[ad_1]
Een collectief trauma. Arpe Asaturyan heeft geen andere woorden voor de huidige stemming in haar geboorteland Armenië. Als oprichter en directeur van de maatschappelijke organisatie Frontline Therapists zag ze vorig jaar hoe de Kaukasusrepubliek in een ongekende mentale crisis terechtkwam. Een collectief lijden veroorzaakt door de Azerbeidzjaanse aanval op de etnisch Armeense enclave Nagorno-Karabach, die de daaropvolgende dagen vrijwel leegliep toen de inwoners van de regio vluchtten uit angst voor etnische zuiveringen.
“Veel mensen zijn nog steeds in shock”, zegt Asaturyan. “Ze zijn verlamd omdat ze hun huis en geboorteplaats definitief moesten verlaten.” Vooral dat laatste maakt deze crisis anders dan de situatie in bijvoorbeeld 2020. Toen verlieten ook veel Karabachen hun huizen om het geweld te ontvluchten tijdens een oorlog in en rond de regio die aan beide kanten ruim 6.500 levens eiste.
Archenemy heeft het voor het zeggen
“Maar nadat het geweld in november 2020 was gestopt, kreeg Azerbeidzjan alleen de controle over delen van Nagorno-Karabach. Mensen die in die gebieden woonden, konden misschien niet naar hun huizen terugkeren, maar ze konden wel terugkeren naar hun geboorteland en de regio die zij hun thuis noemen.” Dat is nu niet het geval. Na het militaire bliksemoffensief van 19 september heeft Azerbeidzjan de volledige controle over de regio herwonnen, die ook deel uitmaakt van het internationaal recht. “Van een toekomstige terugkeer is absoluut geen sprake. Niemand wil in een gebied wonen waar de aartsvijand de baas is, dus zijn ze permanent ontheemd.”
Volgens Asaturyan heeft dit geleid tot een collectief gevoel van verlies onder de ruim 100.000 Karabachen die sinds eind september in Armenië zijn aangekomen. “Daarom hebben we de afgelopen weken dag en nacht gewerkt”, verzekert de in de Verenigde Staten opgeleide psychotherapeut. Sinds de oprichting van Frontline Therapists in 2021 verleent de organisatie spoedeisende psychologische zorg aan militairen, hun familieleden en nabestaanden. “Eigenlijk helpen wij iedereen die iets met oorlog te maken heeft gehad. We houden ons bezig met een soort mentale rampenreactie”, legt ze uit.
In de praktijk betekent dit dat de organisatie geestelijke noodhulp verleent, vooral in de regio’s en dorpen langs de frontlijn en grens met Azerbeidzjan. “Zeker in de provincies loopt de geestelijke gezondheidszorg nog steeds lichtjaren achter. In Yerevan is het, net als in Europa, inmiddels ‘trendy’ om met een therapeut te praten, maar in het Armeense achterland is dat absoluut niet het geval. Daarom bieden wij individuele en groepssessies ter plaatse aan.”
Trauma wegduwen
Asaturyan bracht het grootste deel van oktober door in Goris, in het zuiden van Armenië, waar ontheemden uit Nagorno-Karabach met duizenden in Armenië aankwamen. “De verhalen die je daar hoort zijn hartverscheurend. Ik kwam bijvoorbeeld een meisje tegen dat ik daar na de oorlog van 2020 al zag. Ze is nog maar twaalf jaar oud, maar al voor de tweede keer in haar leven vluchteling. Ze vertelde me met een grote glimlach dat alles in orde was, maar dat ze het zo jammer vond dat ze haar sieradendoosjes met kralen en bedels niet had kunnen meenemen.”
Het is een van de vele verhalen die in Asaturyans geheugen zijn gegrift sinds de uittocht uit Nagorno-Karabach. “Er waren ook moeders die mij vroegen hun kinderen te vertellen dat hun vader tijdens het geweld was omgekomen. Dat konden ze zelf niet, omdat alles zo snel gebeurde dat ze het nog niet begrepen. Een moeder vroeg mij om haar kind te vertellen dat haar vader nog steeds vermist was, terwijl hij in werkelijkheid al dagen dood was. Zo proberen mensen hun eigen pijn uit te stellen en op hun kind te projecteren.”
Het wegduwen van nieuw trauma is iets wat Asaturyan veel ziet onder ontheemde Karabachs. “Er was ook een vrouw die net van Karabach naar Armenië was overgestoken en heel terloops vertelde dat ze net haar aardappelen had geoogst en ze niet mee kon nemen. Daar was ze boos over. Ik hoor vaak dit soort relatief onbelangrijke verhalen. Mensen concentreren zich, onbewust of niet, op trivialiteiten om zich geen zorgen te hoeven maken over wat er met hen is gebeurd. Een bliksemafleider voor de eigen psyche.”
Dat is niet verrassend, vervolgt Asaturyan. “Al deze mensen zijn nu bezig met hun basisbehoeften, zoals het vinden van onderdak. Ze hebben nog niet nagedacht over het verlies van familieleden en hun huis. Die klap komt later.” Dat is volgens Asaturyan het moment waarop het werk van Frontline Therapists echt begint. “Als al deze mensen eenmaal een plek hebben gevonden, beseffen ze wat er is gebeurd en komen de woede en het verdriet naar de oppervlakte. Daar zijn wij ons nu op aan het voorbereiden. En dat wordt een enorme klus.”
Lees ook:
Veteraan Samuel uit Armenië: Ik weiger te leven als een bittere, wraakzuchtige man
Veteranen kunnen bij het Armeninan Wounded Heroes Fund terecht voor fysieke en mentale revalidatie. ‘Ik ben het leven meer gaan waarderen. Ik heb een tweede kans gekregen.’
[ad_2]
