[ad_1]
De sfeer in de werkkamer van Marjan Olyslager, vertrouwenspersoon bij de Atletiekunie, is kil en gespannen. Het is 26 september 2023. Na de WK in Boedapest en een vakantie is het nieuwe atletiekseizoen voor de profs net begonnen. Naast Olyslager zit een vrouwelijke atleet aan tafel op topsportcentrum Papendal. Tegenover hen schuift een mannelijke atleet aan. Ze zijn hier voor een vertrouwelijk gesprek.
De vrouwelijke atleet wil het gesprek vastleggen, wat ze ondertussen al doet. Deze opname is later gedeeld met Trouw. “Omdat datgene waar we het over gaan hebben belangrijk is om op te nemen, voor mij in ieder geval”, zegt ze. De vertrouwenspersoon, zelf een oud-atlete, vindt het gespreksthema ‘belangrijk genoeg om het op te nemen’.
“Ik vind het prima”, zegt de mannelijke atleet enigszins weifelend.
“Als je onderweg denkt: ‘ik wil het toch niet’, moet je een seintje geven”, attendeert Olyslager.
“Tuurlijk”, reageert hij. “Al had ik het wel prettig gevonden als ik hier naartoe was gekomen en ik wist dat dit zou gebeuren.”
“Ik denk niet dat jij in de positie zit om dat te zeggen”, kapt de vrouwelijke atleet hem af.
Maar de mannelijke atleet zegt niet te weten waarom hij langs moet komen. Dus begint Olyslager te vertellen.
Ze heeft eerder die dag de vrouwelijke atleet al gesproken om ‘haar te waarschuwen’ voor wat er rond gaat. Olyslager heeft gehoord dat er ‘seksueel getinte filmpjes’ van haar gedeeld worden met andere atleten op Papendal. Daarop is zij te zien met de mannelijke atleet, die de vrijpartij zonder haar medeweten met zijn telefoon heeft gefilmd.
“Gedeeld?”, zegt hij verbaasd.
Dat hij het seksfilmpje verspreid heeft, wat strafbaar is, ontkent de mannelijke atleet met klem. Ook dat hij andere atleten verteld heeft over het bestaan van de beelden.
“Maar je hebt het dus wel gefilmd?”, vraagt de vrouwelijke atleet.
“Ja.”
“Hoezo is het gefilmd zonder mijn toestemming?”
“Weet ik niet”, reageert hij op ongeïnteresseerde toon. “Dat is inderdaad mijn fout. Dat had nooit mogen gebeuren.”
Ze dringt aan op een gedetailleerde beschrijving van de beelden. “Omdat ik ze niet heb gezien en ik wil weten hoe ik op een video sta.”
De mannelijke atleet bezweert dat hij de video allang heeft verwijderd. Zij betwijfelt dat. “Ik denk dat je dat alleen zegt omdat wij hier nu met z’n drieën zitten.”
De timing van het gesprek is belangrijk. Het net begonnen seizoen staat volledig in het teken van de Olympische Spelen van Parijs, die in augustus 2024 plaatsvinden. Daar is jarenlang naartoe gewerkt op het bewierookte sportcentrum Papendal. De atletiekploeg is een belangrijke medaillemotor van Nederland, de selectie bestaat uit ongeveer zeventig sporters. Een maand voor dit gesprek wint de ploeg nog vijf plakken op de WK in Boedapest. En nu zitten twee atleten hier, aan tafel bij de vertrouwenspersoon.
“Ik heb nog wel een vraag”, zegt Olyslager dan. “Wat maakt nou dat jij denkt: dit ga ik filmen?”
“Ik weet niet, het moment van toen”, antwoordt hij.
“Is dat een gedachte die je vaker hebt? Of een voornemen?”, vraagt Olyslager.
“Nee, niet per se een voornemen.”
Het heimelijk filmen door hem is het begin van een lange periode van onrust in de nationale atletiektop. Hoewel er nooit bewijs naar boven is gekomen van verspreiding duurt de onrust tot op de dag van vandaag voort. Dat blijkt uit een reconstructie van Trouw.
