[ad_1]
Al snel ontstaat er een tendens, zelfs binnen de kerk, om te zeggen wat Israël wel of niet moet doen. Maar laten we eerst zwijgen, meeleven en bidden. Daarna is het gesprek mogelijk, vooral omdat de Schriften voldoende informatie geven over hoe je een strijd moet voeren.
De aanval en het gruwelijke bloedbad van Hamas in Israël hebben wijdverbreide reacties uitgelokt. Aanvankelijk was de Nederlandse politiek uitzonderlijk unaniem in het veroordelen van dit geweld en het steunen van Israël. Maar zodra Israël een militaire reactie begon, werden de bekende, meer kritische stemmen weer gehoord. Het is te voorzien dat deze kritiek zal toenemen naarmate de gevechten in de Gazastrook voortduren en het aantal slachtoffers toeneemt.
Opvallend is dat allerlei landen, politieke partijen en andere groeperingen direct voorschrijven wat Israël wel en niet moet doen. Oproepen aan andere partijen in dit conflict blijven onopgemerkt of krijgen weinig aandacht – Hamas zou gijzelaars kunnen vrijlaten of de eigen bevolking kunnen helpen. Egypte of Saoedi-Arabië, die relaties onderhouden met beide partijen, zouden hun invloed kunnen gebruiken. Iedereen heeft een mening over Israël en die mening is vaak uitgesproken en standvastig. Daar zijn allerlei redenen voor: de interne politieke situatie in Israël, de militaire verhoudingen, geopolitieke belangen en niet in de laatste plaats de religieuze positie van Israël. Ondertussen is Israël, ondanks alle retoriek, de meest bedreigde partij in het Midden-Oosten als geheel; en wereldwijd hebben nu geen moskeeën maar synagogen bescherming nodig.
Je eigen stem
Wat is de eigen stem van de kerk in deze situatie? De paus heeft opgeroepen tot een einde aan het geweld. Het uitvoerend comité van de PKN (moderamen) heeft een verklaring uitgegeven waarin melding wordt gemaakt van ‘de pijn van joden, Palestijnse christenen, moslims en andere inwoners van het land’. Pas later kwam er een boodschap van medeleven naar de Joodse gemeenschap. Van verschillende kanten is kritiek geuit dat de ‘onopgeefbare band’ van de kerk met Israël in de eerste stelling ontbrak en dat juist in deze situatie een vorm van politiek correct evenwicht schadelijk is. Gescheiden kerken kennen geen traditie van open uitspraken of politieke uitspraken, en spraken daarom niet als kerkgenootschap.
Moeten kerken zich uitspreken over wereldgebeurtenissen? Als dat ergens passend is, dan is het wel als het om Israël gaat. De kerk is hier immers onlosmakelijk mee verbonden, zo niet volgens de eigen kerkorde, dan wel volgens de apostel Paulus, die Israël de wortel van de christenen uit de natiën noemt. Kerk en theologie ontdekten, helaas voor een groot deel pas na de Sjoa, de unieke positie van Israël in Gods heilsplan, Gods blijvende en onverklaarbare liefde voor dit volk. Dat heeft de houding tegenover Israël veranderd. ‘Luister, dien en wees getuige’ is de formulering van het Centrum voor Israëlstudies.
Het belang van eerst luisteren kwam ook naar voren tijdens de conferentie over Israël van onze onderzoeksgroep in 2018. Dit pleit er ook voor om nog even te wachten met spreken over het huidige lijden en de reactie daarop. Laat de publieke verklaring van de kerk zijn dat zij zwijgt, sympathiseert en bidt. De kerken in Israël en de Palestijnse gebieden hebben opgeroepen tot gebed en zij zijn de eersten die dit doen. Laten we vanaf nu in ieder geval wachten tot de plaatselijke kerk heeft gesproken.
Bijbelse oorlogsregels
Dan valt er zeker een gesprek te voeren over de reactie op geweld, vanuit de Schriften van Israël. Deuteronomium 20 bevat oorlogsregels. Deze zijn gericht op het welzijn van alle partijen. Krijgers die pasgetrouwd zijn of bang zijn, hoeven niet mee te doen aan de strijd. Een vijandige stad krijgt altijd eerst vrede aangeboden door middel van onderwerping. Het eindigt met oog voor creatie: fruitbomen moeten gespaard worden. Zo is er voedsel beschikbaar en wordt er rekening gehouden met de toekomst. Zelfs het oorlogsrecht is gericht op vrede. Wijzelf moeten nog lang naar die boodschap luisteren.
Arie Versluis is universitair hoofddocent Oude Testament aan de Theologische Universiteit Apeldoorn. Hij schrijft deze blog als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Bijbelexegese en Systematische Theologie) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Utrecht.
[ad_2]
