LIVE | Netanyahu laakt ‘gestoorde’ eisen Hamas, Britten droppen 10 ton voedsel boven Gaza | Buitenland

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu is opnieuw fel uitgevallen tegen de onderhandelingspositie van de Palestijnse beweging Hamas. Hij stelt dat Hamas gestoorde en onrealistische eisen stelt in de onderhandelingen over een bestand waar ook Egypte, Qatar en de VS bij betrokken zijn.

Hamas dringt aan op een staakt-het-vuren waarbij wordt geregeld dat gijzelaars en gevangenen vrijkomen en waarbij Israël zich verplicht de aanvallen op de Gazastrook te stoppen en de troepen terug te trekken. Netanyahu vindt dat onacceptabel, omdat hij de beweging Hamas wil vernietigen en dat is nog niet gebeurd.

De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties nam maandag een resolutie aan die een onmiddellijk staakt-het-vuren in de Gazastrook verlangt. De VS onthielden zich tot woede van de Israëlische regering van stemming. Daarmee is de resolutie, die eerder in iets andere vorm strandde, aangenomen.

De politieke leider van Hamas, Ismail Haniyeh, brengt een bezoek aan Iran, een belangrijke steunpilaar van de radicale Palestijnse beweging.

De Britse luchtmacht heeft maandag meer dan 10 ton aan voedselvoorraden boven Gaza gedropt. Dat heeft het Britse ministerie van Defensie dinsdag gezegd in een verklaring. Het is de eerste voedseldropping van het Verenigd Koninkrijk voor Gaza. De Britten werkten voor de dropping samen met Jordanië, dat de missie leidde.

Omdat Israël voedselhulp over land grotendeels blokkeert, zien steeds meer landen zich genoodzaakt droppings uit te voeren. Volgens het Britse ministerie bestaat de hulp uit “water, rijst, bakolie, meel, conserven en babyvoeding, die de bevolking van Gaza hard kan gebruiken”, aldus het ministerie. 

De hulpgoederen zijn vanuit een Airbus A400M gedropt langs de kust in het noorden van de Gazastrook. In een verklaring vraagt de Britse defensieminister Grant Shapps Israël om meer hulpgoederen toe te laten tot de Gazastrook.

Jordanië hielp al verschillende landen met droppingen. Begin deze maand voerden de Verenigde Staten de eerste dropping uit, en ook Frankrijk, Egypte en Nederland dropten hulpgoederen. 

Mark Rutte vindt het ‘belangrijk‘ dat de VN-Veiligheidsraad oproept tot een onmiddellijk staakt-het-vuren in de oorlog tussen Israël en Hamas. ,,Wat nu nodig is: direct stoppen van geweld, de vrijlating van alle gegijzelden, onmiddellijk massaal meer humanitaire hulp naar Gaza, en een duurzame oplossing“, schrijft de demissionair premier op X.

Maandag heeft de Veiligheidsraad de conflictpartijen voor het eerst sinds de oorlog in oktober begon opgeroepen om de wapens neer te leggen. In dezelfde resolutie staat dat alle gijzelaars in handen van de Palestijnse organisatie Hamas direct en onvoorwaardelijk moeten worden vrijgelaten.

De vijftienkoppige Veiligheidsraad is het machtigste orgaan van de Verenigde Naties. Tot nu toe lukte het niet om in de raad een resolutie aan te nemen die oproept tot een staakt-het-vuren. Leden met een vetorecht zoals de Verenigde Staten, Rusland en China lagen namelijk dwars. De VS hebben zich onthouden van stemming voor deze laatste resolutie. De andere leden stemden voor.

Demissionair minister Geoffrey van Leeuwen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) noemt de oproep tot een staakt-het-vuren op X ‘een heel goede stap‘.

Israël is woedend over de oproep van de VN-Veiligheidsraad tot een bestand in de Gazastrook en heeft een overleg met Washington op het laatste moment geannuleerd. Het afgeblazen beraad kwam voort uit de Amerikaanse onvrede over een gepland Israëlisch offensief in de stad Rafah in het Palestijns gebied, waar zich honderdduizenden vluchtelingen bevinden.

Israël reageert zich nu af op de Verenigde Staten omdat de Amerikanen geen veto gebruikten om de oproep in de raad tegen te houden. De VS onthielden zich bij de stemming over de resolutie. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu verwijt de regering-Biden terug te krabbelen na eerdere steun. De houding van de VS zou schadelijk zijn voor de strijd van Israël tegen Hamas en de poging gijzelaars vrij te krijgen. Het geeft Hamas de hoop dat door internationale druk een staakt-het-vuren mogelijk is zonder ‘de vrijlating van onze ontvoerden’, aldus Netanyahu.

