[ad_1]
Erna Rozenberg, een joods meisje dat in Auschwitz werd vermoord, ontsnapte in gedachten aan de oorlog door haar tekeningen. De kleurrijke werken zijn de afgelopen jaren weer opgedoken en zijn tot en met 12 juli te zien in het Historisch Centrum Leeuwarden.
‘Mag ik u voorstellen: de familie Maanaap’, staat met elegante letters en potlood op de tweede pagina van haar tekenboek. Daar worden de gezinsleden één voor één voorgesteld: vader Guus, moeder Miep, dienstmeisje Kenau en last but not least: Maanaapje, oftewel zoon Gertje.
Erna Rozenberg (1928-1942) tekende tot haar veertiende verhalende beelden over de avonturen van het denkbeeldige gezin Maanaap. De gedetailleerde tekeningen met felle kleuren contrasteren met de grijze realiteit van haar leven.
De eerste lentebloemen
‘De eerste lentebloemen zijn er weer’ is de titel van de tekening die voor het eerst opvalt op de tentoonstelling. Het regent hard, maar een vrouw in een lange chique jas neemt de tijd om een boeket tulpen te kopen. Op de achtergrond van de plaat nemen verschillende moeders hun kinderen mee naar huis.
Misschien wel het meest opmerkelijke aan het kunstwerk is de winkel die subtiel op de achtergrond verschijnt: Covers. Dit was destijds een speciaalzaak voor damesstoffen en had een pand in Leeuwarden op de hoek Wirdumerdijk en Peperstraat.
Een acht voor tekenles
Erna werd geboren in 1928 en groeide als jongste dochter op in een prachtig huis aan de Van Swietenstraat in Leeuwarden. Het gaat goed met het gezin, blijkt uit onderzoek. Pater Joël Rozenberg (1879-1942) is samen met zijn broer de grootste particuliere vee- en vleesexporteur van Fryslân en vervult daarnaast diverse functies binnen de Joodse gemeenschap. Erna zelf gaat naar de statige Hofschool aan het Raadhuisplein.
Haar tekentalent blijft niet onopgemerkt en op school krijgt ze voor tekenles het hoogste cijfer van haar klas: een acht.
Hoe kwam ze aan de naam Moon Monkey? Dit komt hoogstwaarschijnlijk door de strip ‘Pam bij de Maanapen’, die in de jaren veertig verscheen Leeuwarder Courant verscheen.
Liwwadders
Iets verderop, in het Historisch Centrum, zie je Erna’s kleurrijke tekening van de kermis in Leeuwarden. Leeuwarders komen dan iets herkenbaars tegen in de tekening ‘Nog even een kaartje voordat de ijspret begint’. Liwwadders wordt gesproken in een tekstwolk.
Bij het distributiekantoor
Voor de balies van het distributiecentrum staan tientallen mensen rustig te wachten. Een vrouw in een witte jurk en een blauw schort houdt de hand van haar zoon vast. De vingers van zijn andere hand omsluiten een pop. ‘Op het distributiekantoor’ is een van de weinige tekeningen met zo’n oorlogsbeeld.
De joodse familie krijgt te maken met moeilijkheden nadat nazi-Duitsland Nederland bezet heeft. In 1941 worden openbare scholen voor joden verboden en moet Erna de Hofschool verlaten. Hun huis werd in 1942 door de Duitsers gevorderd en het gezin trok in bij de broer van Joël Rozenberg.
Reflectie van het echte leven
Het is 12 november 1942, elf dagen na haar veertiende verjaardag, als de Duitsers Erna en haar ouders naar Wersterbork sturen. Haar twee oudere zussen, Marie en Edith, wonen niet meer thuis en zijn veilig. Een paar dagen later worden Erna, haar vader Joël en haar moeder Minni gedeporteerd naar het vernietigingskamp Auschwitz. Eind november van dat jaar werden ze daar vermoord.
Waarschijnlijk zullen mensen ook aan haar leeftijdsgenoot Anne Frank en haar soortgelijke lot denken als ze langs de tentoonstelling lopen.
Het is niet duidelijk in hoeverre haar tekeningen en de familie Maanaap geïnspireerd zijn door haar echte leven. Erna heeft geen verklarende teksten geschreven.
Haar tekenboeken verschenen een paar jaar geleden op de Noordermarkt in Amsterdam. Waarschijnlijk zijn de boeken bij een koper terechtgekomen na het overlijden van haar oudere zus Marie.
Pieter van der Ende kijkt naar de kunstwerken en glimlacht. Hij is betrokken geweest bij het onderzoek en de voorbereiding van de tentoonstelling. “Deze tekeningen zijn allemaal hun eigen verhalen”, besluit hij.
[ad_2]
