Column | Op een trauma volgt vaak de keuze voor vergelding

Ik was altijd van mening dat het onverstandig was om je uit te spreken over het conflict dat een eeuw geleden plaatsvond in het gebied dat Palestina heette. Het is politieke zelfmoord om Israël te bekritiseren, werd in mijn vriendengroep aangekondigd na de zoveelste bomaanslag op de openluchtgevangenis Gaza. Voor je het weet word je een antisemiet genoemd en staat je carrière op het spel, was de waarschuwing. Het was beter om ‘mijn strijd te kiezen’, om me te concentreren op kwesties dichtbij huis die niet zo controversieel zijn.

Met de recente verrassingsaanval van Hamas in Israël en de daaropvolgende vergeldingsmaatregelen van Israël in Gaza komen verschillende opvattingen en emoties in onze samenleving aan het licht. Er zijn landgenoten die, net als ik, kiezen voor strategische stilte. Anderen kiezen ervoor om een ​​schuldige partij aan te wijzen. Ze hangen Israëlische vlaggen op en maken in hun verklaring een scherp onderscheid tussen daders en slachtoffers. En tenslotte heb je landgenoten die zich verschuilen achter de woorden ‘complexiteit’ en ‘nuance’ zodat ze het zichtbare onrecht niet hoeven te benoemen.

Maar de realiteit is glashelder. We moeten het alleen onder ogen zien. In wezen kunnen we medeleven tonen met het lijden dat de Israëliërs lijden als gevolg van de gruwelijke aanval van Hamas, maar tegelijkertijd erkennen dat de levens van miljoenen Palestijnen hopeloos zijn als gevolg van de Israëlische kolonisatie en onderdrukking.

Nummers lieg er niet over. Door het conflict en de blokkade van Israël is 80 procent van de inwoners van Gaza afhankelijk van humanitaire hulp. 59 procent van de bevolking in Gaza leeft in armoede. 95 procent heeft geen toegang tot schoon drinkwater. 70 procent van de jongeren is werkloos. Om nog maar te zwijgen van de psychologische gevolgen van de eindeloze bombardementen en blokkades. Meer dan 70 procent van de Gazanen heeft depressieve symptomen; twee op de drie adolescenten in Gaza lijden aan een posttraumatische stressstoornis.

“We weten maar al te goed dat onze vrijheid onvolledig is zonder de vrijheid van de Palestijnen”, verklaarde Nelson Mandela in 1997. Met zijn ANC maakte hij er zijn levensmissie van om tegen de apartheid te strijden. Geweld was een noodzakelijk onderdeel van die strijd. Uit de onafhankelijkheidsliteratuur weten we dat je de koloniserende partij niet met alleen woorden in beweging kunt brengen. Zoals de Frans-Martinicaanse denker Frantz Fanon in De ellendige der aarde laat zien: gericht geweld is een noodzakelijk middel om de macht van de kolonisator te bestrijden. Het ANC, dat vroeger werd gezien als een terroristische organisatie, om die reden verklaard De recente aanval van Hamas op Israël is “niet verrassend” vanwege “de brutaliteit van het Israëlische apartheidsregime van de kolonisten.”

Het woord apartheid in de context van Israël doet veel wenkbrauwen fronsen. Toch hebben verschillende mensenrechtenorganisaties en deskundigen aangetoond dat de situatie van de Palestijnen juridisch gezien een apartheidssituatie is. Jeff Handmaker onderstreepte dit deze week in de Nederlands Dagblad. Hij doceert internationaal recht aan de Erasmus Universiteit en beschouwt zichzelf als een ‘blanke Jood’. “Apartheid is nu misschien zelfs een beetje een beperkte term”, zegt Handmaker. “Er zijn momenteel genocidale praktijken aan de gang. 150.000 mensen zijn Gaza ontvlucht, maar waar moeten ze heen? Ze kunnen nergens heen.”

Alleen als we erkennen dat de slachtoffers van vandaag de daders van morgen kunnen worden, kunnen we het conflict met passende woorden aankaarten. Het helpt vooral als we een veilige ruimte creëren voor een oprecht gesprek.

Het is veel krachtiger om harten te genezen dan nog een bom te gooien. Zoals meditatiespecialist Yung Pueblo in zijn boek Aansteker stelt: “Als we in staat zijn de trauma’s en het lijden van mensen te verminderen, zal de vrede op grotere schaal de wereld in stromen.” Degenen die opereren vanuit een trauma hebben vooral ruimte voor vergelding, en niet voor menselijkheid. Maar degenen die hun trauma’s verwerken, en voor de inwoners van Israël en Palestina zijn hun staten op trauma’s gebouwd, zijn in staat om verbinding te maken en aan een gedeelde toekomst te werken.

Kiza Managendane is een politicoloog.