[ad_1]
De kans dat genetisch gemodificeerde gewassen (GGO’s) op dit moment op je bord belanden, is door de strenge Europese regels uiterst klein. De EU staat echter onder druk van de biotechsector om een voorstel goed te keuren om bepaalde GGO’s toe te staan zonder etiket of aanvullende veiligheidstest.
In juli 2023 lanceerde de Europese Commissie een voorstel om een groot aantal planten te dereguleren die met behulp van nieuwe genetische technieken worden geteeld.
Ondanks de inspanningen van het Spaanse voorzitterschap om een doorbraak te bereiken, hebben de EU-leden nog geen consensus over dit plan bereikt. Maar als het voorstel wordt goedgekeurd, zouden deze planten op dezelfde manier worden behandeld als conventionele gewassen. In dat geval zouden voor genetisch gemodificeerde voedingsmiddelen geen aanvullende veiligheidstests of etiketten meer nodig zijn.
Wantrouwen tegenover gemodificeerd voedsel
Sinds de technologie werd ontwikkeld, heeft het Europese publiek geweigerd genetisch gemodificeerd voedsel blindelings te accepteren. Dit kwam voor een belangrijk deel voort uit zorgen over de gezondheid, het milieu en de invloed van grote bedrijven op het productieproces.
Biotechbedrijven proberen al tientallen jaren genetisch gemodificeerde gewassen aan Europeanen te verkopen. Maar de meeste Europese burgers blijven ervan overtuigd dat gewassen die met zowel oude als nieuwe genetische technieken zijn gemaakt, getest en geëtiketteerd moeten worden.
Dus waar komt dit voorstel vandaan? Biotechbedrijven zijn erin geslaagd de Europese Commissie ervan te overtuigen dat we nieuwe genetisch gemodificeerde gewassen nodig hebben om de klimaatverandering aan te pakken. Ze beweren dat klimaatverandering minder een uitdaging zal worden als we gewassen beter bestand maken tegen droogte of hun vermogen om CO2 vast te leggen verbeteren.
Als iets te mooi is om waar te zijn, dan is dat meestal ook zo. Biotechbedrijven hebben geprofiteerd van de groeiende zorgen over klimaatverandering om de Europese Commissie te beïnvloeden met een strak georkestreerde lobbycampagne.
Klimaatdoelstellingen als PR-strategie
In 2018 oordeelde het Europese Hof dat planten die met nieuwe genetische technieken zijn gemaakt, net als elk ander genetisch gemodificeerd organisme gereguleerd moeten worden. Biotechbedrijven – en hun bondgenoten binnen biotechonderzoekscentra – hebben sindsdien actie ondernomen om de Europese Commissie te overtuigen van de noodzaak van geheel nieuwe wetgeving.
Het was de eerste stap rebranden van de technieken die zij gebruiken, om zich te distantiëren van de slechte reputatie van genetische modificatie. Biotechbedrijven begonnen in plaats daarvan onschuldigere termen te gebruiken, zoals genbewerking en precisieveredeling.
Ze beweerden toen dat hun productieprocessen niet echt verschillen van wat er in de natuur gebeurt. Het zou eerder een geavanceerde versie zijn van wat de natuur doet. Op deze manier proberen biotechbedrijven af te komen van de etiketteringsvereiste, omdat dit de verkoop tempert omdat de publieke opinie negatief staat tegenover het concept.
Als derde stap gebruikten ze de urgentie van de klimaatcrisis om te betogen dat we ons geen tijdrovende veiligheidstests kunnen permitteren. Dergelijke tests zouden innovatie belemmeren in tijden van een escalerende klimaatcrisis.
Er zitten verschillende fouten in deze aanpak. De termen ‘genbewerking’ of ‘precisieveredeling’ klinken misschien geruststellender, maar wij betogen dat dit in wezen marketingtermen zijn en niets zeggen over de effectiviteit van de gebruikte technieken of de mogelijke negatieve effecten ervan.
Studies hebben aangetoond dat nieuwe genetische technieken de eigenschappen van een soort kunnen veranderen “in een mate die onmogelijk, of op zijn minst zeer onwaarschijnlijk, zou zijn met conventionele veredeling.” Ze kunnen ook onbedoelde veranderingen in het genetisch materiaal van planten veroorzaken.
Maar bovenal: genetisch gemodificeerde planten zijn niet de oplossing voor de klimaatcrisis. Het is een valse oplossing die vertrekt vanuit de verkeerde vraag.