Belangrijkste punten uit de reconstructie
• In de atletenploeg is een half jaar geleden onrust ontstaan nadat bekend werd dat een atleet heimelijk zijn vrijpartij met een andere atleet had gefilmd, dus zonder medeweten en toestemming van die ander.
• Er gingen geruchten over verspreiding van het filmpje maar dat is na intern onderzoek van de Atletiekunie en later van Trouw niet aangetoond.
• Er loopt wel een onderzoek na een melding bij de tuchtinstantie Instituut Sportrechtspraak.
• De Atletiekunie vindt de zaak een ‘privéaangelegenheid’ maar een deel van de atleten is het daar niet mee eens.
• Volgens onafhankelijk regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag Mariëtte Hamer kan dit niet worden opgevat als privékwestie. Haar reactie en die van hoogleraar Marjan Olfers en de Atletiekunie staan onderaan dit artikel.
Privékwestie of niet?
Dit is een verhaal over hoe een grote sportbond in Nederland een affaire rond seksueel grensoverschrijdend gedrag afhandelt. Ondanks de richtlijnen en protocollen die er inmiddels zijn, zorgt de gekozen aanpak bij een deel van de selectie voor een onveilig gevoel.
Centraal staat de vraag: is het een privékwestie, als de ene topsporter de andere stiekem filmt terwijl ze seks hebben? Beide atleten trainen op dat moment fulltime bij de Papendal-selectie. In januari krijgt Trouw de eerste signalen van onrust over de kwestie. Uit gesprekken die Trouw in de maanden daarna voert met betrokkenen, blijkt dat de Atletiekunie de zaak intern houdt en afdoet als privézaak.
Uit de definities die het Instituut Sportrechtspraak (ISR) hanteert, de eigen tuchtinstantie waarbij de Atletiekunie ook is aangesloten, wordt het volgende duidelijk. Seksuele intimidatie is ‘een verboden gedraging’, ongeacht of er sprake is van een onderlinge hiërarchische verhouding. Daaronder valt ook ongewenst gedrag dat als gevolg heeft dat iemand in z’n waardigheid wordt aangetast, in het bijzonder wanneer ‘een vernederende of kwetsende situatie wordt gecreëerd’. Tevens stelt het ISR dat de regels ook gelden voor gebeurtenissen die plaatsvinden ‘buiten een sportaccommodatie’, mits het personen betreft die ‘binnen de sport in een (machts)relatie verkeren’.
Een deel van de atleten is het er niet mee eens dat de Atletiekunie het een privézaak vindt. Dat sommige vrouwelijke collega’s van de mannelijke en de vrouwelijke atleet zich onveilig zijn gaan voelen, heeft alles te maken met een – naar hun mening – gebrek aan daadkracht dan wel ethische verantwoordelijkheid bij de technische leiding. Ze hebben het idee dat er meer oog is voor sportieve kansen van de mannelijke atleet dan voor het welzijn van de vrouwelijke atleet.
Zoals een van hen het verwoordt: “Als vrouwelijke topsporter moet je het gevoel hebben dat als jou iets overkomt, de bond vierkant achter jou gaat staan. Dat mist hierdoor heel erg. Als de ‘dader’ maar belangrijk genoeg is voor het halen van sportief succes, wordt hem uiteindelijk toch de hand boven het hoofd gehouden.”
Melding bij het Instituut Sportrechtspraak
Op de eigen site van de Atletiekunie staat, met verwijzing naar het reglement Seksuele Intimidatie van het ISR, een meldplicht genoemd. ‘Dat maakt dat ieder lid van de Atletiekunie dat een redelijk vermoeden heeft van een overtreding van het reglement hiervan melding moet maken bij het bestuur van de vereniging. Het bestuur is op haar beurt verplicht dit vermoeden te melden bij de aanklager van het ISR.’
