Buiten bellen in het Hebreeuws? Dat doet Eli niet meer

“Heb je gehoord van die rabbijn in Utrecht die laatst bij de Action op zijn hoofd werd geslagen?” De 35-jarige Michael steekt nog een sigarettenpeuk op, vlak voor de hoek van David, een kleine supermarkt waar de etalage vol ligt met matzo’s. “Kijk, hier voel ik me veilig met een keppeltje, maar dat is niet overal het geval.”

Hier is dat de Kastelenstraat in Buitenveldert, het hart van de joodse gemeenschap in Amsterdam. Een lange straat met een Joodse kruidenier, een Joods restaurant, een Joods verpleeghuis en een Joodse school. Hier voelt iedereen zich veilig om te laten zien wie hij/zij is. Chatten aan de kassa in het Hebreeuws. Even de boodschappen neerleggen en met tien man in het restaurant de Mincha (het joodse middaggebed) doen.

Er is hier vrijheid. Voorwaardelijke vrijheid, gadegeslagen door vele camera’s op het plein en zwaarbewapende militaire politie die de school aan het einde van de straat bewaakt.

“Ze zijn er altijd al geweest”, roept een vader met een keppeltje op de bakfiets.

Hamas-aanval

Antisemitisme is niets nieuws voor de joodse gemeenschap in Nederland. Maar de jodenhaat is zelden zo sterk geweest als nu, constateert het Centrum voor Informatie en Documentatie Israël (CIDI) in een dinsdag gepubliceerde monitor: 379 incidenten in 2023, vergeleken met 155 een jaar eerder. Vooral na de aanval van Hamas op Israël, op 7 oktober 2023, nam het aantal sterk toe.

Er kwamen nog veel meer meldingen binnen, vertelt Hans Wallage, die ze namens CIDI onderzoekt. Maar als ‘incident’ telt het CIDI alleen concrete uitlatingen gericht tegen één of meerdere personen en waarvan de situatie is vastgesteld – zo’n 25 procent van het totaal. En ook de ruim 200.000 antisemitische uitingen online liet het centrum – zo blijkt uit onderzoek uit 2020 van het CIDI en het CJO (Centraal Joods Overleg) – onaangeroerd. “Behalve als ze zijn geuit in een persoonlijk bericht, zoals een privébericht.”

Ruim de helft van de incidenten (196 van de 379) betrof schriftelijke uitingen. WhatsApp-berichten naar Joodse Nederlanders met teksten als ‘ze zijn vergeten je te vergassen’, ‘Doodvallen, kankerjood’. Bij 34 incidenten ging het om de vernietiging en het onleesbaar maken van Joodse doelwitten. Een hakenkruis met permanente stift op de voordeur van een Joods gezin in Den Haag. Het afbreken van een tuinhek van een Joods gezin in Rhenen waaraan een mezoeza (tekstbuis) hangt.

Bij 69 incidenten was sprake van een directe confrontatie. Een Joodse vrouw viel aan in de tram. Een groep jongens in Amstelveen die op 4 mei tijdens de twee minuten stilte om 20.00 uur aanbelt bij een huis met een mezoeza en tegen het echtpaar dat de deur opendoet zegt: “Wat ga je doen, kanker Jood?”

Lees ook
Nederlandse joden ervaren nu ‘dubbel ongemak’

Vloek

“Weet je, ik probeer het gewoon een beetje te negeren”, zegt de 56-jarige Eli, die restaurant Meat Me Kosher in de Kastelenstraat runt. Vooral toen de oorlog tegen Hamas nog maar net was begonnen, kreeg hij telefoontjes – ‘steeds nummer onbekend’ – van mensen die meteen begonnen te schelden. Jonge jongens, vermoedt hij. “Ach, ik heb meteen opgehangen en na een paar keer was het over.” Hij meldde de zaak ook bij het CIDI. Maar Eli (“geen achternaam”) is niet bang en wat hem nu het meest zorgen baart, is wat er in zijn thuisland gebeurt – op elke stoel in zijn restaurant had hij een poster geplakt van een gegijzelde Israëliër.

“Als het maar niet normaliseert”, zegt Hans Wallage van het CIDI. Op scholen ziet hij daar tekenen van: 40 incidenten in 2023, vijf keer zoveel als een jaar eerder. Joodse leerlingen op zowel basisscholen als middelbare scholen die gepest, bedreigd en soms misbruikt zijn door medeleerlingen. “Nog maar twee dagen geleden kregen we een melding van een foto van Hitler in een klassenapp.” Meestal melden ouders zich, soms de school.

Schoolbord

Maar het bewustzijn op scholen kan nog steeds worden verbeterd, meent Wallage. Kinderen krijgen online ‘de meest verschrikkelijke dingen’ te zien en dat verlaagt de drempel offline om Joodse klasgenoten te beledigen of lastig te vallen. “En een schoolbestuur handelt niet altijd adequaat. Dan ontstaat er te veel twijfel over wat te doen en gaan de daders vrijuit. Vaak uit angst voor escalatie, of angst dat zo’n incident de media haalt.” Wallage kent acht gevallen waarin het Joodse kind niet meer naar school durfde te gaan.

‘Heb je me al over die vriend van je verteld?’ zegt de 51-jarige Eli, die opspringt van zijn stoel als hij Michael voor het raam van Davids hoek hoort praten over antisemitisme.

Michael: “Ja, ja, hij wilde taxichauffeur worden, als zelfstandige, en daarvoor wilde hij onlangs een taxi huren bij een bedrijf. Bijna al het papierwerk was geregeld en toen het bedrijf zag dat hij joods was, trok het zich plotseling terug. ‘Nee helemaal niet’.”

De frustratie gaat niet alleen over voor de hand liggende incidenten, het gaat over meer. “Ik ga tot 7 oktober niet meer naar plekken waar ik graag kwam, zoals de markt en bepaalde wijken”, zegt Eli, die ook een keppeltje draagt. “En mijn dochter, die negen is, staat niet langer toe dat ik in het openbaar in het Hebreeuws telefoneer. Gespannen. ‘Pahaap…’”

Delen





E-mail de redacteur