Een belangrijke ontdekking: de triceratops leefden meer dan 67 miljoen jaar geleden in kuddes in plaats van alleen. Waarom dit inderdaad belangrijk is, legt paleontoloog Jimmy de Rooij van natuurhistorisch museum Naturalis uit, die woensdag op dit onderwerp promoveert. “Ze zijn met z’n vijven tegelijk verdronken. We zijn nu aan het juichen over deze ontdekking, maar voor hen was het niet zo leuk.”
Want 67 miljoen jaar geleden moet zich een drama hebben afgespeeld, waar nu het plaatsje Newcastle in de Amerikaanse staat Wyoming ligt. Vijf triceratopsen – de oudste tussen de 25 en 28 jaar oud – die jarenlang samen de wereld rondreisden en tegelijkertijd met z’n vijven verdronken in de modder. Je kunt het je gemakkelijk in een film voorstellen.
Sterker nog, de triceratops is het meest bekend uit de film Jurassic Park Van nature. Ook in die klassieker uit 1993 liepen ze in een kudde voorbij en dan is er dat ontroerende moment dat Sam Neill en Laura Dern zo’n stervend gevaarte vinden en hem zelfs kunnen omhelzen. Ondanks dat vreselijke schild op zijn hoofd en die gigantische hoorns op zijn hoofd en neus.
Steven Spielberg waagde een gokje met de triceratops
Jimmy de Rooij
Wat Steven Spielberg in 1993 al filmde, wordt nu bewezen: het zijn kuddedieren. “Dat was eigenlijk een gok”, zegt Jimmy de Rooij, enthousiast als altijd. “Het is natuurlijk niet verwonderlijk dat er altijd van werd uitgegaan dat zo’n grote grazer in een kudde leefde. Hoewel de triceratops nauwelijks te vergelijken zijn met de huidige grazers, leven grazers over het algemeen nog steeds in kuddes.”
Vreemd genoeg werden de resten van triceratops nooit in groepen gevonden, altijd alleen. Tot 2013, toen Naturalis in de Amerikaanse staat Wyoming op zoek ging naar een eigen tyrannosaurus rex. “Toevallig kwamen we sporen tegen van een triceratops. We hebben het eigenlijk gewoon genegeerd, want we waren op zoek naar een T-Rex en die staat nu ook bij ons in Naturalis”, zegt De Rooij (28), die er nog niet was. Trouwens. Een paar jaar later: “Toen gingen we terug en we zagen meteen dat het een goudmijn was. Vijf triceratopsen bij elkaar.”
Jarenlang onderzoek volgde om aan te tonen dat die ene vondst van vijf dieren samen, vergeleken met alle vondsten van één triceratops, nog steeds bewijst dat de reuzen in kuddes leefden. Of de dieren verwant waren, valt niet te zeggen. “Het DNA-materiaal dat we daarvoor nodig hebben is al lang vergaan”, zegt De Rooij. Maar op basis van biologisch, biochemisch en geologisch onderzoek kon worden vastgesteld dat deze vijf dieren samenleefden. Zo ontdekte De Rooij dat de dieren qua leeftijd bij elkaar passen en dat ze in een rustige omgeving stierven. En dus was het geen toeval dat ze samen op een hoopje aan het einde van een kolkende rivier belandden. Het werd steeds duidelijker: de triceratops was een groepsdier.
De onvermijdelijke vraag blijft: wat heb je hieraan? “Die vraag komt altijd terug en is oprecht”, lacht De Rooij. ‘Ik zie het zo: dinosaurussen hebben 160 miljoen jaar op aarde geleefd, langer dan welke andere soort dan ook. Alleen al daarom valt er veel te leren over evolutie en wil je ook al zijn facetten in kaart hebben gebracht, inclusief het gedrag. Bovendien is het zo’n gekke en absurde levensvorm geweest dat het eindeloos tot de verbeelding van zowel kinderen als volwassenen spreekt.”