Die melding komt er, maar onduidelijk is of die van de directie van de Atletiekunie komt, de bond weigert dat ondanks herhaalde vragen te bevestigen of ontkennen. Het ISR start een onderzoek naar de gebeurtenissen. Directeur Henk van Aller kan daarover geen vragen beantwoorden. “Over onderzoeken die lopen kunnen we nooit iets inhoudelijks zeggen.”
Het is voor een werkgever een lastige situatie: hoe ga je, hangende een tuchtzaak, met de beschuldigde en de gedupeerde om als er ondertussen ook onrust door is ontstaan op de werkvloer? De technische leiding van de Atletiekunie kiest ervoor om de mannelijke atleet tijdelijk buiten Papendal te laten trainen, in een poging zo de rust te herstellen in de groep.
Even een sprong naar het heden. Op 11 maart 2024, 9:54 uur om precies te zijn, lichten de telefoonschermen van de atleten op. Bondscoach Laurent Meuwly stuurt een bericht in een groepsapp vanuit Los Angeles, waar hij dan zit. Het appje is in bezit van Trouw. Meuwly wenst de atleten succes en meldt verder op zakelijke toon dat de vrouwelijke atleet ‘de komende weken voornamelijk apart van de groep zal trainen en ook niet meegaat op trainingskamp’. “Zij moet de komende acht weken andere prioriteiten stellen.” Wat de hoofdcoach niet in zijn bericht zet, is dat de mannelijke atleet die dag juist terugkeert op de trainingsbaan in de bossen van Arnhem. Zij exit en hij niet? Wat is er in de tussentijd gebeurd?
Hij traint tijdelijk elders
Het is de tweede week van het seizoen, begin oktober 2023, niet lang na dat onderhoud in de kamer bij Olyslager. De training op Papendal staat op het punt van beginnen als Vincent Kortbeek, technisch directeur van de Atletiekunie, de groep even bij zich roept.
Volgens meerdere bronnen die Trouw spreekt, is dit het moment dat hij de groep meedeelt dat de mannelijke atleet zich elders voorbereidt op de wedstrijden. Jullie zullen wel gemerkt hebben dat er iemand ontbreekt, zegt Kortbeek. Volgens hem speelt er iets in de privésituatie. De Atletiekunie onderzoekt de verhalen, meldt hij. Wanneer de mannelijke atleet terugkeert, is volgens hem nog onduidelijk. Kortbeek sluit af met te zeggen dat hij de atleten ‘up to date’ houdt.
De mededelingen, over onderzoek en het tijdelijke zijspoor voor de mannelijke atleet, nemen de onrust niet weg. Tenminste, bij een deel van de groep niet. Een ander deel wil niet te veel energie verspillen aan de kwestie. Geen gezeur. De Spelen wachten immers.
De atleten die wel kritiek hebben, durven niet openlijk met de media te praten uit angst voor represailles van de Atletiekunie. Niemand wil in dit olympische jaar een conflict met de leiding. Wie zich niet individueel kwalificeert, is afhankelijk van een aanwijsplek. Eén atleet heeft zelfs een prepaid telefoon aangeschaft om met Trouw te kunnen communiceren over de kwestie.
De Atletiekunie doet in die periode dus haar interne onderzoek. “Vanwege het veilige topsportklimaat waar wij voor staan, hebben we er behoorlijk wat tijd en effort ingestoken”, zal Kortbeek later desgevraagd aan Trouw uitleggen. De technisch directeur vormt een team, waar hijzelf ook in plaatsneemt. Meuwly niet, ‘want hij is een betrokken coach’.
Meer geruchten
Kortbeek hoort ook geruchten dat er meerdere atletes in intieme situaties stiekem zouden zijn gefilmd of gefotografeerd door de mannelijke atleet en dat die beelden circuleren, wat de onrust heeft vergroot. Hij zegt met dat team geen bewijs te hebben gevonden van meerdere vastgelegde vrouwen en van verspreiding van welk beeld dan ook. Ook Trouw vindt dat niet. Het blijft onduidelijk wie vertrouwenspersoon Olyslager heeft ingelicht over het seksfilmpje.
