Is er een rode lijn voor Israël in Rafah? Beeld van onthoofd kind gaat velen te ver

Tussen brandende tenten en verkoolde lijken, het geluid van een autoalarm en schreeuwende mensen, kijkt een man wild om zich heen. In zijn handen heeft hij het lichaam van wat lijkt op een peuter, de ledematen hangen slap aan zijn zijden, het heeft geen hoofd. Hij tilt het lichaam in de lucht, draait zich om, schreeuwt.

Deze zestien seconden durende video ging viraal direct nadat Israël zondagavond het vluchtelingenkamp Tel al-Sultan, net ten noorden van de stad Rafah, had gebombardeerd. Minstens 45 mensen kwamen om het leven. Tientallen andere video’s volgden snel, die de gevolgen van het bombardement in al zijn intensiteit lieten zien.

NRC geverifieerd of de videobeelden daadwerkelijk uit het kamp kwamen door ze te vergelijken met eerder beeldmateriaal van persfotografen of hulporganisaties, gemaakt op dezelfde locatie.

Het Israëlische bombardement op het kamp was niet het dodelijkste evenement van de Gaza-oorlog. Toch zorgde het voor wereldwijde verontwaardiging; zelfs fervente voorstanders van Israëls recht op zelfverdediging na de terreuraanval van Hamas op 7 oktober vorig jaar vonden dat dit bombardement te ver was gegaan.

Schokkend beeld

Vaak wordt de schok van een gebeurtenis mede bepaald door de schokkende beelden die er wel of niet zijn. Denk aan het beeld van de tweejarige Syrische jongen Alan Kurdi, die in 2015 levenloos op een Turks strand lag: meer kinderen stierven op hun reis naar Europa, maar dat ene aangrijpende beeld maakte Alan tot symbool van de vluchtelingencrisis. Het is moeilijk om weg te kijken van dode kinderen – en dat is nu ook zo.

Een andere factor in de verontwaardiging was dat de dodelijke luchtaanval twee dagen nadat het Internationaal Gerechtshof in Den Haag Israël een bindend bevel had gegeven om het offensief in Rafah “onmiddellijk” te stoppen, plaatsvond. Verschillende landen, waaronder de Verenigde Staten en Nederland, hadden eerder gesuggereerd dat een offensief in Rafah een rode lijn voor hen was – vooral als het zou resulteren in veel burgerslachtoffers. Het bombardement maakte volkomen duidelijk dat het Israël niets kon schelen.

Humanitair gebied

Sinds het begin van de oorlog hebben meer dan een miljoen mensen hun toevlucht gezocht in Rafah. Dit gebeurde op dringend advies van Israël, dat de controle over de Gazastrook van noord naar zuid overnam met invasies en bombardementen. Velen vertrokken weer na de Israëlische grondinvasie, die deze maand begon.

De overige ontheemden schuilen in tenten. Er is een ernstig tekort aan water, voedsel en medicijnen. Volgens de Palestijnse Rode Halve Maan was het kamp dat Israël bombardeerde aangewezen als een “humanitair gebied” en de ontheemden in dit specifieke gebied hadden geen bevel gekregen om te evacueren.

Veel mensen stierven toen de tenten waarin ze sliepen snel vlam vatten. Een video toont een verkoold, smeulend lichaam dat uit een vuur wordt getrokken. Drie mannen grijpen het lichaam met handdoeken en tillen het op een zeil, waarna ze het wegslepen.

De beelden zijn wereldwijd met verontwaardiging ontvangen. In Israël heeft de aanval meer aandacht dan normaal getrokken in de Hebreeuwstalige media, die niet elke bomaanslag in detail melden. Hoofdofficier van justitie Yifat Tomer-Yerushalmi noemde het incident “zeer ernstig.”

