[ad_1]
Als het gaat om het verduurzamen van de landbouw, doet de biodiversiteit het nog steeds slecht. Hoe wordt het rendabel om in bomen of grutto’s te investeren?
Het is een frustratie van veel melkveehouders. Het produceren van natuur en biodiversiteit loont in financiële zin niet altijd en staat soms zelfs op gespannen voet met de duurzaamheidsscore van het bedrijf. Dit werd onlangs verbeeld in de documentaire ‘Je kunt geen vogels melken’ over Bote de Boer uit Tjerkwerd.
Boeren die leveren aan een grote zuivelverwerker als FrieslandCampina krijgen een bonus van zo’n 15.000 euro per miljoen liter melk als ze een lage CO2-score hebben. Dat is vijftien keer zoveel als een weidevogelboer als De Boer, voor het vergroten van de biodiversiteit in de vorm van bijvoorbeeld meer grutto’s, bomen of bodemleven.
Waar komt deze onderwaardering van de biodiversiteit ten opzichte van de klimaatdoelstellingen vandaan? Een groep wetenschappers en zuivelverwerkers heeft zich onlangs over deze vraag gebogen in de context van het Suvel 2050-project.
Extra aandacht voor weidevogels
Dit is een initiatief van onder meer kaasmaker De Fryske uit Lemmer en zuivelcoöperatie Noorderlandmelk, bekend van het merk Noordertrots dat wordt geproduceerd door Den Eelder en bij Poiesz in de schappen ligt. Beide partijen besteden aandacht aan weidevogels en in de prijs voor hun producten zit een bedrag waarmee boeren meer kunnen begrazen en delen van hun land weidevogelvriendelijk kunnen maken.
Vanaf Suvel 2050 onderzoeken de kaasmaker en de coöperatie hoe de zuivelsector in balans met de natuur het beste kan verduurzamen, met behulp van een subsidie voor plattelandsontwikkeling (POP3) van Maatschap Noord-Nederland (SNN).
Intensivering
Bij grote partijen ligt de nadruk op duurzaamheid vaak op het terugdringen van stikstof en broeikasgassen, wat op gespannen voet kan staan met de biodiversiteit, aldus Adrian Langereis van Noorderlandmelk. “De klimaatuitdaging brengt kosten met zich mee en extra kosten betekenen al snel intensivering om de kosten terug te verdienen, wat ten koste kan gaan van de biodiversiteit.”
Meer melk per koe
Op het eerste gezicht lijkt intensivering helemaal niet zo slecht als het gaat om het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen. In de zuivel gaat het naast CO2 uit landbouwmachines en veeweiden en lachgas vooral om methaan uit koeienmest.
Dit veroorzaakt een snelle opwarming van de aarde, maar wordt na verloop van tijd afgebroken, terwijl CO2 in de atmosfeer veel langzamer verdwijnt. Dit betekent niet dat de langetermijneffecten van methaan kleiner zijn omdat deze stof de vorming van ozon vergroot, wat weer schadelijk is voor het groeivermogen van gewassen.
Efficiënte koeien
Meer melk per koe betekent in eerste instantie minder broeikasgassen per liter melk, maar dat is niet het hele verhaal, zegt veehouderij- en milieuonderzoeker Theun Vellinga van Wageningen Universiteit. “Efficiënte koeien kunnen veel produceren omdat ze veel voer kunnen verteren. Het voer moet dan goed verteerbaar zijn.”
Er kunnen echter momenten zijn in de voerstroom dat er meer broeikasgassen worden uitgestoten, bijvoorbeeld bij de productie van mengvoer. De verteerbaarheid van het gras en de kruiden uit ruigere weilanden zoals ‘fûgeltsjelân’ is over het algemeen wat lager. “Als je je richt op een hoge productie, kun je er niet veel mee.”
Op weg naar planeet-proof
Hier wordt de spanning zichtbaar die ook een rol speelt bij het zuivelkeurmerk Op weg naar planetproof, dat is gebaseerd op de Kringloopwijzer. Boeren die deze melkstroom van FrieslandCampina leveren krijgen 5 cent meer per liter, maar weidevogelboeren komen hiervoor niet in aanmerking.
Hun koeien moeten meer herkauwen op het gras van de weilanden, waardoor ze iets meer methaan uitstoten. Daarnaast moeten boeren soms wat extra krachtvoer bijvoeren. Initiatiefnemer van het Grutto Aanvalsplan en oud-minister Pieter Winsemius stapte daarom naar de Reclame Code Commissie, die in november oordeelde dat het keurmerk ten onrechte claimt de natuur te verbeteren.
Het produceren van biodiversiteit
Volgens Klaas Jan van Calkar van Unilever, betrokken bij het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen bij ijsmerk Ben & Jerry’s, moet bij het beoordelen van de uitstoot van broeikasgassen in de zuivel ook rekening worden gehouden met de natuur die weidevogelboeren produceren. . “De methaanuitstoot is hoger, maar dat moet deels worden toegeschreven aan de productie van natuur en biodiversiteit. De boer wordt daar nu op aangesproken en daar moet een discussie over komen.”
Catharinus Wierda van De Fryske vindt dit een goed idee, maar het is wat hem betreft nog niet genoeg. “Ik pleit ervoor dat bij elke duurzame melkstroom een minimaal percentage natuur in de bedrijfsvoering wordt geïntegreerd. Voor ons is dat 20 procent van het land. Daarnaast creëren we veel biodiversiteit omdat onze boeren alleen maar grasland hebben dat niet meer wordt geploegd.”
Suvel 2050 loopt door tot eind dit jaar, waarbij een aantal bijeenkomsten plaatsvinden over het verduurzamen van zuivel.
[ad_2]