Een atleet met wie Trouw spreekt, noemt het interne onderzoek van de Atletiekunie ‘niet meer dan een paar belletjes, wat rondvragen en gesprekken met beide atleten’. “Ik vind het vreemd dat alles intern is gehouden.”
Het interne team wint extern advies in, verklaart Kortbeek. Maar er wordt niet voor gekozen om het onderzoek zelf uit te besteden aan een onafhankelijke externe partij. Had dit wel gemoeten?
NOC-NSF, de nationale sportkoepel, doet in ieder geval wel die suggestie in haar meest recente leidraad uit 2024. Naast opties als persoonsgericht onderzoek, tuchtrecht of aangifte kan bij ‘hevige gevoelens van onveiligheid’ een ‘cultuuronderzoek door een onafhankelijke partij’ meer zicht geven op ‘effectieve vervolgstappen’. In 2018 heeft NOC-NSF al een ‘blauwdruk’ Seksuele Intimidatie vastgesteld, waar veel aandacht wordt besteed aan het sanctiesysteem dat onder meer het ‘herstellen van de sociale veiligheid’ tot doel moet hebben.
Ook staat sportbonden al jaren een ander wetenschappelijk hulpmiddel ter beschikking bij het doen van onderzoek: de Ernstscore Index. Onder meer de zwem-, de handboog- en de badmintonbond maken hier in 2022 gebruik van voor een rapport naar grensoverschrijdend gedrag. Met deze index kunnen sportorganisaties diverse vormen van ongewenst gedrag beoordelen. Zo krijgt de gebeurtenis ‘er werden ongewild foto’s en/of video’s van u gemaakt: deels gekleed of naakt’ de hoogste score: een 2 op een schaal van 0,5 tot 2. Hiërarchie tussen betrokkenen wordt niet meegewogen in de index. Wel telt de frequentie mee en hoe de gedraging is ervaren. Als iemand één keer heimelijk gefilmd wordt en dat ‘wel indruk maakte’, wordt dat als ‘ernstig’ getypeerd – de hoogste kwalificatie.
Schijn van partijdigheid vermijden
Ook buiten de sport zijn handvatten te vinden hoe om te gaan met grensoverschrijdend gedrag binnen een organisatie. Op 17 mei 2023 zette regeringscommissaris Mariëtte Hamer haar handreiking Meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer online. Als een organisatie besluit intern onderzoek te doen, is het volgens Hamer belangrijk de schijn van partijdigheid en belangenverstrengeling te vermijden. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn als iemand uit het management in het onderzoeksteam zit.
Opmerkelijk is dat bij de Atletiekunie ten tijde van de affaire al een specialist rondloopt, een externe deskundige die helpt het MeToo-beleid en een veilige omgeving vorm te geven. De bond betrekt deze specialist niet bij het interne onderzoek naar de mannelijke atleet, dat door technisch directeur Kortbeek wordt opgezet. De deskundige bevestigt aan Trouw hiervoor niet benaderd te zijn.
Dan, op 10 november, roept de technische leiding de groep opnieuw bij elkaar voor de beloofde update. Het is 13:45 uur in de middag. De atleten krijgen te horen dat de mannelijke atleet in de tussentijd een psychologisch traject heeft gevolgd, zo vertellen meerdere bronnen aan Trouw. Kortbeek zegt dat de bond hem wil laten terugkeren, maar dat de vrouwelijke atleet daarbij het tempo bepaalt.
In diezelfde groepsbijeenkomst kwalificeert de directeur het gedrag van de mannelijke atleet als ‘grijs gebied’. Dat leidt tot een felle reactie vanuit een deel van de groep, vertellen meerdere atleten aan Trouw. Zij noemen stiekem seks filmen toch echt duidelijk fout.
