Donald Tusk lijkt op weg naar Pools premierschap: ‘In Brussel kan de vlag uit’ | Buitenland

Voor de duidelijkheid: de huidige regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) is – als we uitgaan van de voorlopige uitslag – strikt genomen de winnaar van de Tweede Kamerverkiezingen. Maar met wie zal PiS een regering vormen? “Verschillende partijen, waaronder de extreemrechtse Confederatie, hebben tijdens hun campagne laten weten niet te willen samenwerken met PiS. Confederatie vindt PiS niet radicaal genoeg en heeft ook minder stemmen gekregen dan verwacht. Het lijkt erop dat PiS stemmen heeft getrokken van de Confederatie met de ultranationalistische campagne”, zegt historicus en analist Ivo van den Wijdeven.

Als de huidige machthebbers er niet in slagen een nieuwe coalitie te smeden, zal het de beurt zijn aan het oppositieblok onder leiding van Tusk. Zijn Burgerplatformpartij kan een meerderheid vormen met de centrumrechtse partij Third Way en de linkse Lewica. De leider van Third Way zegt niet te willen samenwerken met PiS. “Mensen die op ons hebben gestemd, willen verandering”, zei partijleider Wladyslaw Kosiniak-Kamysz.

“We zullen zien of deze centrumrechtse partij deze belofte waarmaakt”, zegt Van de Wijdeven. “PiS zal ongetwijfeld proberen de Derde Weg te overtuigen om samen een coalitie te vormen en zal de nodige engagementen aangaan. De vraag is of deze partij stand zal houden en trouw zal blijven aan Tusk.”

Als er geen PiS-regering komt, is de weg vrij voor de terugkeer van Donald Tusk als regeringsleider van het Midden-Europese land. De 66-jarige liberaal was eerder premier tussen 2007 en 2014. ‘Tusk belooft de rechtsstaat en de democratie te herstellen en Polen weer op het Europese pad te zetten. Dat zal tijd vergen, aangezien PiS veel partijloyalisten heeft benoemd tot belangrijke posities – zoals rechters – in de acht jaar dat het aan de macht is geweest. Daar kom je niet zomaar vanaf.”

Op korte termijn zal een regering-Tusk volgens Van de Wijdeven in ieder geval de relatie met Oekraïne herstellen. Die relatie staat de laatste tijd onder druk door ruzies over de massale import van Oekraïens graan. ‘Deze twee landen hebben elkaar hard nodig in de strijd tegen de Russen. Het zou mij niets verbazen als Tusk eerst een graandeal sluit met zijn oosterburen en er dan eentje bedenkt die een nieuwe wapenlevering aan Kiev behelst. hij zal niet alles veranderen. Bedenk dat Tusk en zijn coalitiepartners enkele belangrijke PiS-posities delen. Ze willen ook de strijdkrachten versterken, omdat veiligheid de hoogste prioriteit heeft voor alle Poolse politieke partijen.’

Polen heeft de afgelopen jaren op ramkoers gelegen met de Europese Unie. De regering onder leiding van premier Mateusz Morawiecki heeft de rechterlijke macht gestript, het leven van de vrije media moeilijk gemaakt en met alle macht geprobeerd migranten buiten te houden. Deze autoritaire houding zorgde ervoor dat de EU miljarden aan subsidies voor het land bevroor. Van de Wijdeven: “De vlag in Brussel gaat omhoog als Tusk aan de macht komt. Polen is een groot en belangrijk land voor de EU. Als voormalig voorzitter van de Europese Raad is Tusk erg gefocust op Brussel. Maar nogmaals, het is er nog niet. PiS moet als eerste in actie komen.”

De Polen brachten de zondag door massaal stemmen: Nooit eerder was de opkomst bij verkiezingen in het land zo hoog. Het opkomstpercentage bedroeg 72,9 procent, het vorige record dateert uit 1989, toen 62,7 procent van de bevolking naar de stembus ging.