Volkomen krachteloos of een bepalende wereldspeler? In de rechtszaal is de vraag: hoe machtig is Shell?

De buitenwereld ziet Shell misschien als een groot en machtig energiebedrijf, maar er zijn eigenlijk veel dingen die Shell niet kan doen. Shell kan mensen niet dwingen minder te vliegen of elektrische auto’s te kopen. Shell kan niet in zijn eentje het tempo versnellen waarin de scheepvaart en het vrachtvervoer overstappen op schonere brandstoffen of technologische innovatie. Op de eerste dag van de behandeling van het hoger beroep in de zaak Milieudefensie versus Shell besteden de advocaten van Shell veel tijd aan zaken die niet binnen de macht van Shell liggen.

Volgens Shell zijn staten beter toegerust om tegenstrijdige belangen in de samenleving bij elkaar te brengen

Shell beseft dat het als groot olie- en gasbedrijf een bijdrage moet leveren aan het tegengaan van de klimaatverandering, en dat is precies wat de multinational doet, betogen de advocaten van Shell dinsdag bij het Gerechtshof in Den Haag. Zo verhoogt Shell de productie van duurzame brandstoffen voor de luchtvaart en bouwt zij een van de grootste biobrandstoffabrieken van Europa. Shell investeert daarnaast in een laadnetwerk voor elektrische auto’s en bouwt een groene waterstoffabriek op de Maasvlakte. Maar de rest is volgens Shell een zaak van de klanten van Shell. En aan staten, die via beleid de vraag naar hernieuwbare energie kunnen stimuleren en fossiele brandstoffen kunnen ontmoedigen. Deze staten zouden bovendien beter toegerust zijn dan een particuliere onderneming om alle vaak tegenstrijdige belangen in een samenleving samen te brengen.

Lees ook
Wie zal zegevieren in de strijd tussen Shell en Milieudefensie?

‘Een verkeerde afslag’

En dus is het oordeel van de rechtbank in Den Haag van drie jaar geleden ‘een verkeerde afslag’. Daarin kreeg Shell de opdracht zich in te spannen om de uitstoot van het concern zelf en die van haar klanten in 2030 met 45 procent terug te dringen. Dat vonnis belemmert Shell in haar rol in de energietransitie, stelt Shell, en komt het klimaat niet ten goede. want dan zal een ander olie- of gasbedrijf het gat dat Shell heeft achtergelaten opvullen.

Aan het eind van hun pleidooi vragen de advocaten van Shell aan de drie rechters of ze nog een video mogen laten zien. Daarin leggen drie Shell-medewerkers uit waarom het bedrijf belangrijk is voor de energietransitie en de strijd tegen klimaatverandering. Eén van hen werkt aan schonere kerosine. Een andere is het plaatsen van laadpalen voor elektrische auto’s. En de Brit Simon, hoofd van een gasdivisie, is zo trots op Shell dat hij ‘enorm optimistisch is over de toekomst’. Een man, een vrouw en een kind verschijnen op het scherm, hand in hand en kijkend naar de horizon.

Tactiek gekopieerd

Buiten in de gang, tijdens een pauze, lacht Milieudefensie-directeur Donald Pols even. Die video zorgde voor veel ‘emotie’ voor het o zo zakelijke Shell, denkt hij. Al lijkt het er ook op dat Shell een tactiek van Milieudefensie heeft overgenomen: tijdens de eerste rechtszaak liet de milieuorganisatie zelf ook een medewerker aan het woord. Hij vroeg zich af hoe een bedrijf zo groot als Shell kon doen alsof het net zo weinig of zelfs minder invloed had als een eenvoudig individu. Pols zegt dat die zet de avond ervoor ‘heel spontaan’ was bedacht. “Maar het werkte prima.”

Als Milieudefensie-advocaat Roger Cox na de pauze gepassioneerd aan zijn betoog begint, probeert hij vooral duidelijk te maken dat Shell eigenlijk veel kan. Veel meer dan de buitenwereld zou willen geloven. Shell is een van de grootste bedrijven ter wereld, zegt hij, een particuliere ‘supermacht’, met een ‘invloed op de samenleving die niet kan worden genegeerd’. Shell oefent deze invloed uit via miljarden investeringen in olie en gas, die een stempel drukken op het toekomstige zware energiesysteem, via lobbyactiviteiten en directe toegang tot ministeries, via haar macht in de energieketen en optredens in de media. Zo jaagt Shell de vraag naar fossiele brandstoffen feitelijk via de politiek en de markt, en kijkt de multinational dus niet zo ‘passief’ toe als ze zegt, zegt Cox. “De hele Shell-organisatie wereldwijd is hierop ingericht. De vraag naar olie en gas bestaat niet in een vacuüm. Shell stimuleert dit actief (…). En daarmee helpt Shell mee te bepalen hoe de toekomst van de mensheid eruit ziet.”

Tegelijkertijd pleegt Shell volgens de advocaten van Milieudefensie al tientallen jaren ‘klimaatbelemmering’: het vertraagt ​​het klimaatbeleid van de overheid op allerlei manieren. Er zijn allerlei ‘verhalen’ die Shell gebruikt om ‘het fossiele bedrijfsmodel er vroom uit te laten zien’, zegt Cox. Zo wil Shell graag opkomen voor mensen in arme landen die niet zonder betaalbare energie kunnen.

Cox: “Shell is (…) geen organisatie die opkomt voor de sociale belangen van ontwikkelingslanden.” Shell is een commerciële organisatie die zoveel mogelijk winst wil maken voor aandeelhouders. “Ook deze aandeelhouders bevinden zich vrijwel allemaal in rijke westerse landen.”

Het vonnis volgt volgende week na de laatste zittingsdag, waarschijnlijk over een aantal maanden.

Lees ook
Wie gaat na het vertrek van Shell de vervuiling in de Nigerdelta opruimen?

Delen





E-mail de redacteur