Bondscoach Meuwly verklaart in diezelfde bijeenkomst dat de mannelijke atleet weer in genade aangenomen moet worden. Een atleet raakt emotioneel en zegt zich niet veilig te voelen bij zijn terugkeer. Dat zou bovendien de goede naam van de Atletiekunie kunnen schaden. Daarop trekt volgens meerdere aanwezigen Meuwly fel van leer dat als een sporter zijn whereabouts (verblijfplaats voor dopingcontrole – red.) niet aangeeft, dat ook het imago van de Atletiekunie schaadt, en die dan ook weer mag terugkeren. Op vragen van Trouw voor een toelichting wilde Meuwly niet inhoudelijk reageren.
Die uitval tegen een jong teamlid ‘doet iets met een groep’, zegt een atleet. Weer een ander omschrijft Meuwly tegenover Trouw als ‘zeer defensief’ tijdens de bijeenkomst. In de bijeenkomst geeft ook een aantal mannelijke atleten aan géén probleem te hebben met de terugkeer van de mannelijke atleet.
‘We staan voor een veilig sportklimaat’
Maar de onvrede broeit. Op 13 november, drie dagen na die tweede groepsbijeenkomst, ontvangen de atleten een WhatsApp-bericht van Bram Peters, de assistent van Meuwly. ‘Even een mededeling’, schrijft hij naar aanleiding van ‘een anoniem bericht dat naar media is uitgegaan’. “Het kan zijn dat je benaderd wordt door journalisten. Wij adviseren sterk om die door te verwijzen naar Vincent (Kortbeek, red.), en hier niet zelf op in te gaan.”
Trouw benadert Kortbeek op maandag 5 februari voor uitleg. Hij zegt dat de mannelijke atleet nooit geschorst is, maar dat die tijdelijk elders trainde ‘om te zorgen voor rust in de trainingssetting op Papendal’. Voor de bond is het duidelijk, aldus de directeur, dat dit soort situaties moeten worden besproken met de groep en niet ‘individueel in achterafkamertjes’. Vandaar die twee groepsbijeenkomsten. “Omdat we voor een veilig sportklimaat staan.”
Ook verklaart Kortbeek wederom dat het voorval tussen beide atleten een ‘situatie in de privésfeer’ betreft. “In principe heeft het niet onder onze verantwoordelijkheid plaatsgevonden. Feit is wel dat er veel onrust is ontstaan en dat wil je niet in een seizoen als dit. Daarom zitten we er wel bovenop.”
‘Schijnvertoning’
Niet elke atleet onderschrijft zijn analyse. Eén verwoordt het als volgt: “Bij een ander bedrijf kan je het al niet afdoen als privésituatie als het gaat om twee werknemers, en bij ons al helemaal niet. Kijk, van vreemdgaan mag je wat vinden, maar zoiets is binnen de relatie gebeurd. Bij stiekem filmen ben je ook als andere vrouw opeens op je hoede. Zeker in ons geval. Wij werken in een kwetsbare setting: zijn soms wekenlang samen op stage in het buitenland, delen dan ook gemeenschappelijke ruimtes en hebben vaak weinig en strakke sportkleding aan.”
Een andere atleet noemt tegenover Trouw de aanpak van de Atletiekunie een ‘schijnvertoning’. Meerdere sporters verklaren het gevoel te hebben dat je met alles weg kan komen, mits je belangrijk bent voor de ploeg. In de standaard topsportovereenkomst tussen atleten en de Atletiekunie, in handen van Trouw, staat dat het contract kan worden beëindigd als er sprake is van seksuele intimidatie.
Ook verklaren de geïnterviewden dat er mede door het handelen van de Atletiekunie een gevoel van onveiligheid is ontstaan, omdat die gefaald heeft grenzen duidelijk te benoemen – en daarmee te bewaken wat toelaatbaar is en wat niet.
