract op om een ​​duik in het diepe te wagen. Nu wil hij zijn lessen uit die periode doorgeven. Hij schreef het boek over zijn ervaringen als loopbaancoach Op naar een functie elderseen knipoog naar de beruchte nota over de positie die Kamerlid Pieter Omtzigt (toen CDA, nu NSC) volgens VVD en D66 zou moeten krijgen in de kabinetsonderhandelingen in 2021.

Politici krijgen vaak de vraag wat ze eigenlijk kunnen doen

Waarom hebben Kamerleden een loopbaanadviseur nodig? Ze zullen snel een baan vinden, toch?

“Dat is een hardnekkig misverstand. Er zijn natuurlijk gevallen waarin de buitenwereld denkt: hoe kan het dat je zo snel weer die baan krijgt. Maar 95 procent van de politici weet niet waar ze moeten beginnen. De buitenwereld weet vaak niet wat een politicus eigenlijk kan. Mensen kijken naar hele korte fragmenten in het nieuws, of op sociale media wat gekibbel aan de microfoon. Bij sollicitaties wordt aan politici vaak de wat onbeschaamde vraag gesteld of ze kunnen uitleggen wat ze eigenlijk kunnen doen – maar die vraag is eigenlijk heel logisch.”

Lees ook
Binnen de SP ontstond steeds meer druk op Marijnissen, die nu zegt dat er behoefte is aan een nieuw gezicht

Als ambtsdragers tijdens een sollicitatiegesprek zo’n vraag krijgen, wat moeten ze dan antwoorden?

“Je moet weten wat jouw verhaal is. Veel politici vertellen tijdens zo’n gesprek een onsamenhangend verhaal, omdat ze nog geen duidelijk beeld hebben van wat ze willen. Ik vraag hen concreet te maken wat ze daadwerkelijk kunnen. Bijvoorbeeld door na te denken over vijf dossiers die zij hebben afgerond, en welke rol zij daarin hebben gespeeld. Ik kan tachtig parlementariërs opnoemen die vrijwel niemand kent, maar die acht jaar lang belangrijk werk hebben verricht om bij te dragen aan bijvoorbeeld de digitalisering of de pensioenwetgeving.”

Zelf had Koopmans in 2008 aanvankelijk geen helder verhaal. Als politicoloog was hij per ongeluk in het bankwezen terechtgekomen en op de carrièreladder beklommen. Omdat hij iets anders wilde, besloot hij te stoppen als topbankier. Die nieuwe droombaan zou vanzelf komen, dacht hij, met zijn brede netwerk en goede wil in de zakenwereld. Maar een jaar later had hij nog steeds niets. De buitenwereld zag een ex-bankier, en die waren midden in de bankencrisis niet erg populair.

Nu zegt Koopmans te beseffen dat het zijn schuld was, dat hij een ander verhaal had moeten voorbereiden voor de ‘koffiegesprekken’ die hij voerde.

Johan Cruijff werd Koopmans’ redder. Als bankier bij ING had hij vaak prima contact met het voetbal gehad, maar nu wilde Cruijff hem als persoonlijk adviseur. In de vier jaar die volgden assisteerde Koopmans hem bij alle zakelijke activiteiten en bij de machtsstrijd die zich bij Ajax afspeelde. Schrijver Menno de Galan noemde Koopmans in zijn boek De staatsgreep van Cruijff het brein achter het offensief dat Cruijff lanceerde bij de Amsterdamse voetbalclub.

In 2011 beëindigden Koopmans en Cruijff hun samenwerking vanwege een verschil in zakelijk inzicht. Koopmans vervulde vervolgens zelfstandig adviesfuncties en toezichthoudende functies.

In 2019 is daar loopbaanadvies voor ambtsdragers en mensen in topposities aan toegevoegd. Hij ontmoet ze vaak op zijn kantoor in een flexkantoor in Amsterdam Zuid.

Wat is het eerste wat je aan een vertrekkend Kamerlid vraagt ​​als hij of zij binnenkomt?

‘Hoe gaat het? Dat is een heel belangrijke vraag. Ik spreek Kamerleden die zo fris zijn als een madeliefje en meteen verder willen, maar ook met vertrekkers die aan het eind van hun touw zijn. Ze hebben tot de laatste adem doorgewerkt om een wetsvoorstel erdoor krijgen, of heel hard campagne voeren. Ze hebben eerst wat rust nodig.’

