Raad van State twijfelt aan halen klimaatdoelen kabinet

Het is onrealistisch om te verwachten dat de overheid de klimaatdoelen gaat halen. Dat stelt de Raad van State in zijn Klimaatoverzicht, een jaarverslag waarin hij toetst of de overheid zich aan het geschetste klimaatbeleid houdt.

Volgens de Raad belemmeren te veel knelpunten de uitvoering van het klimaatbeleid. Dit heeft tot doel de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 55 procent te verminderen ten opzichte van 1990 – het hoofddoel van de Klimaatwet.

De belangrijkste adviseur van het kabinet is dan ook pessimistischer dan het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Dat klonk onlangs op Prinsjesdag licht positief in de jaarlijkse doorrekening van de kabinetsplannen om de klimaatverandering tegen te gaan. Voor het eerst zou de klimaatdoelstelling volgens het PBL haalbaar zijn, mits het beleid volledig, tijdig wordt uitgevoerd en maximaal effect heeft.

De Raad van State wijst er nu op dat veel beleid gericht op het tegengaan van de opwarming van de aarde afhankelijk is van externe factoren. Zo moeten de winters warm zijn om het energieverbruik terug te dringen, en bepalen economische groei of krimp, de Europese energiemarkt en personeelstekorten ook de effectiviteit van beleid. De vraag is hoe snel het elektriciteitsnet kan worden opgewaardeerd, zodat bedrijven voor productieprocessen kunnen overstappen op elektriciteit. Dit speelt bijvoorbeeld een rol in de duurzaamheidsplannen van grote uitstoters als staalbedrijf Tata.

Volgens het PBL zal de uitstoot in 2030 in een optimistisch scenario met 57 procent zijn gedaald als alle huidige plannen worden uitgevoerd. Als alles misgaat, zal dat nog maar 46 procent zijn. De Raad van State gaat uit van het laatste.

Staatsraad Marijke Vos zei dinsdag in een toelichting: “Je moet niet te optimistisch willen denken. Kijk eens goed naar de ondergrens en gebruik de 46 procent als aanname.” Ze wees erop dat de val van het kabinet tot veel onzekerheid leidt. In de optimistischere berekening in september ging het PBL nog steeds uit van de plannen van vóór het kabinet viel.

Onvoldoende overzicht

De Tweede Kamer vraagt ​​al jaren om beter inzicht in de uitgaven aan klimaatbeleid. Ook de Raad van State mist overzicht. Klimaatverandering zal de komende decennia een van de grootste sociale uitdagingen zijn, schrijft hij. Bovendien veranderen de overheidsfinanciën aanzienlijk als gevolg van de klimaatverandering. De belastinginkomsten op fossiele brandstoffen nemen af ​​en de overheid moet meer uitgeven aan het repareren en voorkomen van klimaatschade. De raad adviseert het kabinet daarom een ​​methodiek te ontwikkelen om klimaatuitgaven en -kosten te definiëren en te classificeren.

Lees ook
PBL: klimaatdoelstelling voor het eerst haalbaar, maar enorme inspanningen nodig

De raad is van mening dat de huidige kabinetsdefinitie van klimaatuitgaven completer zou moeten zijn. Dit is nodig omdat het concept nu alleen nog uitgaven omvat die verband houden met ‘climate mitigation’, beleid ter bestrijding van klimaatverandering. Het heeft nu geen gevolgen voor de uitgaven aan ‘klimaatadaptatie’, dat wil zeggen beleid om Nederland weerbaarder te maken tegen klimaatverandering – zoals het aanpassen van de infrastructuur. Deze uitgaven vormen echter een belangrijk onderdeel van het beleid om Nederland minder kwetsbaar te maken voor zeespiegelstijging en extreme weersomstandigheden. In de huidige definitie van klimaatuitgaven ontbreken ook schattingen van de reparatiekosten voor toekomstige klimaatschade.

Inzicht in de uitgaven kan de transparantie en effectiviteit van het klimaatbeleid versterken, zegt de raad. Hij is van mening dat zo’n gescheiden systeem van uitgaven en inkomsten noodzakelijk is omdat ‘het voor stabiliteit zorgt’. Het opzetten van een dergelijk systeem noemde Sylvia Wortmann, lid van de Raad van State, dinsdag “een hele klus”.

Wat is het gevaar als de overheid geen duidelijker gedefinieerd uitgavenkader hanteert? Dan blijven de uitgaven en inkomsten gerelateerd aan klimaatbeleid incidenteel, zegt de Raad van State, terwijl klimaatbeleid structureel gevoerd moet worden. Elk nieuw kabinet stelt immers ook structureel beleid vast voor de sociale zekerheid en de zorg, aldus Wortmann. Zij acht het klimaatbeleid van vergelijkbaar “essentieel en groot belang”.

De Raad van State adviseert het kabinet om een ​​nationaal tussendoel voor 2040 op te nemen in de Klimaatwet. Zo kan zij rekening houden met de Europese ontwikkelingen; Europa wil in 2050 klimaatneutraal zijn. Als de EU haar doelstellingen voor 2030 niet haalt, hebben de lidstaten een grote inhaalslag te maken. Wortmann: “Wat je nu doet, is heel belangrijk voor wat je later nog moet doen.”