De kwalificatie ‘grijs gebied’ van Kortbeek voedt bovendien het ongenoegen dat het er feitelijk niet toe doet wat de sporters vinden van een mogelijke terugkeer van de mannelijke atleet. Verschillende atleten noemen Kortbeek wel toegankelijk, durven zich ook uit te spreken tegenover hem, maar voelen zich tegelijkertijd niet serieus genomen in hun kritiek.
Geluidsopname gelekt
Op 21 februari dit jaar deelt iemand onder het pseudoniem ‘Anoniem Twee’ twee geluidsopnamen van de ontmoeting bij Olyslager met de redactie van Trouw, die meer details verschaffen. “Ik vind het belachelijk dat er zo laks mee wordt omgegaan”, staat in de begeleidende tekst. Deze persoon noemt de situatie ‘onveilig’ en ‘zorgelijk’. Trouw heeft Olyslager laten weten dat de opname op de redactie is beland.
Had de bond beter kunnen weten? Het is niet de eerste keer dat het werkklimaat op Papendal ter discussie staat. De structuur om met dit soort kwesties om te gaan, staat er al. Onder de vorige technische leiding, bestaande uit Charles van Commenée en Ad Roskam, klaagden meerdere atleten over een onveilige prestatiecultuur. Toen betrof het grensoverschrijdend gedrag van de leiding zelf, zo bleek uit onderzoek van NRC en Trouw. Nu gaat het om hoe de leiding erop gereageerd heeft. Opvolger Kortbeek beloofde bij zijn aanstelling in november 2022 dat grensoverschrijdend gedrag hoog op de agenda van de Atletiekunie zou staan.
Marjan Olyslager werd tegelijkertijd aangewezen als aanspreekpunt voor de atleten. Officieel niet als vertrouwenspersoon, maar als ‘performance coach’. Zij moest Kortbeek ondersteunen op het veiligheidsdossier, of zoals de Atletiekunie het destijds noemde: het toewerken naar ‘een toekomstbestendig prestatief topsportklimaat’.
Herstelbemiddeling nog zonder resultaat
Hoe gaat het verder op Papendal? De Atletiekunie initieert gesprekken tussen de vrouwelijke en de mannelijke atleet. Herstelbemiddeling, heet dat in juridisch jargon. Zonder het gehoopte resultaat, leert de (voorlopige) afloop van deze affaire. Ook voert Kortbeek begin dit jaar nog individuele gesprekken met meerdere atleten over de kwestie tijdens een trainingskamp in het buitenland. De mannelijke atleet is daar niet bij. Dat hij definitief terugkeert in de nationale selectie wordt half februari meegedeeld.
Toch schrikken sommige selectieleden als de mannelijke atleet op 11 maart weer op Papendal verschijnt voor de training, zeggen meerdere atleten. De precieze timing van zijn terugkeer is volgens hen niet officieel medegedeeld door de Atletiekunie. Meuwly heeft zijn komst ook niet in zijn appje van die ochtend gemeld. De omgang tussen sommige vrouwen en de mannelijke atleet verloopt ‘stroef’, aldus een atleet. De vrouwelijke atleet is daar niet meer bij. Zij wil niet langer met de groep trainen na zijn terugkomst.
“De hele affaire heeft een extra drempel opgeworpen om intern aan de bel te trekken bij de Atletiekunie”, meent een atleet. “Wij moeten al dealen met foute opmerkingen. Het is ons duidelijk dat als een goed presterende man nog verder gaat in grensoverschrijdend gedrag, daar helemaal niets aan gedaan wordt.”
“Het is ten koste gegaan van de vrouwelijke atleet”, concludeert een ander. “En van het veiligheidsgevoel van meerdere atleten.” Wel moet gezegd worden dat niet alle vrouwelijke atleten zich onveilig voelen. Bij een deel van de nationale selectie blijft echter onvrede bestaan over het – in hun ogen – meten met twee maten van de bond. Als dit een atlete met grote medaillekansen was overkomen, is de overtuiging van meerdere sporters, had de Atletiekunie anders gehandeld.
