Negentig soorten pneumokokken: vrijwel iedereen raakt in z’n leven wel een keer besmet | Gezond

Bijna iedereen raakt ooit in zijn leven besmet met pneumokokken, mede omdat er meer dan negentig soorten zijn. De pneumokokkenbacteriën nestelen zich in de neus- of keelholte. “De meeste mensen die besmet raken, worden niet ziek”, legt Harald Wychgel, woordvoerder van het RIVM, uit. “De bacteriën blijven in de neus of keel zitten. Ze zijn drager, maar kunnen iemand anders besmetten. Het kan hem mogelijk (ernstig) ziek maken.”

Pneumokokken zijn besmettelijk en kunnen worden overgedragen door niezen, hoesten en zoenen, waarschuwt Wychgel: “Bij niezen en hoesten komen er druppeltjes in de lucht die je vervolgens via neus en mond inademt. Via zoenen worden de druppeltjes ook via de tong en mond verspreid.

Als u toch ziek wordt, kunt u in milde gevallen bronchitis, sinusitis of een middenoorontsteking krijgen. Jaarlijks worden ongeveer 2.500 mensen ernstig ziek doordat pneumokokkenbacteriën de organen, het zenuwstelsel of de bloedbaan binnendringen. Dat blijkt uit cijfers van het RIVM.

“Als de bacterie in je longen terechtkomt, krijg je bijvoorbeeld een longontsteking”, zegt Jojanneke Kant. Als huisarts is ze op Instagram bekend onder de alias de vraagdokter. “De bacterie kan ook in de bloedbaan of het zenuwstelsel terechtkomen en zo bloedvergiftiging of meningitis veroorzaken. Iemand wordt dan in korte tijd erg ziek. Vaak is er sprake van koorts (38 graden of hoger) of onderkoeling (35 graden of lager). ).”

De huisarts wijst op specifieke klachten bij baby’s bij besmetting. Kant: “Bij kinderen moet je alert zijn als er sprake is van kreunende ademhaling, tekenen van kortademigheid, minder dan de helft van de flessen drinken, slaperigheid of ontroostbaar huilen.”

Wanneer oorontstekingen en sinusinfecties optreden, verdwijnen deze meestal vanzelf, geeft Kant aan. “De kans dat dit aan een virus ligt en niet aan een pneumokokken is bizar groot. Zonder antibiotica verdwijnen deze klachten dus vanzelf. Je kunt paracetamol en neusspray gebruiken om de pijn te verzachten.”

Een ernstige infectie met pneumokokkenbacteriën wordt behandeld met antibiotica. Patiënten zijn dus na 2 dagen niet meer besmettelijk. “Mensen bij wie de bacterie het lichaam binnendringt, worden vaak heel snel ernstig ziek”, zegt Jojanneke Kant. “Daardoor moeten ze in het ziekenhuis altijd behandeld worden met antibiotica via een infuus en zuurstoftoediening. Een kwart van de volwassenen en een tiende van de kinderen heeft intensieve zorg nodig.

Kant wijst erop dat vooral kinderen onder de twee jaar en zestigplussers een grotere kans hebben om de bacterie op te lopen en ernstig ziek te worden. Ook mensen zonder milt of met een minder goed functionerende milt (bijvoorbeeld mensen met sikkelcelziekte), een gehoorprothese, lekkage van hersenvocht of een minder goed functionerend immuunsysteem lopen een groter risico op het ontwikkelen van pneumokokkenziekte. Deze risicogroepen (of een naaste) moeten dezelfde dag de huisarts bellen als zij klachten hebben die wijzen op pneumokokkenziekte.

De meeste mensen worden beter na een pneumokokkenziekte. In sommige gevallen hebben volwassenen last van hart- en/of longproblemen, geeft de huisarts aan. Bij kinderen kan doofheid, epilepsie of verlamming optreden.

Om te voorkomen dat deze risicogroepen ernstig ziek worden, kunnen zij zich gratis laten vaccineren. De vaccinatie bestaat uit stukjes pneumokokkenbacterie waartegen het lichaam antistoffen aanmaakt en 5 jaar werkt. De medische risicogroep komt al enige tijd in aanmerking voor een pneumokokkeninjectie.

“In het kader van het Rijksvaccinatieprogramma worden baby’s sinds 2006 drie keer vóór hun eerste verjaardag ingeënt”, legt de woordvoerder van het RIVM uit. “Dit vaccin beschermt tegen tien soorten pneumokokkenbacteriën. Hierdoor is het aantal kinderen dat jaarlijks ernstig ziek wordt teruggebracht van tweehonderd naar vijftig per jaar. Vanaf komende zomer krijgen kinderen een vernieuwd vaccin dat ook bescherming biedt tegen andere soorten.”

Sinds 2020 kunnen ook volwassenen van 60 tot en met 79 jaar gratis een shotje krijgen. Dit gebeurt vanwege een beperkt aantal vaccins in fases. Dit vaccin beschermt tegen 23 soorten pneumokokkenbacteriën. Wychgel: “De Gezondheidsraad adviseert mensen van 60, 65, 70 en 75 jaar om zich elke vijf jaar te laten vaccineren. De oudste groepen zijn al aan de beurt geweest. Dit jaar wordt de groep van 63 tot en met 67 jaar gebeld door de huisarts en volgend jaar 60 tot 63 jaar.”

Valt u buiten de risicogroepen, dan kunt u ook op eigen initiatief een pneumokokkenvaccinatie laten halen. Dit wordt dan niet vergoed. Het is echter in beperkte hoeveelheden verkrijgbaar, dus het is niet altijd mogelijk.