Discussie over leefgeld voor Oekraïners : Nederland is niet het gesuggereerde luilekkerland

De reden voor de discussie over de opvang van Oekraïners is tweeledig. Aan de ene kant is de opvang voor Oekraïners bijna vol. In Fryslân bijvoorbeeld bedraagt ​​de bezettingsgraad van de bijna vierduizend plaatsen 99,6 procent. En landelijk is dit niet anders. Het aanmeldcentrum in Utrecht sloot eerder deze week, simpelweg omdat er geen plek meer was.

En waar het in 2022 en 2023 vooral vrouwen en kinderen waren die naar Nederland kwamen, komen nu steeds meer mannen deze kant op.

“We zien dat de bevolking verandert en dat tast het draagvlak aan”, zei Wouter Kolff, voorzitter van de Veiligheidsraad, deze week onder meer in de Volkskrant.

Maar Kolff zei meer. “Alle Oekraïners krijgen niet alleen gratis huisvesting, maar ook zorg- en leefgeld terwijl ze mogen werken. Dat is heel generiek en genereus.”

Suggestie

Met deze verklaring suggereert Kolff dat Oekraïners die werken tegelijkertijd een leefgeld ontvangen. Maar is dat zo? Nee. Op het moment dat een Oekraïner een baan heeft, vervalt de levensonderhoudstoelage. En, afhankelijk van hoeveel er verdiend wordt, ook voor een eventuele partner en kinderen.

Volgens een meerderheid van de Tweede Kamer is dit echter niet te controleren en wordt er misbruik gemaakt van de regeling. In de praktijk is er echter wel sprake van controle. “In een ideale wereld meldt iemand dat hij of zij een baan heeft en vervalt de leefloon”, meldt een woordvoerder van de gemeente Leeuwarden. “En natuurlijk zien we bij de gemeentelijke opvangcentra dat mensen in busjes stappen en naar hun werk gaan. Daarnaast controleert de gemeente Leeuwarden ook zelf.” In Leeuwarden verblijven zo’n 750 mensen in gemeentelijke opvangcentra. Bijna tweehonderd mensen huren een eigen woonruimte of verblijven bij particulieren.

Dorpsgek

Dan de hoogte van de levensonderhoudstoelage. Volgens Geert Wilders komen Oekraïners massaal naar Nederland voor gratis huisvesting, gratis gezondheidszorg en ‘onze banen’ en niet vanwege de oorlog. Nederland is volgens Wilders ‘opnieuw de dorpsgek van Europa’.

In werkelijkheid komen dit jaar wekelijks zo’n tweehonderd Oekraïners naar Nederland; in totaal wonen er nu ongeveer 106 duizend in ons land. Van de 80.000 Oekraïners tussen de 15 en 65 jaar heeft de helft een baan. En in Nederland staan ​​nog 400.000 vacatures open.

De gratis huisvesting beperkt zich tot gemeentelijke opvanghuizen: variërend van slaapzalen in voormalige kantoren, tijdelijke huisvesting tot chalets en alles daartussenin.

Oekraïners zouden voor hun levensonderhoud beter af zijn naar Duitsland. Terwijl een gezin van vier personen met twee minderjarige kinderen 804,16 per maand ontvangt in gemeentelijke opvangcentra voor hun levensonderhoud, is dat bedrag in Duitsland veel hoger. Namelijk 1726 euro per maand. Daarnaast krijgen ze in Duitsland geld voor het huren van woningen, geld voor gas, elektriciteit en water en onderwijs. Net als in Nederland hebben Oekraïners ook in Duitsland gratis toegang tot gezondheidszorg.

In landen als Polen en Tsjechië is de steun aan Oekraïners meer tijdelijk: na een paar maanden moeten de vluchtelingen in hun levensonderhoud voorzien. Ze hebben echter wel vrije toegang tot gezondheidszorg.

Een meerderheid in de Tweede Kamer wil dat het voor gemeenten makkelijker wordt om de leefgelduitkering stop te zetten als mensen eenmaal werk hebben gevonden. En als ze werk hebben, draag dan bij aan de kosten van kinderopvang. Hoe dat er uit gaat zien is nog niet duidelijk. Maar gemeenten maken zich nu al zorgen. Hoe zal de implementatie verlopen?

Gemeenten

“Als gemeente krijgen wij nu de middelen van de overheid om de opvang voor Oekraïense vluchtelingen te organiseren. Of zij daar zelf een bijdrage aan moeten betalen is aan de overheid. Of dit gaat gebeuren en hoe dat zal gaan, weten we nog niet.” Wij zullen het kabinet vragen aandacht te besteden aan de extra uitvoeringslasten die dan op de gemeente kunnen komen te liggen”, aldus burgemeester Sybrand Buma van Leeuwarden.