Reageren op dit onderzoek? Mail naar matthijs.van.dam@trouw.nl of e.scholten@trouw.nl
Reactie Mariëtte Hamer, commissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag
“Als regeringscommissaris ben ik terughoudend in het commentaar geven op lopende zaken. In het algemeen kan ik wel zeggen dat seksueel grensoverschrijdend gedrag overal voorkomt, ook in de sport. Alle organisaties in Nederland zijn verplicht een strategie te voeren die gericht is op de preventie en aanpak daarvan. Dat vloeit voort uit meerdere wetten.
“Deze zaak draait om een ernstige beschuldiging. Zelfs een strafbare, als die gegrond blijkt te zijn. Het is daarom belangrijk om de onderste steen boven te krijgen om de veiligheid van iedereen te kunnen waarborgen. Het beeld dat uit het Trouw-artikel ontstaat, is dat er twijfel is over de kwaliteit van het interne onderzoek. Dat mag nooit het geval zijn. Onderzoek, ook intern, moet goed en deskundig worden uitgevoerd. Er mag geen schijn van partijdigheid zijn en belangen van het onderzoeksteam mogen een goede opvolging van de melding niet in de weg staan. De situatie lijkt met het interne onderzoek nog onvoldoende opgehelderd om het voor iedereen te kunnen afsluiten.
”Ik vind het opvallend dat de Atletiekunie deze zaak als een privékwestie beschouwt. Niet alleen zijn de betrokkenen twee medewerkers die regelmatig contact hebben, de gebeurtenis heeft ook impact op het hele team, blijkt uit het artikel. Bovendien gelden de ISR-regels rond seksuele intimidatie in veel gevallen ook buiten de sportaccommodatie. Daarom kan dit mijns inziens niet zomaar worden opgevat als een privékwestie.
“De Atletiekunie heeft, zoals iedere werkgever, naar de melder en de beschuldigde de verplichting om een melding zorgvuldig te behandelen. Anders kan dit voor de betrokkenen grote gevolgen hebben voor hun welzijn en trauma versterkend zijn. Zoals in het artikel beschreven, lijkt dit bovendien gevolgen te hebben voor het welzijn en gevoel van (sociale) veiligheid van andere atleten.
“Ik zie regelmatig dat een veilige omgang wordt belemmerd door de nadruk op de prestatiecultuur. Dat mag nooit het geval zijn. Werkgevers zijn verplicht om te werken aan een veilige werkomgeving, en dit zal de goede prestaties ten goede komen.”
Reactie Marjan Olfers, hoogleraar sport en recht
“Kort en goed moet je concluderen dat één of meerdere vrouwelijke atleten zich niet veilig hebben gevoeld”, zegt Marjan Olfers. “Dat ligt in oorsprong natuurlijk aan wat de mannelijke atleet mogelijk heeft gedaan, maar vooral ook aan hoe hierop geacteerd is. Alleen, en dat is een belangrijke kanttekening, had de Atletiekunie in redelijkheid wel iets anders kunnen doen?”
Zolang de tuchtrechtelijke procedure loopt, legt de hoogleraar uit, is er ‘nog geen sprake van door de tuchtcommissie bewezen verklaarde feiten’. “Als de Atletiekunie de beschuldigde nu op eigen gezag zou schorsen en hij blijkt bijvoorbeeld weliswaar moreel verkeerd gehandeld te hebben maar niet tuchtrechtelijk, dan kan de bond mogelijk aansprakelijk gesteld worden door de mannelijke atleet. Zeker als hij door een schorsing of mindere voorbereiding schade oploopt zoals de Olympische Spelen missen.”
Olfers benadrukt dat een sportorganisatie zorgvuldig moet omgaan met de belangen van álle betrokkenen, maar zij wijst erop dat het Nederlandse sanctierecht zo is ingericht dat vooral de rechten van de beschuldigde gewaarborgd zijn. Omdat die persoon ook degene is die een straf opgelegd kan krijgen. “Eigenlijk heeft de melder minder rechten in het proces. Wat wij veel zien, is dat daar frustratie en soms ook onrust over ontstaat.”