Washington, dat als de sterkste bondgenoot van Israël geldt, verzette zich driemaal met een veto tegen een resolutie voor een staakt-het-vuren. Het Witte Huis zegt dat de onthouding bij de jongste stemming geen verschuiving van beleid is.

De VN-Veiligheidsraad heeft maandag ingestemd met een resolutie waarin wordt opgeroepen tot een wapenstilstand in Gaza. De Verenigde Staten onthielden zich van stemming, waardoor de resolutie werd goedgekeurd. In de resolutie wordt ook opgeroepen tot de vrijlating van alle gijzelaars en het wegnemen van obstakels voor humanitaire hulpverlening in het kustgebied.

Het is de eerste keer dat zo’n oproep voor een duurzame wapenstilstand wordt goedgekeurd door de Veiligheidsraad sinds het begin van de oorlog in Gaza. Eerdere pogingen mislukten, omdat de VS hun vetorecht gebruikten.

Dat de VS hun veto niet gebruiken, valt slecht in Israël. Premier Benjamin Netanyahu annuleert daarom zijn trip naar de VS. In Washington zou binnenkort worden gesproken over Amerikaanse voorstellen, onder meer over humanitaire hulp voor Gaza. Het Witte Huis is teleurgesteld dat de Israëlische premier niet naar de VS komt. 

Israël vertelde maandag aan vier Europese landen dat de erkenning van een Palestijnse staat een ‘goedkeuring is van terrorisme’. Een oplossing voor het conflict zal op die manier niet dichterbij komen, zei de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken.

Spanje zei vrijdag dat het, in naam van de vrede in het Midden-Oosten, met Ierland, Malta en Slovenië is overeengekomen dat er stappen worden gezet om een Palestijnse staat te erkennen op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook.

,,Erkenning van een Palestijnse staat na het bloedbad van 7 oktober zendt een boodschap uit naar Hamas en de andere Palestijnse terroristische organisaties dat moorddadige terreuraanslagen op Israëliërs zullen worden beantwoord met politieke gebaren naar de Palestijnen”, zei de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Israel Katz op X.

,,Een oplossing van het conflict zal alleen mogelijk zijn via directe onderhandelingen tussen de partijen. Elke betrokkenheid bij de erkenning van een Palestijnse staat leidt alleen tot het uitstellen van het bereiken van een oplossing en vergroot de regionale instabiliteit.” Wat voor soort oplossing hij in gedachten had, maakte hij niet duidelijk.

China steunt het jongste voorstel voor een resolutie van de VN-Veiligheidsraad met de oproep tot een onmiddellijk staakt-het-vuren in de Gazastrook. Eerdere pogingen om een dergelijke oproep aan te nemen in de raad stuitten op Amerikaanse veto’s en afgelopen vrijdag blokkeerden China en Rusland een Amerikaanse resolutie die in hun ogen Israël ontzag.

Er is meteen begonnen met het werken aan een nieuwe versie, waarover aanvankelijk op zaterdag gestemd zou worden. Dit is voor verder diplomatiek overleg uitgesteld naar een stemming op maandag, om 15.00 uur Nederlandse tijd.

De Amerikaanse vicepresident Kamala Harris ‘sluit niets uit’ mocht Israël ondanks grote Amerikaanse bezwaren doorgaan met een grondaanval op Rafah, de grensstad in het zuiden van Gaza waar naar schatting 1,5 miljoen Palestijnen verblijven. Dat zei Harris toen ABC News vroeg of een dergelijke militaire operatie ‘consequenties’ van Amerikaanse zijde zou hebben.

Harris noemde een eventuele Israëlische aanval op Rafah in hetzelfde interview een ‘grote fout’. ,,Ik heb de kaarten bestudeerd”, zei ze. ,,Deze mensen kunnen nergens heen. En we hebben het over ongeveer anderhalf miljoen mensen die in Rafah zijn, omdat hen werd verteld daarheen te gaan.”

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu zei eerder deze maand dat hij een plan had goedgekeurd om Rafah binnen te vallen. President Joe Biden uitte daarop ‘diepe zorgen’ over de veiligheid van de vele burgers die zich in de stad schuilhouden.

