[ad_1]
Niet stikstof, maar de strengere mestregels zullen voor veel boeren de genadeslag zijn, zo vreest de politiek in Den Haag. Als de overheid niet ingrijpt, zal er de komende jaren sprake zijn van een ‘harde, koude herstructurering’ in de veehouderij, zo hoor je tijdens Kamerdebatten. Vooral bij kleinere familiebedrijven, passend in de toekomstvisie van een schonere veehouderij met dierkwaliteit.
Minister van Landbouw Piet Adema (ChristenUnie) werkt daarom aan een nieuw pakket aan maatregelen, bevestigen bronnen uit Den Haag na berichtgeving in De Telegraaf. Het gaat om een langdurige, vrijwillige uitkoopregeling voor boeren, waarvoor een paar miljard wordt uitgetrokken. Om de veestapel en daarmee het mestprobleem terug te dringen, moet er een minimumaantal hectare grasland per dier komen en wil minister Adema de fosfaatrechten beperken. Beter veevoer moet ervoor zorgen dat boerderijdieren minder poepen. En de subsidie voor boeren om grasland in stand te houden moet omhoog.
Een motie van de VVD waarin het kabinet werd opgeroepen om vóór 1 maart met een dergelijk plan te komen tegen een ‘mogelijke mestcrisis’ kreeg eerder vrijwel Kamerbrede steun. Adema meldde vrijdag dat het plan in de eerste helft van april komt.
Niet iedereen in Den Haag is blij met het plan van Adema. Caroline van der Plas van BBB, een van de vier vormende partijen (die allemaal de VVD-motie steunden), is enorm geschokt, zegt ze. “We hebben Adema gevraagd een actieplan voor de mestcrisis op te stellen. Nu komt hij ineens met miljarden op de proppen om nog eens duizenden boeren uit te kopen. Dat is wat BBB betreft niet de bedoeling. Als dat in de motie had gestaan, hadden wij het uiteraard nooit gesteund.”
Lees ook
De mestcrisis zorgt ervoor dat boeren kosten maken
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data109839300-28d884.jpg)
BBB gaat Kamervragen stellen, onder meer of het actieplan kan worden uitgesteld, zegt Van der Plas. “We zijn bezig met de vorming. En nu wil het kabinet, of in ieder geval Adema, ineens miljarden uit het Transitiefonds vrijmaken voor het platteland. Hij is met pensioen, kom op.’
Grasland
Sinds 2006 mogen boeren hier meer mest uitrijden dan in andere EU-landen, omdat Nederland een gematigd klimaat heeft, grassen hier lang groeien en de natte grond veel stikstof kan opnemen. Maar omdat er nu te veel nitraat uit mest en kunstmest in het natuurwater zit, trekt Brussel deze jarenlange versoepeling geleidelijk aan in. Vanaf 2026 mogen boeren hier de norm van 170 kilogram mest per hectare per jaar uitrijden, in plaats van 230 tot 250 kilo.
Het resultaat is dat boeren veel meer mest moeten laten verwerken of afvoeren en exporteren, en meer geld moeten uitgeven aan de verkoop. Bij een gemiddeld jaarinkomen van boerenbedrijven van 77.000 euro bedraagt het gemiddelde inkomensverlies 12.000 euro, berekende Roel Jongeneel van Wageningen Universiteit begin dit jaar. “Maar dat is een conservatieve berekening en de kosten van de mestafvoer zijn enorm gestegen: het inkomensverlies kan inmiddels oplopen tot een derde tot de helft van het jaarinkomen”, zegt hij.
Een meevaller voor de veehouders is dat Brussel onlangs toestemming heeft gegeven voor het gebruik van ‘renure’: verwerkte dierlijke mest die als meststof kan worden gebruikt. Het is gewoon afwachten hoe de regels hiervoor uitgewerkt zullen worden en in hoeverre renure een oplossing kan zijn.
De nieuwe inkoopregeling voor boeren van minister Adema sluit aan bij twee huidige inkoopregelingen voor onder meer piekladers, de grootste stikstofuitstoters. Het budget voor deze ‘razend aantrekkelijke’ regelingen wordt, zoals stikstofminister Christianne van der Wal (VVD) zei, aangevuld tot ruim 2,9 miljard euro. Deze regelingen zijn gericht op ongeveer 11.000 bedrijven; Tot op heden zijn er circa 1.320 aanvragen binnengekomen, waarvan er circa 340 zijn ingewilligd.
Mogelijk is er meer belangstelling voor de nieuwe, langdurige aankoopregeling, denkt onderzoeker Jongeneel. “Veel melkveehouders hebben de afgelopen twee jaar historisch hoge inkomens gehad, als gevolg van de grote mondiale vraag en hoge melkprijzen. Dat heeft er mogelijk ook voor gezorgd dat bedrijven zich niet hebben aangemeld voor een dergelijke uitkoopregeling. Nu die inkomens dalen en de kosten van de mestafvoer stijgen: misschien is dit het moment om te stoppen, denken melkveehouders misschien.”
Onregelmatig parcours
Als klein land met veel intensieve veehouderij kent Nederland internationaal een relatief hoge ‘veedichtheid’. De omvang van de veestapel fluctueert door de jaren heen, maar het aantal runderen schommelt al enkele jaren (2022) rond de 3,8 miljoen en het aantal varkens rond de 11,3 miljoen.
Maatregelen voor vrijwillige veereductie zijn niet de enige oplossing voor het mestprobleem, zegt Roy Meijer, voorzitter van het Agrarisch Jeugdcontact Nederland. “Er zijn in totaal drie knoppen waar je aan kunt draaien: het aantal dieren, maar ook de ruimte voor de verkoop en verwerking van mest, en de ruimte voor het verspreiden ervan op het land”, zegt Meijer. “Wat ons betreft moet je aan alle drie de knoppen draaien om balans in de sector te bereiken.”
Ook LTO, de grootste boerenorganisatie van Nederland, wil dat het vertrekkende kabinet – of het nieuwe kabinet – in Brussel opnieuw onderhandelt over versoepeling van de mestregels. “Wij hebben dit ook onder de aandacht gebracht van de vormende partijen”, zegt Mark Heijmans van LTO. “We willen eerst dat het gesprek over plan A helemaal rond is, voordat we gaan nadenken over een plan B.”
Van de vier vormende partijen wil in ieder geval BBB de ‘oude’, bredere mestregels terug voor Nederland.
NSC noemt dit ‘hopeloos’ en zegt dat een zekere inkrimping van de veestapel onvermijdelijk is. “Niemand heeft een sluitende oplossing”, zegt Kamerlid Harm Holman van de NSC. “Het agrarische bedrijfsleven en LTO kijken nu heel erg naar de politiek. Jullie zullen nu samen een overlevingsplan moeten maken om de schade te beperken.”
“Zonder tussenkomst van een wonder” zal Brussel de aanscherping van de mestregels niet terugdraaien, aldus VVD-Kamerlid Thom van Campen. “Er bestaan geen pijnloze maatregelen. We moeten gaan voor het minst slechte pakket. Het alternatief is een koude sanering, die per definitie vermeden moet worden.”
De PVV was niet te bereiken.
[ad_2]
