Macht van het Vaticaan houdt misbruik in Italië onder de pet | Buitenland

In de onlangs verschenen Italiaanse podcast La Confessione (De bekentenis) wordt het verhaal van Antonio Messina uitgebreid uitgelegd. Messina werd jarenlang misbruikt door priester Giuseppe Rugolo in Enna, een stad in centraal Sicilië. Nadat hij het misbruik tevergeefs had gemeld bij de plaatselijke bisschop en later bij het Vaticaan, deed hij aangifte van het misbruik bij de politie. Dat rapport resulteerde begin deze maand in de veroordeling van Don Rugolo tot vier jaar en zes maanden gevangenisstraf.

Terwijl het ene na het andere misbruikschandaal over de hele wereld aan de kaak wordt gesteld, bijvoorbeeld het schandaal in het bisdom Boston waar een priester jarenlang zijn ding mocht doen met medeweten van zijn baas, aartsbisschop Law, blijft het in Italië ijzig stil. De gevallen die er wel zijn, worden vaak afgedaan als incidenten, terwijl er volgens schattingen in Italië een miljoen slachtoffers van seksueel misbruik zouden moeten zijn. Ook wordt er weinig tot geen aandacht besteed aan de rol van het instituut kerk.

Volgens Stefano Feltri, een van de makers van La Confessione heeft alles te maken met de rol van het Vaticaan in Italië. “Als er in andere landen een misbruikschandaal is, is er geen machtige politieke entiteit die zo dichtbij is”, legt Feltri aan de telefoon uit. “Hoe machtig het bisdom Boston ook is, het heeft te maken met Amerikaanse rechters en media. In Italië heb je te maken met een dubbele laag, enerzijds de Italiaanse bisschoppenconferentie en anderzijds het Vaticaan. Italiaanse rechters en journalisten hebben te maken met het Vaticaan.”

Het Vaticaan is zijn eigen staat met zijn eigen rechtssysteem en zijn eigen rechters. De openbare aanklager van de kerkelijke staat is een voormalige Italiaanse onderzoeksrechter, wat aangeeft hoe verweven de twee landen zijn. Bovendien heeft het Vaticaan ook veel te doen in Italië, zegt de Amerikaanse Vaticaanwatcher Robert Mickens. “Elke Italiaan is op de een of andere manier, direct of indirect, verbonden met de katholieke kerk. Het kan goed zijn dat je in een huis woont dat eigendom is van de kerk of dat het bedrijf waarvoor je werkt aangesloten is bij de katholieke kerk.”

De katholieke kerk is een fundamenteel onderdeel van de Italiaanse samenleving, het instituut biedt hulp aan de armen, biedt onderdak aan migranten en zorgt voor daklozen. Taken die de Italiaanse overheid vaak verwaarloost. Dat is een van de redenen waarom het zwijgen van politici over seksueel misbruik door priesters zo oorverdovend is. “Het is een enorme machtsfactor. Als je een politieke carrière wilt maken in Italië of toegang wilt hebben tot de macht, is de steun van de Kerk onmisbaar.” Ook de grote kranten La Repubblica En Corriere della Seraaan dat machtsspel kan volgens Feltri niet ontkomen. “Ze maken deel uit van het establishment, ze zijn erg gevoelig voor de macht van de Kerk.”

In La Confessione Feltri en zijn collega’s leggen feilloos het mechanisme van stilte, bedekking en bescherming bloot. Nadat slachtoffer Antonio Messina klaagt over de mishandeling, wordt Don Rugolo overgebracht naar Ferrara, zo’n 1.300 kilometer verderop. Ook omkoping wordt niet vermeden. In door het slachtoffer opgenomen gesprekken is te horen hoe Antonio Messina, bisschop Gisana van Piazza Armerina, waar Enna valt, hem en zijn gezin 25.000 euro aanbiedt om te ‘studeren’. “De journalisten van de Boston-bol heeft het systeem op basis van overdrachten blootgelegd”, zegt journalist Feltri. “We hebben opnames van de hoofdrolspelers zelf, we hopen dat dit de zaken in Italië op gang zal brengen.”