Bitcoin is (weer) bezig aan een opmars. Mede te danken aan de voortdurende interesse uit de traditionele financiële wereld

Iedereen die als investeerder de cryptowereld betreedt, hoeft niet bang te zijn voor een gekke rit over heuvelachtig terrein, zonder enige navigatie. De prijs van de notoir volatiele bitcoin werd de afgelopen vijf jaar gekenmerkt door hoge pieken en diepe dalen. Een veelgehoord motto bij weer een koersdaling is vasthouden (‘HODL’, aldus de memes) van je crypto’s, en misschien zelfs meer kopen (‘buy the dip’), maar niet iedere bitcoin-bezitter heeft dat luxe.

Maar de prijs kan ook flink stijgen. De prijs voor één bitcoin steeg vorige week naar $35.000 (het equivalent van een kleine 33.000 euro). Dat is het hoogste punt sinds mei vorig jaar en betekent een prijsstijging van bijna 125 procent ten opzichte van november vorig jaar.

Waar komt dat herstel vandaan? Na een jaar vol schandalen geniet de oudste en meest gewilde cryptocurrency nog steeds interesse vanuit de traditionele financiële wereld. Met name berichten dat investeringsgigant BlackRock mogelijk toestemming krijgt van de Amerikaanse beurstoezichthouder SEC om de eerste ETF (Exchange Traded Fund, beter bekend als index-tracker) die de bitcoin-prijs volgt, duwde de prijs omhoog. BlackRock is ‘s werelds grootste geldbeheerder met $9,4 biljoen aan beheerd vermogen, volgens de laatste cijfers van eind juni.

Die toestemming is nog niet gegeven. Duidelijk is dat meer traditionele financiële partijen (waaronder vermogensbeheerders WisdomTree, VanEck, Ark Invest en investeringsmaatschappij Invesco) hebben gehoopt op groen licht voor zo’n ETF die de spotprijs (de huidige koers) van de bitcoin volgt. Een dergelijk beleggingsproduct maakt het mogelijk om in bitcoin te investeren, zonder de cryptocurrency zelf daadwerkelijk aan te schaffen via bijvoorbeeld een cryptobeurs. De goedkeuring door de SEC betekent dat beleggers binnen de veiligere grenzen van de gevestigde financiële markten opereren, wat vertrouwen wekt bij grote partijen, zoals institutionele beleggers. Dat zou een nieuwe kapitaalstroom voor de bitcoin-markt kunnen opleveren.

Maar voorlopig aarzelt de SEC. De beurswaakhond zegt te vrezen voor marktmanipulatie bij ‘spot price ETF’s’ voor bitcoin, omdat er onvoldoende handelstoezicht is om beleggers te beschermen tegen ‘fraude en manipulatieve praktijken’. De toezichthouder heeft tot nu toe alleen crypto-ETF’s goedgekeurd die handelen op basis van termijncontracten (futures). Hierdoor kunnen beleggers, zelfs zonder zelf bitcoin te bezitten, speculeren op prijsdalingen of -stijgingen en zich indekken tegen prijsschommelingen.

‘Toeristen zijn weg’

Analisten verwachten dat de SEC binnenkort met een besluit komt. ETF-expert James Seyffart van onderzoeksbureau Bloomberg Intelligence is optimistisch en schat de kans op goedkeuring in voor Ark Invest’s eerste spotprijs ETF voor bitcoin op 90 procentvóór de deadline van begin januari.

De belofte van deze nieuwe bitcoin-beursfondsen met regulering zal dit jaar voor een geleidelijke prijsstijging zorgen. Al komt dat volgens marktvolgers niet per se door de toestroom van veel nieuwe investeerders. “De prijsontwikkeling in de eerste negen maanden van 2023 stond in het teken van herstel”, zegt crypto-expert Bert Slagter van kennisplatform Bitcoin Alpha. “Terug naar een neutraal tarief, ongeveer $30.000. Deze fase van de marktcyclus brengt apathie met zich mee. Niemand is meer geïnteresseerd in crypto. De toeristen en voorbijgangers zijn verdwenen. Alleen de liefhebbers, fijnproevers en doorzetters blijven over.”

Ook de prijsstijging van de afgelopen weken richting $35.000 lijkt vrijwel geheel voor rekening te komen van gebruikers en investeerders die al enige tijd in cryptomunten investeren. De totale waarde van alle cryptomunten samen is sinds februari redelijk stabiel rond de $1,1 biljoen. Kortom: er stroomt nauwelijks nieuw geld de hele cryptosector binnen.

Volgens de veelgevolgde crypto-analist Benjamin Cowen duidt het feit dat de koers van bitcoin nog steeds stijgt vooral op ‘kapitaalrotatie’ van beleggers die hun zogenaamde altcoins (andere cryptocurrencies dan bitcoin) omzetten in bitcoin. “In tijden van kwantitatieve verkrapping door centrale banken (het terug verkopen van obligaties aan de markt) en hoge rentetarieven willen mensen over het algemeen hun risico’s minimaliseren”, zegt Cowen. “Bitcoin is dan de cryptocurrency die als het minst risicovol wordt beschouwd. Ook omdat er meer onzekerheid is over de regelgeving op de altcoinmarkt.”