Maar sommige Israëlische rechtse journalisten en rapper Yoav Eliasi prezen de aanval. En in sommige pro-Israëlische Telegram-kanalen wordt het lijden gevierd. In het kanaal ‘Terrorists from a different angle’ wordt een screenshot gedeeld van de man die zijn onthoofde kind vasthoudt. Daarboven staat in een advertentie-achtige vorm de tekst: “verse kip, één shekel per kilo.” In een ander kanaal, ‘De Grote Boze Schaduw‘, de verbrande lichamen worden vergeleken met kebabs.

Tekort aan brandstof

Palestijnen die gewond raakten bij de bomaanslag, konden op weinig plekken terecht. De twee belangrijkste ziekenhuizen in Rafah zijn geëvacueerd. Een van de weinige opties voor slachtoffers was het Al-Aqsa-ziekenhuis in centraal Gaza. Maar dat ziekenhuis heeft een ernstig tekort aan brandstof, waardoor het voor artsen moeilijk is om hun werk te doen.

Het Israëlische leger zei dat de luchtaanval op het kamp noodzakelijk was omdat er naar verluidt twee hoge Hamas-commandanten woonden. Israël zei maandag dat de aanval “in overeenstemming was met het internationale recht,” maar premier Benjamin Netanyahu noemde het hoge aantal burgerdoden later een “tragische vergissing.”

Dinsdagmiddag zei het Israëlische leger dat een eerste onderzoek naar de aanval had uitgewezen dat de brand was veroorzaakt door een secundaire explosie. Het leger zou twee 17-kilogram bommen hebben afgevuurd, gericht op twee hoge Hamas-militanten. Volgens Israël was dit niet genoeg om op zichzelf een brand te veroorzaken.

Het Israëlische leger onderzoekt de mogelijkheid dat er wapens in het gebied zijn opgeslagen. De brand zou ook brandstof, kookgascilinders of andere materialen in het dichtbevolkte kamp hebben kunnen doen ontbranden.

Centrale hub

Ondertussen is het Israëlische leger doorgegaan met het veroveren van Rafah. Op dinsdag meldden ooggetuigen en lokale journalisten dat op afstand bestuurde en onbemande Israëlische tanks, vergezeld door zwaar artillerievuur, de controle over het centrale Al-Awda-knooppunt overnamen, waar banken, bedrijven en winkels zijn gevestigd. Het knooppunt ligt op een halve kilometer van de grens met Egypte. Een ooggetuige vertelt de BBC dat Israëlische soldaten zich op een gebouw met uitzicht op het plein hadden gepositioneerd en op alles schoten wat bewoog.

Bij nieuwe aanvallen op het vluchtelingenkamp Tel al-Sultan doodde Israël in de nacht van maandag op dinsdag 16 Palestijnen. “Het was een nacht van horror,” zegt Abdel-Rahman Abu Ismaileen Palestijn uit Gaza-Stad die sinds december schuilt in Tel al-Sultan, vertelde het persbureau AP. Hij zei dat hij “constante geluiden” van explosies hoorde, met straaljagers en drones die over het gebied vlogen. Het deed hem denken aan de Israëlische invasie van zijn wijk Shijaiyah in Gaza-Stad, die Israël zwaar bombardeerde voordat het eind 2023 grondtroepen stuurde.

Veel families zijn gedwongen hun huizen en schuilplaatsen te ontvluchten. De meesten trekken naar het drukke Al-Mawasi-gebied, waar enorme tentenkampen langs de kust zijn opgezet, of naar Khan Younis, een zuidelijke stad die zware schade heeft opgelopen tijdens maandenlange gevechten. Maar Al-Mawasi wordt ook gebombardeerd: dinsdag doodde een Israëlische luchtaanval daar 21 Palestijnen.

Martin Griffiths, coördinator van noodhulp van de Verenigde Naties, zei dinsdag opnieuw dat geen enkele plek in Gaza veilig is. “Geen schuilplaatsen. Geen ziekenhuizen. Geen zogenaamde humanitaire zones. Door de aanval ‘een vergissing’ te noemen, stuur je een boodschap die niets betekent voor de doden, de rouwenden en degenen die proberen levens te redden.”

Delen





Stuur een e-mail naar de redactie