Wat dit soort kwesties in de topsport extra complex maakt, zijn de sportieve belangen die verder kunnen reiken dan alleen het individuele belang van een enkele atleet. Olfers heeft meerdere wetenschappelijke onderzoeken naar misstanden in de sport geleid. Ze waakt voor een oordeel in dit specifieke geval, omdat ze niet alle details kent, maar wil wel een algemene valkuil benoemen: “Een voorwaarde voor een zorgvuldige afhandeling van dit soort zaken is dat er onafhankelijk en objectief naar gekeken wordt en dat de te leveren sportieve prestaties niet voorgaan op de veiligheid. Dat risico bestaat overigens niet alleen in de sport, maar ook in de culturele sector. The show must go on.”
Reactie Atletiekunie:
De Atletiekunie is een week geleden om weerwoord gevraagd, Trouw heeft dit verzoek tweemaal met concrete vragen herhaald, maar daar ging de directie niet op in. Dit is de reactie:
‘De Atletiekunie is verbijsterd over deze publicatie. De Atletiekunie wil benadrukken dat zij zich conformeert aan de regels en richtlijnen binnen het tuchtrecht van de sport en ook als zodanig handelt.
Dat er gesprekken met individuele atleten en de trainingsgroep zijn geweest inzake deze casus, is correct en naar onze mening goed: dat is de basis voor een veilige omgeving. Dit zullen we ook blijven doen. De Atletiekunie streeft naar een open cultuur waarin men elkaar mag aanspreken en eenieder recht heeft op zijn/haar eigen mening.
De suggestie in het Trouw-artikel dat deze privéaangelegenheid tot onveiligheid leidt in de professionele werksfeer is lastig te plaatsen. Hetzelfde geldt voor het disrespect voor de betrokken atleten en coaches.’
Verantwoording onderzoek
Trouw sprak voor dit onderzoek met meerdere atleten: vrouwen en mannen, sporters die fulltime op Papendal trainen en sporters die dat niet doen. Zij deden dat op voorwaarde van anonimiteit. Hun namen zijn bekend bij de hoofdredactie. Hun verhalen worden ondersteund door geluidsopnamen en WhatsApp-berichten in handen van Trouw. Verder werden meerdere documenten en beleidsstukken geraadpleegd; deels openbare bronnen, deels vertrouwelijke; en werden deskundigen op dit terrein geraadpleegd. De atleten die een hoofdrol spelen in deze zaak zijn zo algemeen mogelijk omschreven omwille van hun privacy.
Technisch directeur Vincent Kortbeek is begin februari uitgebreid gesproken over de situatie. Na afronding van het onderzoek door Trouw is hij nogmaals om wederhoor gevraagd, evenals bondscoach Laurent Meuwly. Zij kregen het verhaal voor publicatie te lezen met de mogelijkheid daarop te reageren. Hun verwijten van feitelijke onjuistheden weigerden ze toe te lichten.
Vertrouwenspersoon Marjan Olyslager wilde niet in de krant reageren op vragen over de gebeurtenissen. Trouw heeft haar verteld de geluidsopnamen in bezit te hebben. De mannelijke atleet is tijdens het onderzoek benaderd voor een gesprek, maar dat weigerde hij. Voor publicatie is hem, na het toesturen van de tekst, meermaals om reactie gevraagd. Daar heeft hij niet op gereageerd. Ook de vrouwelijke atleet is benaderd voor een gesprek, maar daar is ze niet op ingegaan. Ook haar is meermaals gevraagd om een reactie op de concepttekst. Daar heeft ze niet op gereageerd.
Lees ook:
Blijf kalm en denk eerst na: hoe organisaties moeten omgaan met seksueel grensoverschrijdend gedrag
Overhaast een onderzoek instellen kan schadelijk zijn na een melding van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dat is een van de conclusies van het nieuwe rapport-Hamer.
[ad_2]
