Palestijnse jongeren hebben de hoop verloren dat hun leiders iets voor ze kunnen doen

Protest kent twee vormen, zegt Rita Abu Ghulmeh (21). Er is het protest van de hoop, waar het trilt van energie, en jonge mensen weten dat ze de wereld kunnen veranderen. En je hebt het protest van wanhoop. Je gaat de straat op, schreeuwt je frustratie uit en weet: het dient geen enkel doel.

Het protest van Abu Ghulmeh behoort tot deze laatste groep. “Ik sleep mezelf naar buiten en dan ga ik”, zegt ze. Ze is er elke keer weer, samen met de steeds groter wordende groep Palestijnen die de straat op gaat in Ramallah, op de bezette Westelijke Jordaanoever. De afgelopen dagen hebben ze niet alleen gedemonstreerd tegen Israël, dat momenteel Gaza aanvalt met luchtaanvallen. Ook worden er slogans gezongen tegen hun eigen gezag in: de Palestijnse president Mahmoud Abbas, die in Ramallah verblijft. “Het volk wil de val van de president”, zingen de demonstranten, veelal jong, op het centrale Manara-plein, totdat de politie van Abbas de demonstranten met traangas uiteendrijft.

“Als Palestijn moet je jezelf altijd de vraag stellen: wie staat aan mijn kant? En als je daar het antwoord op weet, wordt het eenzaam”, zegt de 21-jarige studente Rita Abu Ghulmeh.

Abu Ghulmeh heeft rode lokken in zijn haar, draagt ​​een neus- en wenkbrauwpiercing en een gescheurde spijkerbroek. Ze studeert Engels aan de Bir Zeit Universiteit. Haar medestudenten, zegt ze, zijn somber en depressief. “Ze voelen zich in de steek gelaten door hun eigen leiders. Als Palestijn moet je jezelf altijd afvragen: wie staat aan mijn kant? En als je daar het antwoord op weet, wordt het eenzaam: er staat helemaal niemand aan mijn kant. Israël bezet mijn land. Het Palestijnse leiderschap buigt zich hier voor Israël, is oud en corrupt.” Het geschreeuw dat de straten van Ramallah vult, is een uiting van die wanhoop, zegt ze.

De positie van Abbas is wankel

Hoe langer de oorlog tussen Israël en Gaza duurt, hoe ernstiger de gevolgen voor de Westelijke Jordaanoever worden. Minstens tientallen Palestijnen zijn hier gedood door aanvallen van het Israëlische leger en Joodse kolonisten.

De positie van de 87-jarige Mahmoud Abbas als president van de Palestijnse Autoriteit was al wankel, maar komt door de oorlog verder onder druk te staan. In verschillende steden zijn demonstraties tegen Abbas georganiseerd – een zeldzaamheid in de Palestijnse Gebieden. Niet dat al die demonstranten voor Hamas zijn, zegt Abu Ghulmeh. “Maar we hebben de hoop verloren dat onze eigen leiders alles voor ons kunnen doen.”

Lees ook
In het angstige Ramallah hoor je geen kritiek op Hamas

Op papier heeft Abbas de leiding in Ramallah. Maar iedereen die de stad, net ten noorden van Jeruzalem, probeert binnen te komen, begrijpt onmiddellijk dat dit een papieren realiteit is. Op één na zijn alle toegangswegen door het Israëlische leger afgesloten sinds de situatie in Gaza escaleerde. De enige weg die nog open is, wordt bewaakt door Israëlische soldaten. Er staat een lange file om de stad uit te komen, en de sfeer is voortdurend nerveus. Eén soldaat ziet iets verdachts, hurkt midden op de weg neer en richt zijn pistool op een auto. De sfeer wordt meteen grimmig en gespannen. Pas na een paar minuten ontspant de soldaat en mag het verkeer weer verder.

De Palestijnse Autoriteit (PA) werd begin jaren negentig opgevat als de legitieme vertegenwoordiger van de Palestijnen, een kunstmatige regeringslaag tussen de bevolking en de rest van de wereld. Israël en de PLO (de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie) van Yasser Arafat kwamen na internationale bemiddeling overeen dat Palestijns zelfbestuur zou worden gevestigd in delen van de Palestijnse gebieden die Israël sinds 1967 bezet heeft. In ruil daarvoor erkent de PLO het bestaan ​​van de staat Israël. De Palestijnse gebieden zijn verdeeld in een lappendeken: Gebied A, vooral de stedelijke gebieden zoals Ramallah, zou volledig worden bestuurd door een Palestijnse Autoriteit. De overige gebieden bleven (soms gedeeltelijk) bezet.

De Palestijnse Autoriteit (PA) werd begin jaren negentig opgericht als de legitieme vertegenwoordiger van de Palestijnen

Dromen van vrede in Gaza

De Palestijnen durfden toen te dromen van een eigen staat, een eigen president. De ouders van Fathi al-Ghoul (34), directeur van een reclamebureau in Ramallah, waren zulke dromers. Hij vertelt erover in een koffietentje in Ramallah, vlak bij zijn kantoor. “Ze keerden terug uit Syrië, waar ze als vluchtelingen leefden, en gingen in Gaza wonen. Mijn vader werd een belangrijke adviseur van de premier. Het waren fantastische jaren in Gaza.”

Maar de droom vervaagde toen de onderhandelingen over een Palestijnse staat op niets uitliepen, het aantal Joodse nederzettingen op Palestijns grondgebied bleef groeien en de dominante partij Fatah (de seculiere partij van Arafat en Abbas) concurrentie kreeg van het fundamentalistische islamitische Hamas. De laatste partij greep in 2007 de macht in Gaza, waarna de familie moest vluchten naar Ramallah. Het toekomstige Palestina viel in tweeën.