Zaterdag ondertekende Biden een wet die de financiering van de Amerikaanse overheid voor de rest van het jaar regelt. Het pakket ter waarde van 1,2 biljoen dollar omvat 3,8 miljard dollar aan jaarlijkse militaire hulp aan Israël. Ook bepaalt de wet dat de Amerikaanse financiering van de VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen UNRWA tot maart 2025 geblokkeerd blijft.

Het Israëlische oorlogskabinet is sterk verdeeld over een wetsvoorstel dat garandeert dat ultraorthodoxe joden vrijgesteld blijven van de militaire dienstplicht. Minister Benny Gantz gaf zondag aan dat hij uit de nationale noodregering stapt als dat orgaan in een voor dinsdag geplande stemming akkoord gaat met het wetsvoorstel.

Gantz noemde het door de regering van premier Benjamin Netanyahu ingediende wetsvoorstel ‘een ernstige morele mislukking die een diepe kloof zal veroorzaken in een tijd waarin we samen tegen onze vijanden moeten vechten’.

De partij van Gantz kan de regering van Netanyahu niet op eigen kracht omverwerpen. Maar minister Yoav Gallant van Defensie heeft zich ook tegen het wetsvoorstel uitgesproken. Dat duidt op oppositie binnen Netanyahu’s eigen Likud-partij.

Het wetsvoorstel is niet openbaar gemaakt, maar volgens delen die naar Israëlische media zijn gelekt, garandeert het de al langer omstreden militaire vrijstellingen voor ultraorthodoxe joden, en kunnen deze zelfs worden uitgebreid. Pas als het oorlogskabinet akkoord is, wordt het wetsvoorstel ter goedkeuring naar het parlement (de Knesset) gestuurd, een proces dat weken of maanden kan duren. Leden van de oppositie in de Knesset noemen de vrijstelling van orthodoxen oneerlijk en zelfs beledigend ten opzichte van andere Israëli’s.

Ultraorthodoxe partijen, die ongeveer 13 procent van de Israëlische bevolking vertegenwoordigen, zijn coalitiepartners geweest in diverse door Netanyahu geleide regeringen. In ruil daarvoor eisten zij dat hun kiezers in seminaries mochten studeren in plaats van in uniform te dienen.

De Franse president Emmanuel Macron heeft Israël zondag gewaarschuwd dat een Israëlische grondaanval op Rafah die tot ‘gedwongen verplaatsing van de bevolking’ leidt een ‘oorlogsmisdaad’ zou zijn. Dat zei Macron tegen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in een telefoongesprek, meldt het Élysée.

In het gesprek herhaalde de Franse leider ook zijn oproep tot ‘een onmiddellijk en duurzaam staakt-het-vuren in Gaza’ en veroordeelde hij met klem de ‘recente Israëlische aankondigingen over kolonisatie’. 

Vrijdag kondigde Israël de inbeslagname aan van 800 hectare land op de bezette Westelijke Jordaanoever, om daar nieuwe nederzettingen te stichten. Een dergelijke stap zou in strijd zijn met het internationaal recht.

Het hoofd van het VN-agentschap voor Palestijnse Vluchtelingen (UNRWA) heeft op zondag gezegd dat Israël de Verenigde Naties heeft laten weten de voedselhulptransporten van UNRWA niet langer toe te laten in het noorden van de Gazastrook.

‘Dit is schandalig, het opzettelijk belemmeren van levensreddende hulp tijdens een door de mens veroorzaakte hongersnood. Deze beperkingen moeten worden opgeheven’, schrijft UNRWA-baas Philippe Lazzarini op X. Veel westerse landen, waaronder Nederland, hebben financiële hulp aan UNRWA opgeschort, omdat leden van het agentschap betrokken zouden zijn geweest bij de Hamas-aanval op Israël.

‘UNRWA is de grootste organisatie met het grootste bereik voor ontheemde gemeenschappen in Gaza’, schrijft Lazzarini ook. ‘Door te voorkomen dat de UNRWA haar mandaat in Gaza vervult, zullen nog veel meer mensen sterven door honger, uitdroging en gebrek aan onderdak.’ En: ‘Dit kan niet gebeuren, het zou alleen maar onze collectieve menselijkheid bezoedelen.’

De Israëlische beslissing betekent dat humanitaire hulp aan het noorden van Gaza alleen nog via de lucht of zee kan worden verstrekt. Daarover zei VN-secretaris-generaal Antonio Guterres eerder zondag tijdens een bezoek aan Egypte: ‘De enige effectieve en efficiënte manier om zware goederen te leveren om aan de humanitaire behoeften van Gaza te voldoen, is over de weg.’

