Boetebetaling of niet, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) is er de afgelopen maand geen dag in geslaagd zich aan de afspraken met de Groningse gemeente Westerwolde, waar Ter Apel is gevestigd, te houden. Vanaf 9 maart sliepen er iedere nacht meer mensen in het asiel dan de toegestane tweeduizend.
Het ging een tijdje goed, net na de uitspraak van de rechter dat er vanaf 22 februari een wettelijke bovengrens komt voor het aantal overnachtingsmogelijkheden in het aanmeldcentrum. Maar de ene na de andere tijdelijke opvang sloot de deuren omdat de contracten met de betreffende gemeente afliepen. Sindsdien is het COA elke dag koortsachtig op zoek naar plekken waar mensen kunnen overnachten, zonder voldoende resultaat. Dinsdag sliepen nog eens 256 mensen te veel in het aanmeldcentrum.
De boete is inmiddels opgelopen tot ruim 500.000 euro. Elke nacht dat ruim tweeduizend mensen in het asiel slapen, komt daar nog eens 15.000 euro bij. De rechter legde een maximale boete op van 1,5 miljoen euro, maar het einde van de opvangcrisis lijkt nog lang niet in zicht.
Noodopvang in tenten
Al vóór de uitspraak van de rechter was het voor COA-medewerkers een dagelijkse taak: rondbellen voor noodbedden voor de nacht, of hotels om statushouders door te laten. Maar sinds de straf draait het allemaal om bidden en bedelen. Tot dinsdag verhuisden ze tijdelijk naar een nachtopvang met tenten in 2e Exloërmond, op een kwartiertje rijden van het aanmeldcentrum, maar die locatie gaat dicht. De komende twee maanden worden mensen ‘s avonds naar Zuidwolde gebracht, zo’n vijfenveertig minuten van Ter Apel, voor een bed en een avondmaaltijd. Ze komen altijd ‘s ochtends terug voor de rest van de registratieprocedure.
“Het blijft een noodsituatie”, zegt een COA-woordvoerder NRC. “Wij zijn dagelijks in gesprek met gemeenten van locaties die moeten sluiten, met de vraag of de sluiting nog even kan wachten.” COA bracht vorige week 125 mensen uit de gemeente Groningen naar een zaal in de Jaarbeurs in Utrecht, waar ook Oekraïners op veldbedden slapen. In december en januari gingen asielzoekers heen en weer naar Stadskanaal.
De gemeente Westerwolde onderkent dat het COA structureel moeite heeft met het vinden van opvangplekken voor asielzoekers door het hele land; Mede daarom is Ter Apel zo vol. Maar op de vraag of de boete daadwerkelijk wordt geïnd, antwoordt een woordvoerder van de gemeente volmondig ‘ja’.
“We hebben die rechtszaak niet voor niets aangespannen. De rechter heeft besloten om aan deze overcapaciteit een prijskaartje te hangen, maar waar het ons vooral om gaat is dat het hier te vol is.” Volgens de gemeente is ruim tien jaar geleden bestuurlijk bepaald dat het niet goed was om in Ter Apel meer dan tweeduizend mensen te huisvesten. “Het doet iets met het milieu, met de inwoners van Ter Apel, maar ook met de mensen die er werken en de kwetsbare asielzoekers die er verblijven.”
Het COA heeft laten weten de boete gewoon te betalen.
De instroom blijft hoog
De komende maanden zien er allesbehalve hoopvol uit, het COA voorziet grote problemen met de opvang. Afgelopen week is de toestroom van zo’n 900 aanmeldingen licht gedaald ten opzichte van de weken ervoor, zo blijkt uit weekrapporten. cijfers van het Ministerie van Justitie en Veiligheid, maar het niveau ligt nog steeds hoger dan een jaar geleden. Nu de Ramadan voorbij is, verwacht het COA de komende weken een stijging van het aantal aanmeldingen. Het opvangcentrum in Ter Apel kan, net als andere opvangcentra, de deuren niet sluiten als het maximale aantal asielzoekers is bereikt. Iedere asielzoeker zal zich eerst moeten melden bij het aanmeldcentrum.
De stroom statushouders wordt stopgezet door een gebrek aan permanente huisvesting. Waar mogelijk worden zij ondergebracht in hotels. “Ruim de helft van alle asielzoekers in Nederland, zo’n 26.000 mensen, zit nu in de noodopvang”, zegt de COA-woordvoerder.
De distributiewet
Het COA zegt met spanning te wachten op een uitspraak over de spreidingswet, al hoeven provincies hun plannen pas in november in te dienen. Staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel, VVD) moet vervolgens de plannen beoordelen. De nieuwe wet moet een eerlijke verdeling van opvangplaatsen voor asielzoekers over alle gemeenten in Nederland bewerkstelligen en 96.000 structurele opvangplaatsen creëren. Volgens de gemeente Westerwolde kan de distributiewet op de middellange termijn voor ademruimte zorgen, maar moeten gemeenten nu meer ruimte bieden.
Lees ook
In Ter Apel is de kabinetscrisis ver weg: ‘Mensen zijn al lang teleurgesteld afgehaakt’
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data102637735-d7981e.jpg)