Fathi Al Ghoul, directeur van een reclamebureau, blijft PA-leider Abbas steunen. “We mogen ons nu niet laten scheiden. Abbas zal resultaten krijgen, wacht maar.

De grootvader van Al-Ghoul bleef achter in Gaza. Hij is nu 95. Al-Ghoul laat een video zien van zijn grootvader, een oude maar strijdlustige man met een keffiyeh. ‘Hij zou nu moeten vluchten, naar het zuiden, maar hij kan nergens heen. Hij blijft thuis. Ik heb 21 familieleden verloren, ver weg en dichtbij. In het begin belde of sms’te ik familie in Gaza, maar ik weet niet meer welke woorden ik moet gebruiken om hen te troosten.” Al-Ghoul heeft één regel voor zichzelf opgesteld. Als er snel achter elkaar meer dan drie berichten in de familieappgroep verschijnen, leest hij deze alleen als hij thuis is. Meestal betekent dat slecht nieuws uit Gaza.

Al-Ghoul begrijpt dat de Palestijnen in Ramallah boos en gefrustreerd zijn, ook op de Palestijnse Autoriteit. Maar hij is loyaal aan Abbas. “Abu Mazen (zoals de Palestijnen hem noemen) gelooft in diplomatie en de vreedzame oplossing van het conflict. Hij is in overleg met de internationale gemeenschap en komt op voor Gaza. We mogen ons nu niet laten scheiden. Abbas zal resultaten boeken, wacht maar.”

Fatah controleert de Westelijke Jordaanoever

Hoewel de Palestijnse Autoriteit ooit is ontworpen als een tijdelijke oplossing, is de situatie op de Westelijke Jordaanoever al jaren bevroren. Abbas heeft zijn eigen ministeries en ambtenaren, en zijn lichtbewapende politie- en veiligheidstroepen (ze kunnen geen leger genoemd worden) zijn tegenwoordig vaak op straat te zien. De laatste eerlijke verkiezingen vonden plaats in 2006. Ze werden gewonnen door Hamas. Sinds de breuk met Gaza is oppositie op de Westelijke Jordaanoever niet meer toegestaan. Eén partij is dominant: Fatah, met overal gele vlaggen. Ramallah is sindsdien een relatief welvarende stad geworden, met glimmende warenhuizen en hippe cafés, dankzij geld van de internationale gemeenschap en talloze NGO’s.

Net zoals Fathi al-Ghouls visie op de PA gekleurd wordt door zijn vader, is dat ook het geval met student Rita Abu Ghulmeh. Haar vader, Ahed, zit in de streng beveiligde Ofer-gevangenis in Israël, hemelsbreed ongeveer tien kilometer verderop. Ahed Abu Ghulmeh was nauw betrokken bij de moord op de Israëlische minister van Toerisme Rehavam Ze’evi in ​​oktober 2001. Hij werd gearresteerd en door PA-troepen aan Israël uitgeleverd.

Rita’s moeder was zwanger van haar toen het gebeurde. “Ik heb mijn vader maar één keer geknuffeld, toen ik vijf jaar oud was. Ik spreek hem één keer per maand, met een glas tussen ons in. Wat mijn vader ook heeft gedaan, ik kan hem niet vasthouden vanwege de samenwerking van de PA met Israël.”

Mahmoud Abbas danst op een steeds dunner koord, zegt de Palestijnse politiek analist Jehad Harb somber. “Israël verzwakt de positie van Abbas door voortdurend nieuwe nederzettingen binnen te vallen en te bouwen. Dat maakt Hamas populairder onder de Palestijnen, omdat zij zich tenminste verzetten. Veel Hamas-strijders hebben een verleden met Fatah.”

Bovendien, zegt hij, hebben de Palestijnen geleerd dat verandering alleen plaatsvindt als Israël zich gedwongen voelt. “De terugtrekking uit Gaza (in 2005) en Libanon (in 2000) was gedwongen, en geen vrijwillige keuze. Dat is het bittere aan de hele situatie: de reden dat er aandacht is voor Palestina, dat we er nu ook over praten, is vanwege het geweld van Hamas.”

Abbas blijft de gesprekspartner voor het Westen en Israël, en probeert zijn eigen gezag te behouden door zich solidair te verklaren met Gaza. Maar internationaal krijgt hij weinig gedaan, en voor een groot deel van zijn bevolking is de steun voor Gaza niet luid genoeg, te voorzichtig. Abbas zei dit weekend echter krachtig op een top in Caïro over de oproep van Israël aan de bevolking van Gaza om het noorden van het dichtbevolkte gebied te verlaten: “We gaan niet weg, we blijven op ons land.”

Het Israëlische leger staat op het punt een grondoorlog in Gaza te beginnen. Eén scenario zou kunnen zijn dat Hamas wordt afgezet en dat een andere Palestijnse regering het vacuüm moet opvullen. De voormalige Israëlische premier Yair Lapid, nu oppositieleider, vertelde de internationale pers dat hij liever zou zien dat de PA die rol vóór 2007 overneemt en de situatie herstelt. De gevolgen voor de wankele Palestijnse Autoriteit zouden desastreus zijn, zegt Jehad Harb. “Stel je voor dat ze naar Gaza-stad worden gereden op het dak van een Israëlische tank.” Hij schudt zijn hoofd. “Het zou het laatste restje geloofwaardigheid van Abbas en zijn Fatah wegnemen. Dat kan niet, dat kan niet.”