[ad_1]
Terwijl PVV-leider Geert Wilders en zijn drie beoogde coalitiepartners in Den Haag de randen van de rechtsstaat verkennen, wordt in Warschau de rechtsstaat in volle eer en glorie hersteld. Na acht jaar is er in Polen een einde gekomen aan het bewind van de rechts-populistische partij Wet en Rechtvaardigheid (PIS).
Sinds PIS in 2015 aan de macht kwam, zijn Polen en de Europese Unie steeds meer met elkaar in conflict gekomen, omdat Warschau in de ogen van Brussel de rechtsstaat aan zijn laars lapte. Door eigen bazen te benoemen ondermijnde de PIS de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, wat Brussel ertoe aanzette de geldkraan naar Warschau dicht te draaien.
Bij de verkiezingen van oktober behield de PIS haar positie als grootste partij, maar zelfs samen met enkele kleine conservatieve partners slaagden de rechtse populisten er niet in een meerderheid van de 460 parlementszetels te behalen. De oppositie, die voor deze verkiezingen de krachten had gebundeld, slaagde daarin.
Tusk neemt de eed af
De Burgercoalitie van Donald Tusk won 157 zetels, de centristische alliantie van de Derde Weg won 65 zetels en Links won 26 zetels, genoeg voor een parlementaire meerderheid. Kort na de verkiezingen verklaarde Tusk dat hij klaar was om een centrumlinks kabinet te leiden.
President Andrzej Duda, als staatshoofd geen lid maar nog steeds zeer toegewijd aan de idealen van de PIS, maakte daar echter een einde aan. Hij gaf de zittende PIS-premier Mateusz Morawiecki de opdracht een regering te vormen.
Terwijl Tusk en zijn partners het snel eens werden over een regeringsprogramma, slaagde Morawiecki er niet in een meerderheid van het parlement achter zich te krijgen. En dus had Duda uiteindelijk geen andere keuze dan Tusk en zijn team van ministers op 11 december te beëdigen.
Stromannen van PIS
Tusk en zijn regering worden geconfronteerd met een staatsapparaat dat PIS in acht jaar tijd grotendeels onder controle heeft weten te krijgen. De afgelopen jaren hebben rechtse populisten in vrijwel alle geledingen van de samenleving hun handlangers weten te benoemen.
De nieuwe regering heeft beloofd er alles aan te doen om de invloed van PIS in de staat en de samenleving te verminderen, maar zal nog veel werk moeten verzetten om dit te bereiken. In acht jaar tijd is PIS erin geslaagd zijn tentakels tot in de diepste poriën van Polen te verspreiden.
Hoe graag Tusk en zijn regering de wurggreep van de PIS op Polen ook willen verminderen, ze hebben nog steeds te maken met president Duda, die tot 2025 in functie zal blijven. Duda kan elke nieuwe wet torpederen met een veto, en de huidige regeringspartijen niet. hebben de vereiste 60 procent van de parlementszetels om een dergelijk veto ongedaan te maken.
Tusk zal daarom uiterst voorzichtig te werk moeten gaan bij het implementeren van zijn programma van radicale veranderingen.
Brusselse steun
Gehoopt wordt dat zijn kiezers zullen begrijpen dat Polen tijd nodig heeft om zijn koers in de richting van de rechtsstaat en Europa te veranderen.
Tusk kan in ieder geval rekenen op ruime steun vanuit Brussel. Nu de rechtsstaat wordt hersteld, ook al is het een langetermijnkwestie, kunnen Europese miljarden terugvloeien naar Warschau.
Lech Walesa, de eerste democratisch gekozen Poolse president die als vakbondsleider de val van het communisme in zijn land aankondigde, woonde stralend vanaf de publieke tribune de beëdiging van het kabinet-Tusk bij. Hij zong uit volle borst mee met het volkslied, dat na de plechtigheid in de Sejm, het Poolse parlement, weerklonk: ‘Polen is nog niet verloren’.
Roeland Sprey is voormalig redacteur en commentator van de Leeuwarder Courant.
[ad_2]
