Emile Roemer reageert toch op aanpak uitwassen arbeidsmigratie: ‘Omdat ik bang ben dat er dingen verkeerd gaan’

Hij had besloten er verder niets over te zeggen. De aanbevelingen in zijn rapport spraken voor zich, dacht hij, en zouden allemaal worden uitgevoerd. Hij moest het kabinet niet in de weg zitten.

Maar nu heeft Emile Roemer, architect van de aanpak tegen uitbuiting van migrantenarbeiders, er wat over te zeggen. “Want ik ben bang dat het fout gaat.”

De voormalige SP-leider, nu commissaris van de Koning in Limburg, deed in 2020 voor het vorige kabinet onderzoek naar arbeidsmigranten. In zijn rapport kwam hij met vijftig concrete maatregelen om uitbuiting tegen te gaan, zoals een certificaat voor uitzendbureaus en eisen voor huisvesting van migranten. Zijn rapport werd omarmd door alle betrokkenen – kabinet, Tweede Kamer, werkgevers, vakbonden. Alle aanbevelingen zouden één op één worden uitgevoerd. Verschillende nieuwe wetsvoorstellen zijn al ingediend of nog in de maak. Het huidige kabinet wil de ‘Roemeraanpak’ voortzetten, zoals in het hoofdpuntenakkoord staat.

Maar Emile Roemer zelf maakt zich nu zorgen over de implementatie van de aanpak. “Dat komt omdat een van de meest cruciale aanbevelingen uit mijn onderzoek dreigt te mislukken”, zegt hij.

Illegaal op de arbeidsmarkt

Het gaat om de registratie van arbeidsmigranten in Nederland. Dat gebeurt via de Registratie Niet-Ingezetenen (RNI), een loket waar arbeidsmigranten een burgerservicenummer kunnen krijgen. NRC berichtte donderdag over de zwakte van dit register: het wordt op grote schaal gebruikt door illegale arbeidsmigranten. Er lopen vier onderzoeken van de arbeidsinspectie en justitie naar tussenpersonen die duizenden migranten via dit register aan een Nederlands burgerservicenummer hielpen, zodat ze vervolgens illegaal de arbeidsmarkt konden betreden.

Volgens Roemer beschermt het register ook legale arbeidsmigranten niet. Bij hun registratie hoeven ze geen woonadres op te geven. “Daardoor weet de overheid niet waar ze wonen of werken. Als je het ministerie vraagt ​​hoeveel arbeidsmigranten er in Nederland zijn, zeggen ze: geen idee. Dat is de groep waar het om gaat, die slecht gehuisvest is en wordt uitgebuit. Als je hen wilt bereiken, zul je dat moeten doen op een woonadres in Oost-Europa.”

Roemer had hiervoor verschillende oplossingen bedacht. Zo zouden arbeidsmigranten verplicht hun adres moeten opgeven bij de aanvraag van hun burgerservicenummer. De overheid heeft tot nu toe geweigerd dit verplicht te stellen, tot ongenoegen van Roemer. “Zolang dat niet gebeurt, kun je de rest van het toezicht vergeten, want dan gebeurt er niks.”

Daarnaast had Roemer aanbevolen om werkgevers een zorgplicht te geven, die hen zou dwingen om arbeidsmigranten correct te registreren. “Zodat je ze kunt aanspreken als er iets niet klopt.” Maar dit plan staat niet meer in een wetsvoorstel om de toelating van arbeidsmigranten te reguleren. Minister Eddy van Hijum (Sociale Zaken, NSC) zei vorige week in de Kamer desgevraagd dat hij “juridische bedenkingen” heeft bij zo’n zorgplicht. Volgens Van Hijum zou het een “papieren tijger” worden. “Je kunt als werkgever gemakkelijk zeggen dat je al aan de zorgplicht hebt voldaan, terwijl er nog steeds geen harde norm is waaraan je uitzendbureaus kunt houden.”

We verwijderen toch ook niet alle verkeerslichten omdat we niet kunnen controleren of iedereen door het rode licht rijdt?

Onzin, zegt Roemer. “Het hangt er maar vanaf hoe je zo’n zorgplicht vastlegt en bewaakt. We halen toch ook niet alle verkeerslichten weg, want we kunnen toch niet controleren of iedereen door rood rijdt? Het systeem hoeft niet helemaal waterdicht te zijn, maar je moet wel iets in handen hebben waar je werkgevers op aan kunt spreken.”

Cherrypicking uit aanbevelingen

Roemer heeft de indruk dat er ‘mensen aan het werk zijn’ kersen plukken is van mijn aanbevelingen. Zoals: we breiden de Arbeidsinspectie flink uit, maar laten die lastige maatregelen staan. Maar dan stort de hele aanpak als een kaartenhuis in elkaar. Alle aanbevelingen hangen met elkaar samen. Je kunt de inspectie uitbreiden tot je een ons weegt, maar er moet een wettelijk kader onder zitten waar je werkgevers op kunt controleren. Anders kun je niks doen.”

Roemer weet zich gesteund door gemeenten die al langer lobbyen bij het ministerie van Binnenlandse Zaken om de registratie aan te passen. Ook misbruik van het register door illegale arbeidsmigranten zou worden voorkomen, zegt Roemer. “Want als je iedereen goed registreert, krijg je ook inzicht in de groep die er misbruik van maakt.”

Er zijn ook tegenkrachten, merkt Roemer op. “Een deel van de uitzendbranche zit er niet op te wachten dat dit goed geregeld wordt. Logisch: het is hun bron van inkomsten.”

Delen





Stuur een e-mail naar de redactie