Madonna gaf mij het vertrouwen dat ook ik mijn plek in de wereld zou vinden

Madonna zit veertig jaar in het vak. Haar jubileumtour begint deze zaterdag in Londen. Thaloen Verweij (50), groot fan, bleef haar al die jaren trouw. Soms tegen wil en dank.

Thaloen Verweij14 oktober 2023, 12:23

Het was aan de Costa del Sol. Zomer 1985, ik was 12. Mijn ­vader kocht een cassettebandje voor me: Like a Virgin van Madonna. Voor zover ik het me herinner, heb ik er niet bijzonder vaak naar geluisterd. De muziek maakte weinig los. Toch werd er een zaadje geplant. Anno 2023 ben ik nog altijd een groot liefhebber van Madonna, een echte fan.

Wanneer de Madonna-vonk precies op mij is over­gesprongen, kan ik niet zeggen. Midden jaren tachtig ­waren de videoclips van Material Girl en Like a Virgin niet van tv te slaan. Ik keek nieuwsgierig, maar nog niet met de opwinding van een fan. De middelbare school veranderde alles. Minstens een van de meisjes én een jongen in mijn klas noemden zich Madonna-fan. De eerste kleedde zich als haar idool, met grote oorbellen en heel veel armbandjes. Met de jongen, Bas, was ik bevriend. Hij woonde schuin tegenover mij, we fietsten samen naar school en maakten vaak samen huiswerk. Dan luisterden we naar muziek, ook van Madonna.

Of we het ooit over haar hadden? Waarschijnlijk niet, want volgens mij hadden we het nooit ergens over. Wel herinner ik me dat hij een Madonna-dekbed had, in de stijl van True Blue.

Op enig moment ben ik me ook Madonna-fan gaan noemen; vooral omdat in mijn zoekende puberbrein het idee had postgevat dat dat erbij hoort, fan zijn van iets of iemand. En omdat ik het leuk vond om iets gemeen te hebben met die andere Madonna-fans in mijn klas. Een oppervlakkige beslissing, met de uitwerking van een vliegwiel.

Feit is dat ik voor mijn dertiende verjaardag, in de ­zomer van 1986, maar één cadeau op mijn verlanglijst had staan: de soundtrack van Who’s that Girl, een film met Madonna in de hoofdrol, waarvoor ze ook een aantal nieuwe nummers had gemaakt. Bij het ontbijt kreeg ik de lp, de rest van de ochtend bracht ik bij de platenspeler door.

Meezingen op de achterbank

Dat was pas het begin. Enkele jaren later, in maart 1989, maakte ik met mijn ouders en zus een roadtrip door ­Californië. Daardoor had ik het geluk dat ik het album Like a Prayer op de dag van verschijnen kon aanschaffen in zo’n enorm Amerikaans warenhuis. In de weken daarvoor was Madonna geregeld onderwerp van discussie in de media, mede door de videoclip van Like a Prayer, waarin ze danst voor brandende kruisen en een zwarte heilige zoent. Voor Pepsi reden een reclamedeal met de zangeres op te zeggen.

In de Amerikaanse huurauto kon ik de cd helaas niet draaien, maar op de radio was Like a Prayer ongeveer elk uur te horen. Op de achterbank zong ik trots mee. Dit was toch maar mooi ‘mijn’ Madonna: een superster die niet bang was om tegen heilige huisjes te trappen. En zich niet verontschuldigde. Die eigenzinnigheid vond – en vind – ik inspirerend.

Een jaar later mocht ik met een oom en mijn zus naar de Blond Ambition Tour in de Kuip. In de weken ervoor zat ik mezelf voor de tv gek te maken met opgenomen videofragmenten van Vogue en Express Yourself (samen met Ray of Light nog altijd mijn favoriete nummers). Van het concert zelf herinner ik me niet veel, behalve dat het fantastisch was en dat ik dagenlang schor was. En dat we bijna te laat kwamen, omdat mijn oom zo nodig eerst nog moest eten. De tourposter die ik op straat van een reclamebord pulkte, koester ik nog altijd.

Schaamteloze flirt

Niet veel later kwam In Bed with Madonna uit. De documentaire bracht het fenomeen Madonna tijdens de Blond Ambition Tour nog eens uitgebreid in beeld, plus een flinke dosis drama. We zagen ongemakkelijke beelden van haar toenmalige minnaar Warren Beatty en een schaamteloze flirt met Antonio Banderas. We zagen Madonna reageren op een oproep van de paus om haar show te boycotten. Johannes Paulus II noemde de tournee ‘satanisch’, onder meer vanwege de uitvoering van Like a Virgin waarin Madonna zichzelf seksueel naar een hoogtepunt leek te werken.

Met mijn moeder toog ik naar de bioscoop om het spektakel te bekijken. Als jonge homo-in-de-kast vond ik vooral ook de scènes met de dansers interessant. Deze voornamelijk gay mannen kregen alle ruimte om te laten zien wie zij waren, en dat was op het hoogtepunt van de aidsepidemie zeker niet vanzelfsprekend, al helemaal niet in de VS. Ook in Nederland waren gay rolmodellen zeldzaam.

Het absolute hoogtepunt van haar succes, en van mijn liefde voor Madonna, situeer ik op de trappen van het festivalpaleis in Cannes bij de première van deze film. De wereld lag letterlijk aan haar voeten. Ik zag een vrouw die alles kon: haar werk maakte mij en vele anderen ­gelukkig. Bovendien was ik ervan overtuigd dat haar kunst bijdroeg aan een betere wereld waarin iedereen wat meer zichzelf kon zijn.

