Van gevangene tot president: Faye zorgt voor politieke aardverschuiving in Senegal | Buitenland

Het blijft de vraag of de nieuwe president één of twee verkiezingsrondes nodig zal hebben, maar experts spreken nu al van een politieke aardverschuiving. Want met Faye komt een nieuwe generatie aan de macht. Opmerkelijk is dat dit in Senegal – halverwege de lijst van armste landen van Afrika – gebeurt zonder een staatsgreep en machtsvertoon van ontevreden soldaten die vervolgens een televisiestudio bezetten om zenuwachtig te melden dat alles anders gaat.

Dat er in Senegal veel anders gaat gebeuren, staat in de 84 pagina’s tellende verkiezingsbelofte van Bassirou Diomaye Faye. Dit maakte hem tot de held en hoop van de jongste generatie Senegalezen. Volgens de Afrobarometer-index is 30 procent van hen (tussen 18 en 35 jaar) werkloos.

“Faye gaat de verkiezingen sowieso winnen, je voelt de hoge verwachtingen op straat”, zegt Ekaterina Golovko aan de telefoon. De onderzoeker van Instituut Clingendael zit in Senegal en voelt naast optimisme ook scepsis, vooral onder de gevestigde orde en buitenlandse investeerders. Omdat Faye grote woorden heeft gebruikt over het herstel van de nationale soevereiniteit, de introductie van een nieuwe munt en het herzien van de olie- en gascontacten die de vorige president, Macky Sall, had gesloten. Daarnaast is er een oproep om zich te ontdoen van de oude kolonisator, Frankrijk, en de deur open te zetten voor andere buitenlandse invloeden. Russen en Chinezen zouden dan hun kans grijpen, zoals ook in omringende landen gebeurt.

Golovko is ‘enigszins sceptisch’ over Faye’s populistische en nationalistische retoriek. “Senegal is momenteel een democratisch land en daar zijn de Senegalezen terecht heel trots op. Er was een grote opkomst bij de verkiezingen en iedereen voelt zich betrokken bij het democratische proces. Toen de vorige president de verkiezingen nietig verklaarde, was er een sterke publieke reactie, en de Ook de institutionele raad deed zijn werk, heel belangrijk en een voorbeeld voor veel andere landen.” Fay, die profiteerde van een amnestiewet, werd tien dagen voor de verkiezingen vrijgelaten na elf maanden gevangenisstraf wegens ‘subversieve activiteiten’.

Buitenlandse investeerders beschouwen het democratische Senegal nog steeds als een van de veiligste landen in West-Afrika. Volgens gegevens van de VN zijn de buitenlandse investeringen in 2021 gestegen tot 2,4 miljard euro – acht keer meer dan tien jaar geleden. Het Internationale Monetaire Fonds (IMF) heeft Senegal nog eens 1,7 miljard euro geleend voor deze stabiliteit, omdat er de afgelopen jaren omvangrijke olie- en gasvoorraden voor de kust van het land zijn ontdekt. Er hing een luchtje aan de gaswinning toen de zittende president Macky Sall de exploitatierechten verkocht aan een Roemeense zakenman die ze voor miljarden verkocht aan de Britse energiegigant BP. Hoewel Senegal democratie hoog in het vaandel draagt, is de corruptie welig tiert. Ook dit is een misstand die Faye – een voormalig belastinginspecteur – wil aanpakken.

Volgens Golovko zijn de uitdagingen voor de nieuwe president dezelfde als die voor de hele regio: zestig procent van de bevolking is jonger dan 25 jaar. Deze jongeren eisen een toekomst die meer Afrikaans is en minder afhankelijk van Frankrijk. De Senegalezen zelf hebben er vertrouwen in. Aan de andere kant werd destijds ook gekozen voor de inmiddels aangeklaagde Macky Sall met grote straatfeesten en hoge verwachtingen, zegt de Clingendael-onderzoeker. “Het zal duidelijk worden wat hij gaat doen. We moeten Senegal in ieder geval nauwlettend blijven volgen. We zijn het misschien niet eens met het programma van Faye, maar hij zit daar op basis van een legitiem democratisch proces. Ik verwacht dat hij ook enkele concessies doen, omdat het onmogelijk is om al die verkiezingsbeloften waar te maken. De Senegalezen zelf hebben er in ieder geval vertrouwen in.”