Kwart van de moderne vrouwen heeft ijzertekort: ‘Vaker checken’ | Gezond

Van een ijzertekort kun je moe, duizelig en kortademig worden, maar het kan ook zijn dat je lichaam aan het tekort gewend is geraakt en je die klachten daardoor niet meer ervaart, zegt Verhoef. De voedingsonderzoeker van Wageningen Universiteit (WUR) zag in zijn onderzoek dat vrouwen vaak niet weten dat ze een ijzertekort hebben. En ijzer speelt een belangrijke rol in ons lichaam: het transporteert zuurstof in het bloed en levert dit aan alle organen en helpt zuurstof op te slaan in de spieren. Een tekort aan ijzer leidt tot bloedarmoede.

Hoe krijgen we een ijzertekort? Dat hangt af van de hedendaagse levensstijl. “In de tijd van de jagers en verzamelaars aten onze voorouders vooral fruit en vlees. Vlees is een goede bron van ijzer en de vitamine C in fruit bevordert de ijzeropname”, aldus Verhoef. “Anno 2023 volgen steeds meer mensen een dieet met minder of geen vlees. Dat vind ik een mooie ontwikkeling, maar het heeft ook gevolgen voor de gezondheid.”

Dit komt omdat vegetariërs – en mensen tegenwoordig in ieder geval – meer graanproducten eten. Bepaalde stoffen die van nature voorkomen remmen de opname van ijzer in het lichaam, zegt Verhoef. “Je krijgt dus minder ijzer binnen met een plantaardig dieet.”

Een vegetarisch dieet heeft bij mannen een ander effect dan bij vrouwen, zegt Verhoef. Dit komt door de menstruatie. “Een vrouw verliest dan in een paar dagen gemiddeld veertig milliliter bloed. Maar bij sommige vrouwen komt dit neer op honderd of zelfs tweehonderd milliliter bloed. Dat is hetzelfde als elke maand bloed doneren.” In de prehistorie was dit anders; Vrouwen werden later ongesteld, kregen meer kinderen, waren vaker zwanger en gaven langer borstvoeding, zegt Verhoef. “Als gevolg hiervan menstrueerden ze ongeveer 160 keer in hun leven, terwijl vrouwen nu ongeveer 450 keer ongesteld zijn.”

Het is onbekend hoeveel vrouwen een ijzertekort hebben, een ruwe schatting is dat een kwart van de vrouwen bloedarmoede heeft. De voedingswetenschapper was verrast dat hij niet wist hoe groot het probleem was. “Net als over de weinige aandacht en kennis over menstruatie. We praten er niet over, lijken er niet in geïnteresseerd. Als mannen dit probleem hadden, zou het al lang geleden bestudeerd zijn.”

Verhoef pleit voor regelmatige metingen van ijzertekort bij Nederlanders, vooral vrouwen, en vooral zwangere vrouwen. “65 tot 80 procent van de vrouwen beschikt niet over voldoende ijzervoorraden om zonder supplementen een zwangerschap door te komen. Dit kan worden ondervangen door betere monitoring. Nu wordt er tijdens een zwangerschap in het eerste trimester bloed afgenomen, en dan pas in week 30. In de tussenliggende periode lopen vrouwen een aanzienlijk risico op het ontwikkelen van ijzertekort.”

Dit kan nadelige gevolgen hebben voor het ongeboren kind: het kan uiteindelijk een lager geboortegewicht hebben, zelf bloedarmoede krijgen of ontwikkelen, minder ijzervoorraden hebben en op jongere leeftijd bloedarmoede krijgen. Maar het kan ook gevaarlijk zijn voor de moeder.

“We zien dat vrouwen met bloedarmoede tijdens de zwangerschap meer bloed verliezen tijdens de bevalling. In Nederland zien we ongeveer 6 procent van de vrouwen die na de bevalling abnormaal hevig bloeden, en dat percentage neemt toe. Na de bevalling is het waarschijnlijk moeilijker om borstvoeding te geven en is de kans op bloedarmoede groter. Je komt in een vicieuze cirkel terecht. In extreme gevallen leidt het tot de dood, dat risico is in Nederland beperkt.”

In ontwikkelingslanden wordt het ijzergehalte beter in de gaten gehouden, zegt Verhoef, die veel onderzoek doet in Malawi. “Door onderzoek waarin we dit soort metingen routinematig invoeren – en dat is niet het geval raketwetenschap– we bepalen niet alleen hoe groot het probleem in Nederland is en welke groepen het grootste risico lopen, maar ook hoe het in de loop van de tijd verandert.”

Wat nu, moeten we meer vlees gaan eten? Dat is niet genoeg, zegt Verhoef. “IJzerpillen kunnen een oplossing bieden. Europese richtlijnen spreken elkaar tegen, terwijl de WHO zegt dat alle vrouwen ijzerpillen moeten slikken. En minder bloeden, dus minder menstruatie, helpt; Neem bijvoorbeeld geen pauzeweek als u de pil slikt. Een betere screening, eventueel op vrijwillige basis, zou een oplossing kunnen bieden. Vrouwen moeten meer keuzevrijheid hebben en goed geïnformeerd zijn om deze keuzevrijheid uit te oefenen.”