Toch is de wederopstanding van bitcoin opvallend. De cryptosector kreeg vorig jaar klap na klap te verduren. De tegenslagen volgden elkaar zo snel op, dat experts betwijfelden of het ooit wel goed zou komen. In een paar maanden tijd gingen verschillende bedrijven failliet (cryptobank Celsius, hedgefonds 3AC, geldverstrekker Voyager Digital) en de ‘stabiele’ cryptocurrency TerraUSD en zustermunt Luna bleken een flop. Dat was alles voordat de omvangrijke cryptobeurs FTX zijn spectaculaire val maakte en de 31-jarige CEO Sam Bankman-Fried half december op de Bahama’s werd gearresteerd.

“Het is eigenlijk best indrukwekkend dat de cryptowereld er nog is”, zegt econoom Teunis Brosens, die de cryptosector de afgelopen jaren voor ING volgde. “Het had heel goed kunnen zijn dat crypto’s voor altijd vergeten waren. Maar de sector kan tegen een stootje. Dit komt ook doordat veel mensen niet alleen bezig zijn met veel geld verdienen, maar er ondanks al deze schandalen in blijven geloven. En blijf programmeren.”

Lees ook
Bitcoin-mining leidt tot toenemende klimaatschade

15 jaar Bitcoin

Deze programmeurs hebben het oorspronkelijke concept achter ‘s werelds beroemdste cryptocurrency niet losgelaten. Vijftien jaar geleden, op 31 oktober 2008, publiceerde iemand onder het pseudoniem Satoshi Nakamoto de blauwdruk voor bitcoin; een nieuw gebruikersgestuurd (‘peer-to-peer’) betalingsnetwerk dat uitsluitend online betalingen mogelijk maakt zonder autoriteit van centrale banken of tussenpersonen.

Volgens deze uitvinder (of uitvinders, Nakamoto’s paper is geschreven in de wij-vorm) was het zes weken na het faillissement van de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers de hoogste tijd voor een elektronisch betalingssysteem waarin transacties niet louter gebaseerd zijn op vertrouwen, maar over cryptografie. . Een techniek om informatie in gecodeerde vorm over te dragen, en waarvan goedgekeurde transacties in een – simpel gezegd – gedeelde digitale database terechtkomen, de zogenaamde blockchain. Bitcoin werd daarmee de eerste cryptocurrency die bedoeld leek om betalingen over de hele wereld mogelijk te maken buiten de invloed van commerciële banken en overheden.

Wat de uitvinder(s) destijds wellicht niet hadden voorzien, is dat bitcoin zich vooral in rijkere landen als Nederland zou ontwikkelen tot een alternatieve belegging, net als bijvoorbeeld goud. Het valt nog te bezien of Bitcoin echt volwassen zal worden als munt. Volgens econoom Brosens zal dit vooral zijn in landen waar het traditionele betalingsverkeer onderontwikkeld is, zoals grote delen van Afrika, Azië en Zuid-Amerika. “Als je hoofden gaat tellen, is de potentie van bitcoin als betaalmiddel wellicht groter dan we in Nederland soms denken.”

Ook ziet hij Bitcoin als een veelbelovend alternatief voor grensoverschrijdende betalingen, die bij traditionele banken duur en traag zijn vanwege een gebrek aan integratie. “In landen als Nigeria en Venezuela gebruiken mensen crypto omdat ze bang zijn voor corruptie, of dat hun geld verloren gaat bij traditionele betalingstransacties.”

Er moet nog iets gebeuren voordat bitcoin een betrouwbaar alternatief kan zijn. Het is niet alleen de prijs die alle kanten op schiet. Vanaf het begin heeft het bitcoin-netwerk te maken gehad met een beperkt transactievolume, waardoor bitcoin-transacties traag zijn en de transactiekosten stijgen als het netwerk druk is.

Tot nu toe heeft alleen El Salvador bitcoin als wettig betaalmiddel omarmd. De Nederlandsche Bank ziet geen toekomst voor bitcoin als betaalmiddel in Nederland en beschouwt alleen de onderliggende technologie nuttig voor het verwerken en vastleggen van gegevens en transacties. Bovendien is bitcoin door de jaren heen steeds vervuilender geworden voor het klimaat. Het uitvoeren van transacties en het ‘minen’ van nieuwe bitcoins vergt veel rekenkracht en dus energie, wat tot toenemende klimaatschade leidt.

Deze ontwikkelingen samen zorgen ervoor dat bitcoin zijn oorspronkelijke belofte als revolutionair betaalmiddel voorlopig niet zal waarmaken. Ondertussen komt Bitcoin als mainstream investerings- en handelsobject komt steeds dichterbij. Het resultaat is een stijgende prijs en hernieuwd optimisme.