Is er een verschil tussen parlementsleden die zich niet herkiesbaar stelden en parlementsleden die niet terugkeren vanwege een verkiezingsnederlaag?

“Zeker. De eerste groep is na het Kamerwerk al een aantal maanden bezig met een toekomst. De andere zit misschien met een slecht gevoel onder de kerstboom en weet nog niet zeker wat 2024 gaat brengen. Kamerleden moeten vaak heroverwegen wie ze zijn en hoe het met ze gaat, mentaal en fysiek. In de Kamer zit je in een bubbel, met een eigen dynamiek. Als je daar metaforisch gesproken uitstapt, heb je dat jasje niet meer aan.”

Kunnen vertrekkende Kamerleden niet vertrouwen op het netwerk binnen hun partij?

“Ook dat is een misverstand, en zeker niet mijn ervaring. Politieke partijen besteden opvallend weinig aandacht aan vertrekkende Kamerleden. Na een verkiezingsuitslag komt de focus te liggen op de nieuw benoemde politici. Het is bier, bitterballen en vooruitkijken. Welke coalitie bouwen wij? Waar gaan we zitten in de Tweede Kamer? Partijen zijn minder bezig met de mensen die tot gisteren hun collega’s waren, of met de vraag hoe het nu met hen gaat.”

Hoor je dat ook van politici die op deze stoel voor je zitten?

“Ja, al zeggen ze dat niet altijd hardop. Partijen scouten veel naar politiek talent, maar zouden ook meer aan offboarding moeten doen. Als burger word ik blij als ik zie dat mensen een veelbelovende carrière opgeven voor een tussenstap in de politiek. Als we de democratie gezond willen houden, kunnen we dat alleen maar waarderen. Maar het moet wel gefaciliteerd worden. Als je van tevoren weet dat je na vier of acht jaar niet aan je lot wordt overgelaten, zullen meer mensen die stap willen zetten.”

Als Kamerlid specialiseer je je in een portefeuille, zoals migratie of landbouw. Is dit vaak ook het startpunt voor de volgende stap in je carrière?

“Dat kom ik eigenlijk nauwelijks tegen. Veel mensen die ik spreek zijn nieuwsgierig naar wat er nog meer is. Ja, er zijn politici die hun hart aan het onderwijs of de gezondheidszorg hebben gewijd en daarnaar terugkeren. Maar er zijn ook mensen die iets totaal nieuws willen, buiten de gebaande paden willen denken en zich niet willen concentreren op de beschikbare vacatures. Ook omdat het lastig is om iets te blijven doen in lijn met je vorige portefeuille, zeker voor ministers. Zij moeten zich aan strengere regels houden en mogen de lobby niet direct betreden.”

Maakt dit het bemiddelen als adviseur van ministers lastiger?

“Absoluut, er zijn blokkades. Bepaalde beroepen waarvoor zij hun kennis en ervaring goed zouden kunnen inzetten, zullen voorlopig een no-go area zijn. In Nederland vermoeden we al snel dat er sprake is van belangenverstrengeling. Deze regels zijn opgesteld om dat volledig te elimineren.”

Vindt u deze lobbyregels gerechtvaardigd?

“Ik denk dat ze daar met een reden zijn, er zullen altijd goede mensen onder lijden. Ministers weten ook heel goed waar de grenzen liggen. Ik heb er nooit ruzie over hoeven maken. Ik heb nog nooit gesproken met de weinigen die in het verleden de lobbyregels hebben overtreden.”

Politici ontvangen een ontslagvergoeding tussen hun parlementaire werk en hun nieuwe baan. Hebben ze dat nodig?

“Wachten op loon is absoluut geen roze wolk. Zo’n tussenperiode is echt nodig om een ​​nieuwe baan voor een ambtsdrager te vinden. En dat ligt zeker niet aan luiheid van de politiek. Ze willen vaak heel snel weer aan de slag. Tijd is een heel interessant aspect van het begeleidingsproces. De nieuwe baan komt zo snel mogelijk en zo langzaam als nodig. Dat kan ook een jaar duren.”

Welke loopbaanles had u liever eerder in uw carrière gehad?

“Dat je op elk punt in je carrière, succesvol of niet, moet nadenken over wat er nog meer is. Hoe leuk is het idee dat je aan het einde van je werkzame leven al je talenten de kans hebt gegeven om zich te ontwikkelen? Dat wens ik iedereen.”

Lees ook
Is de PVV economisch links? Dat valt mee, zo blijkt uit het stemgedrag

Lees lijst




E-mail de redacteur