Valse beloften
Het is bekend dat ons huidige landbouwmodel aanzienlijk bijdraagt aan de klimaatverandering. De ontwikkeling van genetisch gemodificeerde gewassen wordt grotendeels aangedreven door dezelfde agrochemische bedrijven die deze vorm van landbouw hebben uitgevonden en in stand hebben gehouden.
Bedrijven als Corteva en Bayer (dat in 2018 het Amerikaanse agrochemische bedrijf Monsanto overnam) staan te popelen om patenten te verkrijgen op nieuwe genetische technieken en hun producten.
Typische voorbeelden zijn patenten op sojabonen met een verhoogd eiwitgehalte, wasachtige maïs (die rijk is aan zetmeel) of rijst die het gebruik van herbiciden kan verdragen. Deze gewassen zijn ontworpen voor een landbouwmodel gericht op de grootschalige teelt van enkelvoudige gewasvariëteiten bestemd voor de wereldmarkt.
Dit landbouwmodel is voor de distributie afhankelijk van enorme hoeveelheden brandstof en maakt boeren afhankelijk van zware machines, kunstmest en pesticiden. Deze hebben allemaal fossiele brandstoffen nodig voor de productie of het gebruik ervan.
Onderzoek heeft aangetoond dat dit landbouwmodel bodemuitputting veroorzaakt en de soortendiversiteit vermindert. Het vergroot ook de kwetsbaarheid voor plagen en ziekten, waardoor andere en potentieel giftigere pesticiden en herbiciden nodig zijn.
Hoewel biotechbedrijven de klimaatkaart spelen, heeft slechts een klein deel van de genetisch gemodificeerde gewassen die worden ontwikkeld het potentieel om bij te dragen aan de strijd tegen de klimaatverandering.
Bij veel van deze gewassen zijn de klimaatvoordelen in twijfel getrokken. Aanpassingen zoals een langere houdbaarheid of een betere transportbestendigheid zijn alleen bedoeld om ons niet-duurzame voedselsysteem makkelijker te laten functioneren.
In plaats van ons niet-duurzame landbouwmodel te versterken, moeten we ons concentreren op het herstel van wat de industriële landbouw heeft vernietigd: het levensonderhoud van boeren, de biodiversiteit en de bodemgezondheid. Alleen dan zullen boeren lokale gewassen kunnen verbouwen die op natuurlijke wijze CO2 opslaan en optimale omstandigheden bieden voor de voedselproductie, zonder zoveel druk op het milieu uit te oefenen.
De prijs betalen
Biotechbedrijven pleiten voor een beleid zonder veiligheidstesten, omdat zij beweren dat nieuwe genetisch gemodificeerde gewassen veilig zijn. Maar de door de Europese Commissie voorgestelde wetgeving maakt het onmogelijk om ooit uit te vinden of deze beweringen waar zijn.
Gezondheids- en milieuproblemen komen vaak voort uit complexe, op elkaar inwerkende en grotendeels onzichtbare oorzaken. Als tracking en etikettering niet verplicht zijn, zal het zeer moeilijk zijn om eventuele negatieve gevolgen aan de oorzaken ervan te koppelen.
Uiteindelijk zullen mensen en de planeet de prijs betalen als niet-geteste genetisch gemodificeerde gewassen ons milieu en de voedselketen binnendringen.
Anneleen Kenis is docent Milieu en Maatschappij aan King’s College London, postdoctoraal onderzoeker bij het FWO Vlaanderen en co-auteur van ‘De mythe van de groene economie’. Barbara Van Dyck is onderzoeker Politieke Agro-ecologie aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB).
Reactie van de American Seed Trade Association
In reactie op dit advies zei een woordvoerder van de American Seed Trade Association dat plantenveredelaars alle middelen tot hun beschikking moeten hebben om boeren betere plantenvariëteiten te bieden, zodat ze kunnen blijven produceren in een uitdagende omgeving.
De vereniging zei dat er consensus bestaat onder plantenveredelaars en toezichthouders dat innovatieve technieken, zoals genoombewerking, veilig kunnen worden geïntegreerd in veredelingsprogramma’s om plantenvariëteiten te ontwikkelen die niet te onderscheiden zijn van de variëteiten die via conventionele veredeling zijn ontwikkeld. Ook Bayer en Corteva werden benaderd voor een weerwoord, maar hadden op het moment van publicatie nog niet gereageerd.
[ad_2]
