Lessen seksuele vorming ondanks ophef in de lift: ‘leerlingen giebelden als ze vagina moesten zeggen’ | Binnenland

Lisa Dijkdrent (19) kan zich nog herinneren hoe het voor haar was tijdens de Week van de Lentekoorts jaren geleden op de christelijke basisschool in Katwijk. Ze praatten – letterlijk – over de bloemen en de bijen, over koetjes en kalfjes en later, als jonge tieners, werd het ‘echte’ seksuele voorlichting. “Toen heerste er een giechelige sfeer in de klas. Ik hield toen helemaal niet zo van seks, ik speelde alleen maar met mijn Barbies.”

Ook de tweeling Maaike en Suzanne van Dijk (22) herinneren zich dat grinniken in de klas nog. “Iedereen vond het ongemakkelijk en giechelde, bijvoorbeeld als ze penis of vagina moesten zeggen”, zegt Maaike. Suzanne: “Op de middelbare school hielp het dat je al seksuele voorlichting had gehad. Je was niet verrast, want je wist in ieder geval iets over het onderwerp.”

Wat bijna twintig jaar geleden begon op 25 basisscholen is uitgegroeid tot een jaarlijks terugkerend fenomeen op 3.000 scholen. Leerlingen tussen de 4 en 12 jaar leren deze week over relaties en seksualiteit. Zo praten de jongste klassen over hoe je iemand moet begroeten. “Kan die persoon je een knuffel geven of geef je liever een hand?” vertelt Elsbeth Reitzema, expert relatie- en seksuele voorlichting bij expertisecentrum Rutgers. “In de oudere klassen gaat het bijvoorbeeld om naaktbeelden of porno die ze soms per ongeluk tegenkomen.”

Negentien jaar geleden bedacht Reitzema samen met de GGD de Lentekoortsweek, om het voor basisscholen makkelijker te maken om over het onderwerp les te geven. Ruim 40 procent van de scholen doet mee en geeft er een eigen invulling aan.

Lange tijd ging de week vrijwel geruisloos voorbij, totdat vorig jaar conservatieve clubs als Civitas Christiana en politici van FvD en Denk effectief desinformatie verspreidden – waaronder nepnieuws dat kinderen leren pijpen – wat resulteerde in een golf van haat en bedreigingen. Bij Rutgers heeft dit grote impact gehad: medewerkers zijn inmiddels getraind in het omgaan met haattelefoontjes en in de mentale weerbaarheid om met bedreigende situaties om te gaan. Ook dit jaar wordt het vuur weer aangewakkerd met desinformatie. Belle Barbé, pedagoog gespecialiseerd in seksuele voorlichting, hoort van scholen dat zij ook brieven krijgen van ouders die tegen de Week zijn. “Er zijn scholen die nu een lightversie aanbieden, omdat ze hun vingers niet willen branden.”

Reitzema blijft bij de positieve kant: scholen gaven vorig jaar 20 procent meer lessen over relatie- en seksuele voorlichting dan voorgaande jaren. “Ze lieten zich niet afleiden door de ophef, ze beseften dat het hard nodig is om kinderen weerbaar te maken”, zegt Reitzema strijdlustig. “Niet ieder kind heeft een veilig thuis en niet iedere ouder vindt het prettig om voorlichting te geven.”

Barbé ziet dat sommige mensen bang zijn dat het onderwerp seks op school zo genormaliseerd wordt dat hun kind vatbaarder wordt voor seksueel misbruik. ‘Dat ze het niet meer vreemd vinden als de buurman zijn penis wil laten zien. Maar dat is een fabeltje. Kinderen die opgroeien in een omgeving waar openlijk over seks wordt gesproken, hebben een grotere seksuele autonomie. Het heeft juist een beschermende werking. hun grenzen beter.”

Het is niet zo dat seksualiteit niet bestaat voor kinderen zolang volwassenen er niet over praten, zeggen de experts. “Kinderen raken bijvoorbeeld al vanaf jonge leeftijd hun eigen geslachtsdelen aan omdat dat fijn voelt”, zegt Barbé. ‘Dan kun je ze er beter over leren. Dat het oké is om jezelf dat in je eigen bed aan te doen, maar dat een ander het niet zomaar mag aanraken.”

Uit onderzoek blijkt dat de helft van de jongeren op 18,7-jarige leeftijd voor het eerst geslachtsgemeenschap heeft, vergeleken met 16,9 jaar in 2012. Waarschijnlijk heeft dit meerdere oorzaken, maar goede voorlichting speelt ongetwijfeld een rol. Jongeren die geïnformeerd zijn, kunnen ook beter een bewuste keuze maken of ze seks willen. “Ze hebben ook een positiever zelfbeeld en hebben minder kans op gedwongen seks of tienerzwangerschappen”, zegt Reitzema van Rutgers.

Toch vinden de jongvolwassenen van nu moeilijk te zeggen of de lessen over de lentekoorts van weleer vandaag de dag nog steeds nuttig voor hen zijn. Maar ze vinden het wel belangrijk. “Als je leert dat het normaal is om erover te praten, dat het geen taboe is, dan helpt dat”, zegt de 19-jarige Lisa. “Ik ben zelf heel open.”