Bemoedigende boodschap

Voor mijn 18-jarige zelf was dat een bemoedigende boodschap: ze gaf me het vertrouwen dat ook ik mijn plek in de wereld wel zou vinden.

Wat ik ook zag: een hardwerkende superster die altijd camera’s op zich gericht wist. De druk moest enorm zijn. Dus als ik in mijn ouderlijk huis weer eens keihard een Express Yourself-remix luisterde, vroeg ik me weleens af of ik Madonna misschien niet een keer moest uitnodigen om eens langs te komen in de Zuid-Hollandse polder. Misschien zou een beetje rust haar goed doen. Een ­absurde gedachte, al was ik ervan overtuigd dat het een goed idee was. Madonna zou mijn goede intenties ongetwijfeld herkennen.

Enkele maanden later verliet ik mijn ouderlijk huis om te gaan studeren in Amsterdam. Het werden leerzame en productieve jaren, voor mij én voor Madonna. Haar projecten volgden elkaar in hoog tempo op: de albums ­Erotica en Bedtime Stories, het Sex-boek, de film Evita. Ik vond het allemaal prachtig, ook al ging de waardering voor Madonna van het grote publiek en critici door een diep dal.

Ray of Light (1998) hielp me door een turbulente tijd. Ik was net afgestudeerd, verveelde me kapot in mijn eerste baan als psychologisch onderzoeker op een luchtvaartinstituut en was misselijkmakend ­verliefd op een Amerikaan. Hij moet mij ook best leuk hebben gevonden, want hij liet zich niet afschrikken door mijn obsessie voor het nummer Frozen, het cd-singeltje dat ik non-stop beluisterde.

En toen mijn moeder in de zomer van dat jaar stierf, was Madonna dankzij dit album opnieuw een van mijn steunpilaren. Als een goede vriendin die precies aanvoelt wat je op moeilijke momenten nodig hebt.

In een serieuze dip

Pas in 2001 had ik de kans om voor de tweede keer naar een Madonna-concert te gaan. De Drowned World Tour in Berlijn. Dronken van voorpret stapte ik met twee vrienden op de trein. Tijdens de terugreis enkele dagen later zat ik in een serieuze dip. De show vol elektrische gitaren en punk-outfits had bepaald niet aan mijn torenhoge verwachtingen voldaan: ik vond het deprimerend en zwaar, terwijl ik me had verheugd op een uitbundig feestje. De kater duurde zeker een maand.

Mijn liefde voor Madonna werd door de jaren heen vaker op de proef gesteld. In dit kader zwijg ik graag over haar werk als acteur en regisseur. En toen ik de dertig was gepasseerd vond ik het ook wat kinderachtig en gênant om fan te zijn van wie dan ook. Maar het moeilijkst vond ik enkele muzikale missers van Madonna, in het bijzonder de albums MDNA (2012) en Rebel Heart (2015): ze kwamen onpersoonlijk en onbezield op mij over.

Maar wat doe je eraan als een idool je teleurstelt? Weinig. Ik heb het geprobeerd, afstand nemen van Madonna en mijn fan-zijn. Maar zo werkt het niet. Ik kan mezelf nog zo koeltjes opstellen, zodra iemand een flard van kritiek op haar durft te uiten, schiet ik in de verdediging. Hoe bedoel je ‘Madonna is niet de allerbeste zangeres’!? Ik ben nog steeds boos op Jan Smit, die Madonna direct hard aanviel na een minder geslaagd ­optreden op het Eurovisie Songfestival in 2019.

Ze hoort er gewoon bij

Mijn liefde voor Madonna is fel en hardnekkig. Het heeft vast te maken met de lange geschiedenis die ik ­inmiddels met haar deel, haar muziek en al die herinneringen. Ze hoort er gewoon bij. Een familielid zet je ook niet zomaar aan de kant, toch? Ik vermoed dat de reflex om Madonna te verdedigen nooit meer verdwijnt. Kritiek op haar door een plastisch chirurg verbouwde gezicht vind ik te makkelijk, het gaat voorbij aan wat ze allemaal is: zanger, danser, acteur, relschopper, actievoerder, zakenvrouw en moeder. Mijn idool.

In februari 2020 pakte ik de trein naar Londen, waar een droom in vervulling ging. De kaart voor de Madame X Tour had me een klein fortuin gekost, maar van die uitgave heb ik geen moment spijt gehad.

Locatie van het optreden: de London Palladium, een soort schouwburg, veel intiemer dan de gebruikelijke arena’s en Ziggo Domes. Bij het betreden van de zaal kon ik een enkel traantje niet onderdrukken, Madonna zou straks vlak voor me op het podium staan. Ik vond het bijna net zo spannend als toen ik bij mijn allereerste Madonna-concert op de tweede ring in de Kuip stond.

Samen zongen we ‘I Rise’

Het werd een legendarische avond, niet in de laatste plaats dankzij de uitbater van het theater. Iets voor het einde van de show en net na de wettelijke sluitingstijd van 23.00 uur, ging de stekker uit de versterker en werd het gordijn op het podium neergelaten.

Strijdlustig als altijd liet mijn favoriete superster haar avond niet zomaar kortsluiten. Dus zong ze, zonder versterking en begeleid door haar dansers, het laatste nummer in het felle zaallicht. Het publiek, dat de hele avond keurig op stoelen had gezeten, was niet meer te houden en rende naar het podium. Die vijf minuten was ik dichter dan ooit bij mijn idool. Samen zongen we I Rise.

700 euro? Koopje.