Het Israëlische leger heeft zondag opnieuw twee ziekenhuizen in Khan Younis, in het zuiden van Gaza, omsingeld en onder vuur genomen, meldt de Palestijnse Rode Halve Maan. Een personeelslid van de hulporganisatie zou daarbij om het leven zijn gekomen.

De twee ziekenhuizen, het Al-Amalziekenhuis en Nasserziekenhuis, worden volgens de Rode Halve Maan door tanks bestookt terwijl er nog patiënten en personeel aanwezig zijn. In het Al-Amalziekenhuis zou Israël rookbommen gebruiken om de aanwezigen naar buiten te dwingen. Israël erkent ‘infrastructuur’ onder vuur te nemen in Khan Younis, omdat strijders van Hamas zich er verschansen.

Eerder deze maand viel de Israëlische krijgsmacht (IDF) voor een tweede keer het Al-Shifaziekenhuis in Gaza-Stad binnen, nadat er eind vorig jaar ook al een inval had plaatsgevonden. Volgens IDF-woordvoerder Daniel Hagari keerden Hamasstrijders terug naar dat ziekenhuis. Israël zegt in het Al-Shifaziekenhuis 480 militanten gevangen te hebben genomen. Volgens Hagari werden patiënten en personeel daarbij niet geraakt.

Amerikaanse strijdkrachten hebben zaterdag zes Houthi-drones onderschept boven het zuidelijk deel van de Rode Zee. Dat meldt het Amerikaanse Centrale Commando (CENTCOM). Vijf drones stortten neer in de Rode Zee en één vloog landinwaarts naar door de Houthi’s gecontroleerd gebied in Jemen.

Eerder op de dag lanceerden de door Iran gesteunde Houthi’s vijf anti-scheepsraketten in de Rode Zee in de buurt van het schip Huang Pu, een onder Panamese vlag varende olietanker die in Chinese handen is en door China wordt geëxploiteerd.

Het schip stuurde een noodoproep uit, maar vroeg niet om hulp. De Huang Pu liep volgens CENTCOM minimale schade op. Ook ontstond brand aan boord, die binnen 30 minuten was geblust. Niemand raakte gewond en het schip kon zijn vaart hervatten. Eerder hadden de Houthi’s nog verklaard dat ze geen Chinese schepen zouden aanvallen.

Israël heeft zaterdagnacht luchtaanvallen uitgevoerd op Baalbek, een Hezbollah-bolwerk in het oosten van Libanon. Daarbij vielen minstens drie gewonden, zegt de gouverneur van de regio, Bachir Khodr, op X.

De Israëlische krant The Jerusalem Post meldt dat het doelwit volgens het Israëlische leger een werkplaats was waar Hezbollah wapens zou hebben opgeslagen. Hezbollah is een bondgenoot van Hamas.

Libanese media melden dat het doelwit zich vlak bij het huis van een hooggeplaatst lid van Hezbollah bevond.

Het is de derde keer in de nu ruim vijf maanden durende oorlog tussen Israël en Hamas dat Baalbek wordt aangevallen. 

Zaterdagnacht zouden vijf raketten zijn afgevuurd door het Israëlische leger. De laatste weken zijn de aanvallen op Libanon intensiever, waarbij gevreesd wordt voor een escalatie van het conflict. Eerder zaterdag kondigde Hezbollah aan dat ze meerdere Israëlische militaire posities had aangevallen. 

Kort nadat de aanvallen op Baalbek werden gemeld, gingen er ook raketalarmen af in Israël, schrijft The Jerusalem Post. Het Israëlische leger stelt dat er ongeveer vijftig raketten werden afgevuurd vanuit Libanon. Hezbollah zelf spreekt van zestig raketten. Sommige raketten wist het Israëlische leger volgens eigen zeggen te onderscheppen, de rest zou in open veld terecht zijn gekomen. 

Duizenden mensen hebben zaterdagavond in het Israëlische Tel Aviv gedemonstreerd voor de vrijlating van gijzelaars die worden vastgehouden door Hamas. Ze wilden met de actie ook hun onvrede uiten over de regering van premier Benjamin Netanyahu.

Demonstranten scandeerden onder meer slogans als ‘De tijd tikt, breng hen thuis’, aldus Israëlische media. Er werden verschillende kleine brandjes aangestoken in de straten van het centrum van de stad. Ook werd een belangrijke verkeersader geblokkeerd.

