[ad_1]
Een grote Franse regeringsdelegatie met zo’n twintig Franse ministers brengt deze maandag en dinsdag een bezoek aan Duitsland. De ministers zullen informele gesprekken voeren met hun Duitse collega’s in de havenstad Hamburg, waar de Duitse bondskanselier Olaf Scholz jarenlang burgemeester was.
Anders dan gebruikelijk zullen er geen officiële bijeenkomsten of onderhandelingen plaatsvinden, noch zal er een slotverklaring plaatsvinden. In plaats daarvan zullen de Duitse en Franse ministers een Airbus-fabriek bezoeken, een boottocht maken op de Elbe en een vismarkt bezoeken. Tegelijkertijd zullen zij onder meer ingaan op de concurrentiekracht van Europa en de opkomst van kunstmatige intelligentie. Daarna zullen Scholz en de Franse president Emmanuel Macron een persconferentie geven.
“Dit is een compleet nieuw format voor Duits-Franse bijeenkomsten”, jubelde Paris vorige week in een verklaring. “We gaan zeilen, eten een broodje vis en praten over de toekomst van de EU op de middellange en lange termijn.”
Cruciaal voor de EU
Beide partijen hopen dat dit Klausur, vrij vertaald als een toevluchtsoord, zal bijdragen aan een verbetering van hun verzuurde relatie. Dit is ook van belang voor de rest van Europa, omdat de zogenaamde Duits-Franse as cruciaal is voor de Europese Unie. Als deze motor hapert, is het lastiger om dingen voor elkaar te krijgen.
“Er is momenteel een opmerkelijk gebrek aan interne coördinatie tussen Parijs en Berlijn”, klaagde de Duitse christen-democraat David McAllister, voorzitter van de commissie Buitenlandse Zaken van het Europees Parlement, vorige week in de Britse krant. De Bewaker. “Dat is niet goed.”
Ook de Duitse vicekanselier Robert Habeck waarschuwde onlangs in een toespraak voor Duitse diplomaten in Berlijn dat de relatie met Frankrijk gepolariseerd is: “We zijn het eigenlijk nergens over eens.”
Veel irritatie over en weer
Berlijn en Parijs zijn het inderdaad over alles oneens. Zo kunnen de twee landen het niet eens worden over Europees toezicht op de nationale begrotingen. Ze debatteren over de rol van kernenergie bij het groener maken van de energievoorziening. En ook de aankoop van defensiematerieel en de levering ervan aan Oekraïne zorgt voor voortdurende wrijving.
De Fransen benadrukken het belang van de Europese ‘strategische autonomie’, met een sterke Europese wapenindustrie, terwijl de Duitsers voor militair leiderschap vaak naar Washington kijken en regelmatig de voorkeur geven aan Amerikaans materieel. Zo ergert Parijs zich eraan dat Berlijn Amerikaanse straaljagers van het type F-35 heeft besteld.
Daarbij speelt mee dat het voorlopig niet echt klikt tussen Scholz en Macron. De Franse president is met zijn 45 jaar relatief jong en barst van de ideeën, die hij ook graag uitwerkt. Terwijl Scholz niet al te spraakzaam is. De 65-jarige bondskanselier is een ingetogen pragmaticus uit de regionale politiek, die bijna met pensioen gaat. De Fransen vinden het moeilijk om hem in te schatten.
Calimero-effect
“Het is ook een beetje het Calimero-effect onder de Fransen”, zegt Maarten Doorman, hoogleraar Duitse cultuurgeschiedenis aan de Vrije Universiteit Amsterdam en expert op het gebied van de Duits-Franse betrekkingen. “De Fransen zijn bang dat ze te klein worden, dat ze niet meer tegen de Duitsers meetellen. Dat doet pijn.”
Bovendien vindt er in Europa een belangrijke verschuiving plaats. Binnen de EU bestond tot voor kort een soort stilzwijgende afspraak dat Duitsland op economisch gebied vaak een leidende rol op zich nam, terwijl Parijs dit enigszins compenseerde door op het terrein van het buitenlands beleid meer het voortouw te nemen. Maar de Russische invasie van Oekraïne begin 2022 heeft dit evenwicht verstoord.
In een toespraak kort na de inval sprak Scholz er over Zeitenwende, een keerpunt in de geschiedenis. Sindsdien is Duitsland druk bezig met de wederopbouw van zijn lang verwaarloosde strijdkrachten. Dat maakt de Fransen onzeker. En verdacht.
“Ik heb veel Frans-Duitse pieken en dalen meegemaakt. Maar wat er nu gebeurt heeft invloed op alles”, verzuchtte de vooraanstaande Franse historicus en Duitsland-expert Georges-Henri Soutou eind vorig jaar in de NRC. “Fransen en Duitsers begrijpen elkaar steeds minder.”
Angst voor overheersing
De hoop is nu dat de gezamenlijke retraite deze week in een vijfsterrenhotel aan de Elbe de relaties kan verbeteren. Een van de kenmerken van de relatie van de afgelopen decennia is dat de twee oude rivalen, ondanks terugkerende spanningen, herhaaldelijk compromissen hebben gesloten.
Volgens Doorman zullen de twee vrijwel zeker weer herenigen. “Ik denk dat de bal vooral in Berlijn ligt”, zegt de Nederlandse hoogleraar. “De Duitsers hebben de Fransen nodig om leiding te geven in Europa. Omdat Duitsland simpelweg niet het enige leidende land in Europa kan worden. Misschien is dat over veertig jaar wel mogelijk, maar nu nog niet. Daarvoor zit de angst voor de Duitse overheersing nog te diep.”
Volgens Doorman zijn Berlijn en Parijs tot elkaar veroordeeld. “Je kunt het vergelijken met een langdurig huwelijk. Als je al tientallen jaren samen bent, ontstaan er vanzelf allerlei irritaties. Maar daar leer je mee omgaan. En nadat jullie zo lang samen zijn geweest, zullen jullie niet meer uit elkaar gaan.”
Lees ook:
Frankrijk zal zijn leger voorbereiden op een grote oorlog
Na tientallen jaren van vredeshandhavingsoperaties en anti-guerrillamissies moet het Franse leger zich nu voorbereiden op “een conflict met hoge intensiteit” in Europa.
Duitsland aarzelt over leidende rol in de oorlog in Oekraïne
De oorlog in Oekraïne vraagt om een grotere militaire rol voor Duitsland in Europa. Maar Berlijn heeft het moeilijk. ‘Het is niet iets dat de Duitsers uit zichzelf nastreven.’
[ad_2]
