Het vijftigjarig jubileum van de visafslag Lauwersoog eindigde met een directeur die bezuinigde op zijn eigen budget. “Het bedrijf is klaar voor de toekomst, maar er moet uiteraard nog gevist kunnen worden.”
Het was maken of breken. Zo beschreef Barbara Holierhoek in september de stand van zaken in de garnalenvisserij. In de eerste helft van 2023 leed de sector een verlies van zeven miljoen euro. De herfst moest veel goedmaken, maar een grote vangst bleef uit.
Hoewel de prijzen hoog waren, heeft een korting vooral kilo’s nodig voor een goede omzet. In Lauwersoog, dat vorig jaar haar vijftigjarig jubileum vierde, daalde de omzet met 35 procent. “In september zagen we al dat het niet meer goed ging en hebben we besloten keuzes te maken”, zegt Holierhoek.
Door de exit werden de personeelskosten verlaagd en Holierhoek spaarde zichzelf niet. Ze vertrok als directeur. “Voor het controleren van de exit ben ik overbodig. Het bedrijf staat er financieel goed voor en is klaar voor de toekomst, maar er moet uiteraard wel gevist kunnen worden.”
Hulp in nood
Holierhoek is al jaren één van de bekendste gezichten van de noordelijke garnalenvisserij. Van 2012 tot en met 2020 was zij voorzitter van de vissersverenigingen Ons Belang uit Harlingen en Hulp in Nood uit Zoutkamp. Na als zelfstandig ondernemer te hebben gewerkt bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) werd zij per 1 januari 2021 directeur van de visafslag.
“Ik kwam veel in Lauwersoog en nadat de functie vijf jaar vacant was geweest, wilde de exit weer een directeur.” Holierhoek bracht een groot netwerk mee, maar dat was volgens hem niet per se nodig voor de dagelijkse leiding van de uitgang.
“We hebben het bedrijf gemoderniseerd. Er is een nieuw veilingsysteem geïntroduceerd zodat er meer internationale kopers kunnen worden gevonden. Het bedrijf kan nog jaren vooruit en de exit liep voor mijn benoeming ook prima zonder directeur.”
Nieuwe baan
Na haar besluit om te stoppen heeft ze een nieuwe baan gevonden bij een oude bekende, de RVO. Dit uitvoeringsorgaan vertaalt wetten onder meer naar uitvoeringsregels. “Vanuit deze functie wil ik de sector ondersteunen door regels praktisch handhaafbaar te maken.”
De afgelopen jaren zijn er in de sector een aantal nieuwe regels geïntroduceerd, maar er komen er nog steeds veel bij. “De sector heeft eigenlijk lange tijd relatief met rust gelaten en moet nu snel een inhaalslag maken, waardoor er in korte tijd meer eisen moeten worden gesteld aan de bemanningen van zeeschepen.”
Ze wijst onder meer op een nieuwe keuringsregeling voor het uitrusten van kotters met camera’s. “Zo kan over een paar jaar worden gecontroleerd wat er wordt gevangen en aan land wordt gebracht. De visserij wordt dan ook een van de meest bekeken sectoren.”
Holierhoek vindt het niet ingewikkeld om voor de overheid te werken, terwijl deze voor de visserij vaak de bron is van allerlei regelgeving. “De controleregeling komt uit Brussel”, nuanceert ze. “De mensen bij RVO proberen zulke regels zo werkbaar mogelijk te maken. Ik hoop met praktijkkennis aan te geven wat wel en niet kan. Deze regeling gaat niet over het berispen van mensen, maar over het registreren van wat er betrapt wordt en wellicht helpt dat ook om een beeld te schetsen van hoe het met bepaalde vissoorten gaat.”
Promotie
De Makkum begint maandag aan haar nieuwe baan in Den Haag. Ze verwacht vooral de opvallende geuren van vis en de zilte Waddenzee te missen, maar de band met Lauwersoog zal niet verbroken worden. “Lauwersoog heeft nog steeds een mooi plekje in mijn hart en ik blijf directeur bij stichting Promotie Lauwersoog.”
Slecht jaar
De garnalenvisserij heeft opnieuw een slecht jaar achter de rug. In 2023 werd op de Nederlandse visafslagen zo’n vijf miljoen kilo garnalen aangevoerd. Dat is zes miljoen kilo minder dan het jaar daarvoor.
In de eerste helft van dat jaar leed de sector al een verlies van vier miljoen euro. Dit werd enigszins gecompenseerd in het najaar, het moment waarop doorgaans de meeste garnalen worden gevangen.
De sector draaide nog net break-even, maar dat was in 2023 geen optie. In het najaar moest een veel grotere inhaalslag worden gemaakt omdat het verlies in de eerste jaarhelft drie miljoen euro hoger lag. Maar die grote vangst werd niet werkelijkheid.
De exacte cijfers zijn binnenkort bekend, maar volgens viseconoom Kees Taal is nu al duidelijk dat 2023 met verlies is geëindigd. “Het was een heel slecht jaar. De volumes waren simpelweg te laag”, zegt de onderzoeker van Wageningen Universiteit.
Dergelijke slechte jaren komen over het algemeen vaker voor, omdat de sector afhankelijk is van de grilligheid van de natuur. Voor de garnalenvisserij is het nu bijzonder slecht, omdat de vooruitzichten voor de sector ongunstig zijn.
Om een vergunning te verkrijgen moeten vissers hun stikstofuitstoot terugdringen. Er is nog veel onduidelijk over hoe dit het beste gedaan kan worden. Sommigen hebben al tienduizenden euro’s geïnvesteerd in een speciale katalysator. Niet iedere visser beschikt over een geldige vergunning. Dit wordt tot eind dit jaar getolereerd.