Enkele honderden mensen demonstreerden zaterdagavond ook voor de ambtswoning van Netanyahu in Jeruzalem. Net als bij eerdere zaterdagse protesten, riepen de betogers op tot het ontslag van de regering-Netanyahu en vroegen ze nieuwe verkiezingen.

Een van de Israëlische gijzelaars in de Gazastrook is overleden, meldt Hamas. Volgens die Palestijnse militante beweging is een 34-jarige gevangene omgekomen door een “gebrek aan medicijnen en voedsel”.

Israël gaat ervan uit dat Hamas nog ongeveer 130 mensen vasthoudt in Gaza, van wie waarschijnlijk een deel is overleden. Delegaties van beide partijen onderhandelen al maanden over een staakt-het-vuren waarbij de gijzelaars vrij zouden moeten komen.

Hulporganisaties waarschuwen al sinds het begin van de militaire operatie in de Gazastrook op 7 oktober dat er grote tekorten zijn ontstaan in het gebied. Er zouden onder meer te weinig voedsel, drinken en medicijnen zijn. Israël laat weinig humanitaire hulp toe, uit angst dat Hamas van de leveringen profiteert.

VN-secretaris-generaal António Guterres heeft zaterdag bij de grensovergang Rafah tussen Egypte en Gaza opgeroepen tot een onmiddellijk staakt-het-vuren in de maandenlange oorlog tussen Israël en Hamas. Volgens hem is er internationaal overeenstemming dat een Israëlisch grondoffensief in de Gazaanse stad Rafah zal uitlopen op een humanitaire ramp.

,,Palestijnen in Gaza, kinderen, vrouwen, mannen, blijven vastzitten in een voortdurende nachtmerrie. Gemeenschappen worden weggevaagd, huizen verwoest, hele families en generaties weggevaagd”, zei Guterres bij de enige grensovergang naar de Gazastrook die niet door Israël wordt gecontroleerd.

De VN-baas ontmoette eerder op zaterdag gewonde Palestijnen die worden behandeld in een Egyptisch ziekenhuis. Hij zei ontroerd te zijn door hun ervaringen.

De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Israel Katz schrijft op X in een reactie op het bezoek van Guterres aan de grensovergang dat de VN een ‘antisemitisch en anti-Israëlisch orgaan is geworden dat terreur onderdak biedt.’

Het bezoek van Guterres volgt een dag nadat de VN-Veiligheidsraad er niet in slaagde een resolutie aan te nemen, omdat Rusland, Algerije en China hun veto hadden uitgesproken. De VS, Qatar en Egypte bemiddelen al weken tussen Hamas en Israël om een staakt-het-vuren tot stand te brengen.

Het door Hamas gecontroleerde Palestijnse gezondheidsministerie zegt dat Israëlische troepen opnieuw het vuur hebben geopend op mensen die wachtten op de distributie van humanitaire hulp. Negentien mensen zouden zijn omgekomen en er zouden tientallen gewonden zijn.

Het zou zijn gebeurd bij een rotonde in een buitenwijk van Gaza-Stad, dezelfde plek waar de afgelopen weken meerdere incidenten zijn geweest. Hamas meldde vorige week dat er 21 doden en 150 gewonden waren gevallen door Israëlische troepen. Israël zei dat juist gewapende Palestijnen de burgers onder vuur hadden genomen. Er zijn ook luchtaanvallen geweest op de rotonde, waar regelmatig hulpkonvooien aankomen en dus vaak grote menigtes staan te wachten.

Het Israëlische leger ontkent zaterdag in een reactie dat haar militairen het vuur hebben geopend.

Het ministerie van Gezondheid van Gaza, dat onder leiding van Hamas staat, meldt zaterdag dat het dodental door Israëlische aanvallen is gestegen tot 32.142. Bovendien zijn er 74.412 gewonden geteld. In de laatste 24 uur zijn 72 Palestijnen gedood, 144 raakten er gewond, voegt het ministerie daar aan toe.

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu (74) was nog nooit zo impopulair als nu, zowel in eigen land als bij belangrijke bondgenoten. ‘Koning Bibi’, laat niemand onberoerd. Dat kan ook bijna niet als je premier bent van Israël, een land dat met evenveel passie bewonderd wordt als gehaat.

En al helemaal niet als je al meer dan zestien jaar de Israëlische regering leidt (langer dan wie dan ook), als je voor jongere generaties zo ongeveer de enige premier bent die ze gekend hebben, soms het ene zegt en dan weer het andere, en aan het pluche lijkt vastgelijmd. Lees hier een portret van een man met vele gezichten.